قاعده اقدام و مسئولیت HSE در شرکت ملی گاز ایران؛ تعهدی فراتر از قانون و زنجیره‌ای از تعهد تا اجرا

 مظهر شبلی – رئیس امور پیمان‌ها شرکت گاز استان کردستان   در دنیای امروز، مسئولیت‌پذیری سازمان در قبال سلامت کارکنان و محیط‌زیست، دیگر یک انتخاب اخلاقی صرف نیست، بلکه به‌عنوان یک الزام حرفه‌ای، قانونی و انسانی تلقی می‌شود و نام‌گذاری هفتم مهرماه در تقویم کشور به نام روز آتش‌نشانی و ایمنی، اهمیت این موضوع را […]

 مظهر شبلی – رئیس امور پیمان‌ها شرکت گاز استان کردستان  

در دنیای امروز، مسئولیت‌پذیری سازمان در قبال سلامت کارکنان و محیط‌زیست، دیگر یک انتخاب اخلاقی صرف نیست، بلکه به‌عنوان یک الزام حرفه‌ای، قانونی و انسانی تلقی می‌شود و نام‌گذاری هفتم مهرماه در تقویم کشور به نام روز آتش‌نشانی و ایمنی، اهمیت این موضوع را بیش از پیش نمایان می‌نماید. شرکت ملی گاز ایران، به‌عنوان یکی از ارکان حیاتی صنعت انرژی کشور و به‌عنوان یکی از راهبردی‌‌ترین نهادهای اقتصادی کشور، با درک عمیق از این مسئولیت، رویکردی فعال و پیشگیرانه نسبت به اصول H.S.E (ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست) اتخاذ کرده و در این مسیر از قاعده‌ای بهره می‌برد که در حقوق تحت عنوان «قاعده اقدام» شناخته می‌شود.

مفهوم قاعده اقدام، از این قرار است که هر فرد یا نهادی که آگاهانه و داوطلبانه وارد عرصه‌ای می‌شود، می‌تواند تبعاتی برای دیگران داشته باشد. لذا مسئول پیامدهای ناشی از اقدامات خود خواهد بود. به بیان بهتر، رفتار شخص، مقدمه و امکان ورود آسیب به وی را فراهم سازد. بر همین اساس، شرکت ملی گاز ایران با پذیرش آگاهانه مسئولیت اجرای عملیات گسترده و حساس گازرسانی در سراسر کشور، متعهد به رعایت بالا‌ترین استانداردهای H.S.E است. زیرا هر اقدام در این حوزه مستقیماً با جان انسان‌ها، سلامت کارکنان و پایداری زیست‌محیطی در ارتباط است.

قاعده اقدام که متن آن عبارت است از «الاقدام مسقط الضمان»، ازجمله مهم‌‌ترین و کاربردی‌‌ترین قواعد فقهی است که در دعوای حقوقی و کیفری، کاربرد دارد و یک فرد، تنها در صورتی می‌تواند در مقام دفاع، به قاعده اقدام، استناد کند که هر سه شرط زیر، همزمان باهم، وجود داشته باشند:

الف) ضرر مادی و معنوی، وجود داشته باشد، یعنی به یک شخص، ضرری اعم از مادی یا معنوی وارد شده باشد؛

ب) ضرر مادی و معنوی، توسط شخص ثالث، محقق شده باشد؛

ج) رفتار فرد (اعم از فعل یا ترک‌فعل)، مقدمه ورود ضرر به وی توسط دیگران را فراهم آورده باشد (فرد، واسطه و مقدمه ورود ضرر باشد و نه فاعل آن).

شرکت ملی گاز ایران نه‌تنها در چارچوب الزامات قانونی، بلکه فراتر از آن با توسعه فرهنگ HSE در درون سازمان، آموزش مستمر کارکنان، پایش‌های دقیق زیست‌محیطی و طراحی نظام‌مند فرآیندهای ایمن نشان داده است که به قاعده اقدام به‌عنوان یک اصل بنیادین پایبند است. اما تحقق کامل این مسئولیت، تنها در سطح سیاست‌گذاری و مدیریت کلان امکان‌پذیر نیست. نقش پیمانکاران اجرایی به‌عنوان بازوان عملیاتی پروژه‌های گازرسانی در سراسر کشور، در این میان حیاتی است، پیمانکارانی که با تأسی به اصول HSE، اجرای دقیق الزامات ایمنی، آموزش مداوم نیرو‌ها، استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات استاندارد و پایبندی به ضوابط زیست‌محیطی را سرلوحه خود قرار می‌دهند نه‌تنها در پیشگیری از حوادث نقش دارند، بلکه بخشی از مسئولیت اجتماعی شرکت اصلی را نیز به دوش می‌کشند. رویکرد مسئولانه شرکت ملی گاز ایران در مدیریت رویکردهای عملیاتی و توجه به پیشگیری به جای واکنش، الگویی برای سایر بخش‌های صنعت و خدمات کشور محسوب می‌شود.

در نهایت التزام به قاعده اقدام در حوزه H.S.E نه‌تنها ضامن سلامت کارکنان و جامعه، بلکه تضمین‌کننده اعتبار و پایداری بلندمدت شرکت ملی گاز ایران در مسیر توسعه پایدار ملی خواهد بود و در شرایطی که توسعه زیرساخت‌هایی گازرسانی با شتاب ادامه دارد، رعایت اصول HSE با نگاه به قاعده اقدام، تضمینی برای توسعه‌ای پایدار، ایمن و مسئولانه خواهد بود، توسعه‌ای که نه‌تنها به امروز، بلکه به فردای کشور نیز پاسخگو است.