سامانه املاک متصل به بانک ابزار مقابله با پولشویی در بازار مسکن

محمد قره‌داغلی- بازار مسکن در ایران طی سال‌های اخیر نه‌تنها به‌عنوان محلی برای سرمایه‌گذاری خانوار‌ها شناخته شده، بلکه به یکی از بسترهای اصلی برای ورود و گردش سرمایه‌های مشکوک نیز بدل شده است. به گزارش مناقصه‌مزایده، نبود نظارت کافی بر منابع مالی خرید و فروش‌ها، امکان انجام معاملات سنگین به صورت نقدی و ثبت ناقص اطلاعات طرفین قرارداد، شرایطی را فراهم کرده بود که پول‌های کثیف و نامشروع به‌راحتی وارد این بخش شوند. اتصال سامانه ملی املاک و اسکان به شبکه بانکی، تحولی است که می‌تواند این چرخه معیوب را متوقف کند. از این پس هرگونه تراکنش مالی مرتبط با خرید، فروش یا اجاره ملک، در کنار اطلاعات دقیق ملک و طرفین معامله ثبت می‌شود. این هم‌افزایی داده‌ای، امکان ردیابی منبع وجوه و جلوگیری از پنهان‌کاری مالی را به مراتب افزایش می‌دهد. اهمیت این اقدام تنها در کاهش پولشویی خلاصه نمی‌شود. ورود سرمایه‌های مشکوک همواره باعث التهاب در قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید واقعی خانوار‌ها شده است. وقتی منابع غیرمولد با هدف سفته‌بازی به بازار مسکن سرازیر می‌شود، نتیجه چیزی جز افزایش کاذب قیمت‌ها و قفل‌شدن دسترسی اقشار متوسط و ضعیف به مسکن نخواهد بود. شفافیت مالی می‌تواند جلوی این روند را بگیرد و بازار را به سمت ثبات هدایت کند. با این حال، تجربه نشان داده است که یک سامانه به تنهایی نمی‌تواند ضامن شفافیت کامل باشد. اگر قرار است این اقدام به نتیجه مطلوب برسد، باید همزمان ارتباط تنگاتنگی میان سامانه املاک، بانک‌ها، سازمان امور مالیاتی و ثبت اسناد ایجاد شود. تنها در چنین شرایطی است که هیچ معامله‌ای خارج از دید نهادهای نظارتی باقی نمی‌ماند. در نهایت، اتصال سامانه املاک به بانک‌ها را می‌توان نقطه عطفی در مسیر مبارزه با پولشویی و ایجاد شفافیت اقتصادی دانست. گامی که هرچند دیر برداشته شده، اما اگر با عزم جدی برای تکمیل زنجیره نظارت همراه شود، می‌تواند نه‌تنها بازار مسکن، بلکه کل اقتصاد کشور را در برابر آسیب‌های پول‌های کثیف مصون‌تر کند. در این باره سروش ایوبی؛ کارشناس سیاست‌گذاری مسکن، با بیان اینکه در راستای ساماندهی بازار مسکن و مقابله با سوداگری، اتصال سامانه ملی املاک و اسکان کشور به شبکه بانکی، به‌عنوان یک اقدام راهبردی، نقشی کلیدی در ایجاد شفافیت و کنترل بازار ایفا می‌کند، افزود: این پیوند اطلاعاتی، نه‌تنها گامی مهم در شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات از آنهاست، بلکه ابزاری قدرتمند برای نظارت بر تراکنش‌های مالی مرتبط با بخش مسکن و جلوگیری از پولشویی محسوب می‌شود. وی با بیان اینکه با اتصال این سامانه شاهد ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع و یکپارچه از وضعیت مالکان، مستأجران، خانه‌های خالی و نقل‌وانتقالات ملکی در کشور خواهیم بود، افزود: با دسترسی بانک‌ها به اطلاعات این سامانه، امکان شناسایی دقیق مالکان حقیقی و حقوقی و ارتباط آن با گردش‌های مالی آن‌ها فراهم می‌شود. این فرآیند، شفافیت را در بازار مسکن افزایش داده و شناسایی گلوگاه‌های سوداگری را تسهیل می‌کند. ایوبی؛ با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین تأثیرات این اقدام، کاهش انگیزه برای احتکار مسکن و افزایش عرضه واحدهای مسکونی خالی به بازار است، افزود: با شناسایی خانه‌های خالی و اعمال جرایم مربوطه، مالکان به سمت عرضه این واحد‌ها سوق داده می‌شوند که به نوبه خود می‌تواند به تعادل بخشی در بازار و کنترل قیمت‌ها کمک کند. همچنین، با رصد دقیق تراکنش‌های بانکی، امکان شناسایی و مقابله با فعالیت‌های سوداگرانه و پولشویی در بخش مسکن بهبود می‌یابد. کارشناس سیاست گذاری مسکن با اشاره به اینکه اتصال سامانه املاک و اسکان به شبکه بانکی، بستری را فراهم می‌آورد تا تمامی اطلاعات مربوط به مالکیت و نقل و انتقال املاک به صورت سیستمی ثبت و قابل رهگیری باشد گفت: این شفافیت، نه‌تنها از فرار مالیاتی جلوگیری می‌کند، بلکه امکان شناسایی دقیق منابع و مصارف مالی در بازار مسکن را فراهم می‌آورد. این امر به ویژه در مبارزه با پولشویی و فساد اقتصادی در این بخش، اهمیت بسزایی دارد. وی اظهار کرد: هرچند این اقدام، مزایای بسیاری دارد، اما اجرای موفقیت‌آمیز آن نیازمند رفع چالش‌هایی از جمله تکمیل دقیق اطلاعات در سامانه، هماهنگی کامل بین سازمان‌های ذی‌ربط و حفظ امنیت اطلاعات شهروندان است. با رفع این چالش‌‌ها و پیاده‌سازی کامل این طرح، انتظار می‌رود که بازار مسکن ایران به سمت پایداری، شفافیت و عدالت بیشتر گام ‌بردارد و گامی مهم در جهت تحقق عدالت اجتماعی برداشته شود.