مناطق آزاد؛ راهکاری برای رهایی از ریال و بن‌بست اقتصادی!

میترا براتی- کشورمان با ادامه شرایط فعلی من‌جمله مکانیسم‌ماشه، با معضلی جدی به نام اقتصاد بسته در سال‌های آینده روبه‌رو خواهد شد. اقتصاد بسته مختص کشورهایی است که هیچ‌گونه تجارت یا تبادل مالی با کشورهای دیگر ندارند. در چنین اقتصادی، وارداتی به کشور انجام نمی‌شود و صادراتی از آن خارج نمی‌گردد. هدف یک اقتصاد بسته دستیابی به خودکفایی کامل است، به‌گونه‌ای که تمام نیازهای مصرف‌کنندگان داخلی از منابع داخلی کشور تأمین شود. کشورمان در شرایط بسیار حساسی قرار دارد؛ از یک طرف ناترازی‌‌ها امان مردم را بریده و از سوی دیگر مناقشه هسته‌ای با غرب، انگار تمامی ندارد! همچنین پایین آمدن ارزش ریال کشورمان باعث شده تا وضعیت وخیم‌تر از قبل باشد. در شرایط فعلی مکانیسم‌ماشه یا اسنپ‌بک می‌تواند فشار سنگینی به اقتصاد کشورمان وارد کند؛ موضوعی که بسیاری از نمایندگان، کارشناسان و مسئولان به آن واقف هستند. مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا بعد از حمله صهیونیست‌‌ها و جنگ تحمیلی ۱۲روزه با شوک‌های زیادی مواجه شد. از یکسو نمایندگان، حضور ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآوردند و از سوی دیگر اروپایی‌‌ها با فعال‌سازی مکانیسم‌ماشه خواستار بازگشت تمامی قطعنامه‌های سازمان ملل بر علیه کشورمان شدند. حال سؤال این است که در شرایطی که روزبه‌روز از ارزش پول ملی کم می‌شود، چه راهکاری می‌تواند مورد استقبال قرار گیرد؟

مناطق آزاد؛ راهکار وزیر اقتصاد

نفر اول اقتصاد کشور، مناطق آزاد را راهکاری برای عبور از اقتصاد بسته و بی‌ارزش شدن ریال می‌داند. مناطق آزاد در هر کشوری از جمله ایران، به منظور افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش ارزآوری، تسهیل‌گری در ایجاد کسب‌وکارها، توسعه صادرات و توسعه حمل‌و‌نقل و ترانزیت ایجاد می‌شوند. اما مناطق آزاد در ایران به گواه آمار و اطلاعات و همچنین نظر کارشناسان و دولتمردان، نتوانسته آن‌طور که انتظار می‌رود در راستای تحقق این اهداف گام ‌بردارد. علی مدنی‌زاده؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز، در جدید‌‌ترین اظهارات خود به ضرورت آزادسازی قیمت‌ها اشاره و عنوان کرده است که در هیچ کجای دنیا اقتصادهای دولتی به موفقیت پایدار نرسیده‌اند. او آزادسازی قیمت را یکی از نسخه‌هایی می‌داند که کشور‌‌ها برای رهایی از اقتصاد بسته، از آن استفاده کرده‌اند. وزیر اقتصاد، همچنین در همایش ملی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد، در حالی این مناطق را کلید ورود اقتصاد ایران به مرحله توسعه‌یافتگی می‌داند که خود نیز همانند بسیاری از کارشناسان بر کارکرد فعلی این مناطق نقد وارد می‌کند. اما خبر خوبی در زمینه توسعه این مناطق می‌دهد که حکایت از تدوین طرح تحول مناطق آزاد در دولت جدید دارد. به‌واسطه این طرح قرار است این مناطق احیا شود و مأموریت‌هایی نیز برای آن‌‌ها تعریف شده است. به گفته وزیر اقتصاد، حداقل یکی از مناطق آزاد به اقتصاد دیجیتال اختصاص خواهد یافت. خبر دیگر اینکه لایحه اصلاح قانون مناطق آزاد به‌زودی به مجلس ارائه می‌شود تا ثبات قوانین و آزادی واقعی اقتصادی در این مناطق برقرار شود.