آینده‌پژوهی در اکتشاف نقشه‌راه امنیت مواد خام معدنی

رئیس هیئت مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، با اشاره به اینکه مواد معدنی استراتژیک و حیاتی به‌عنوان عناصر کلیدی در توسعه فناوری‌های نوین، صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر و امنیت ملی کشور‌ها نقش محوری دارند، گفت: افزایش تقاضا برای موادی چون لیتیوم، کبالت، نیکل و عناصر نادر خاکی، ضرورت بهره‌گیری از رویکردهای آینده‌پژوهانه در اکتشاف و مدیریت منابع معدنی را دوچندان کرده است. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از ایمپاسکو، علیرضا شهیدی؛ افزود: آینده‌پژوهی به‌عنوان یک ابزار علمی و سیاستی، امکان شناسایی روندهای کلان، رصد فناوری‌های نوین، مدیریت ریسک‌های ژئوپلیتیکی و طراحی سناریوهای آینده را فراهم می‌کند. وی با بیان اینکه در دهه‌های اخیر، اهمیت مواد معدنی استراتژیک و حیاتی در سطح جهانی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. این مواد نقشی تعیین‌کننده در توسعه فناوری‌های نوین از جمله خودروهای برقی، باتری‌های پیشرفته، صنایع هوا فضا، انرژی‌های تجدیدپذیر و تجهیزات الکترونیکی (ICT) دارند، اظهار داشت: وابستگی اقتصاد‌ها و صنایع پیشرفته به این منابع موجب شده است که کمبود یا انحصار آن‌‌ها تهدیدی جدی برای امنیت اقتصادی و سیاسی کشور‌ها به‌شمار رود. شهیدی؛ در ادامه با اشاره به اینکه تحقیقات آینده در زمینه اکتشاف مواد معدنی استراتژیک و حیاتی باید بر ادغام فناوری‌‌های پیشرفته با شیوه‌های پایدار تأکید داشته باشد، تصریح کرد: رویکردهای نوین علوم زمین، از جمله هوش‌مصنوعی، تصویربرداری فرا طیفی و ژئوفیزیک پیشرفته می‌توانند شناسایی ذخایر پنهان را تا حد زیادی افزایش دهند. همچنین تحقیقات در مورد بازیابی همزمان عناصر حیاتی از عملیات و باطله‌های معدنی موجود (مثلاً بازیابی عناصر خاکی کمیاب از فسفات‌ها) و همچنین استراتژی‌های جایگزینی که ممکن است وابستگی به مواد معدنی کمیاب را کاهش دهند، مورد نیاز است. در نهایت، تحقیقات در مورد ریسک ژئوپلیتیکی، تاب‌‌آوری زنجیره تأمین و پیش‌بینی تقاضای بلندمدت در هدایت استراتژی‌های ملی و بین‌المللی برای تأمین مواد معدنی حیاتی در یک اقتصاد جهانی که به سرعت در حال تحول است، حیاتی خواهد بود. وی افزود: از این‌رو، اکتشاف و بهره‌برداری هوشمندانه از این منابع، نیازمند رویکردی آینده‌نگر است. آینده‌پژوهی با تمرکز بر سناریوسازی، تحلیل روند‌ها و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به‌عنوان ابزاری کلیدی در مدیریت منابع معدنی شناخته می‌شود. رئیس هیئت مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، در ادامه با اشاره به کارکردهای اساسی، آینده‌پژوهی در حوزه معدن و اکتشاف مواد حیاتی گفت اولین کارکرد آن شناسایی روندهای کلان مصرف است به‌طوری که در تحلیل تقاضای جهانی برای موادی مانند لیتیوم (افزایش درخواست ۵۹۶ درصدی در بازه‌زمانی ۲۰۱۸ – ۲۰۰۰)، کبالت (افزایش درخواست ۳۶۱ درصدی در بازه‌زمانی ۲۰۲۳ – ۲۰۰۰)، نیکل (افزایش درخواست ۲۲۷ درصدی در بازه‌زمانی ۲۰۲۳ – ۲۰۰۰) و عناصر نادر خاکی را نشان می‌دهد. وی با بیان اینکه رصد فناوری‌های نوین اکتشاف دومین کارکرد، آینده‌پژوهی در حوزه معدن، افزود: با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی، یادگیری ماشین، سنجش ‌از دور و ژئوفیزیک پیشرفته کمک بسیار بزرگی در شناسایی ذخایر پنهان (خشکی و دریا) می‌کند. شهیدی؛ با اشاره به سومین کارکرد، آینده‌پژوهی در حوزه معدن که مدیریت ریسک‌های ژئوپلیتیکی است طراحی سناریوهای آینده را چهارمین کارکرداست که به‌واسطه آن می‌توان سناریوهای مختلف در زمینه تغییر قیمت‌ها، ظهور جایگزین‌ها، محدودیت‌های محیط‌زیستی و سیاست‌های تجاری پیش‌بینی کرد. رئیس هیئت مدیره شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، آخرین کارکرد آینده‌پژوهی را هدایت سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری عنوان کرد و گفت: به‌واسطه این کارکرد می‌توان مواد معدنی‌ که در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده بیش‌ترین اهمیت را خواهند داشت شناسایی که این امر باعث هدایت سرمایه‌گذاری به پروژه‌های اکتشاف و توسعه پایدار ذخایر معدنی می‌شود. وی با بیان اینکه با توجه به اهمیت فزاینده مواد معدنی حیاتی در اقتصاد و فناوری‌های آینده، استفاده از آینده‌پژوهی در اکتشاف این منابع ضرورتی انکارناپذیر است، تصریح کرد: آینده‌پژوهی می‌تواند کشور‌ها را در شناسایی فرصت‌ها، کاهش ریسک‌ها، ارتقای توان فناورانه و تدوین راهبردهای پایدار تأمین مواد خام یاری نماید. به‌ویژه برای کشورهایی با ظرفیت‌های معدنی بالا، بهره‌گیری از این رویکرد می‌تواند به ایجاد مزیت رقابتی، توسعه پایدار و ارتقای امنیت ملی منجر شود. شهیدی؛ در پایان گفت: به‌طور خلاصه، آینده‌پژوهی در اکتشاف مواد معدنی استراتژیک و حیاتی یک ابزار راهبردی است که امکان پیش‌بینی روندها، کاهش عدم قطعیت‌ها، شناسایی فرصت‌‌ها و مقابله با تهدید‌ها را فراهم می‌کند و به نوعی نقشه‌راه امنیت مواد خام معدنی برای کشور‌ها و صنایع معدنی محسوب می‌شود.