چرا فولادی‌‌ها به بورس کالا انتقاد دارند؟

ابلاغیه جدید بورس کالا درخصوص ضرایب جدید قیمت پایه (مواد اولیه) زنجیره فولاد از روز یکشنبه (۱۳ مهرماه) اجرایی شد و این در حالی بود که در تاریخ هفتم مردادماه ۱۴۰۴، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به اتفاق انجمن سنگ‌آهن و انجمن نوردکاران توافقنامه‌ای را بر سر نسبت‌های قیمتی در زنجیره فولاد کشور به‌عنوان حداکثر پایه قیمتی معاملاتی در بورس کالا اعلام کرده و آن را به وزارت صمت ارائه داده تا وزارت صمت آن را به بورس کالا پیشنهاد دهد. به گزارش ایسنا، با این حال، بورس کالا طی نامه‌ای به تاریخ پنجم مهر ماه ۱۴۰۴ دستور به اعمال نسبت‌‌ها و ضرایب جدید قیمتی در این رابطه داد و همان‌طور که گفته شد ضرایب جدید از روز یکشنبه (۱۳ مهر ماه) اجرایی شد.  وحید یعقوبی؛  معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، گفت: در مصوبه جدید بورس کالا، نکته‌ مهمی که وجود دارد این است که بورس کالا در آذر ماه سال گذشته (۱۴۰۳) ضرایب جدید و دستورالعملی را برای قیمت پایه زنجیره فولاد ابلاغ کرد که اعلام شده بود آن ضرایب باید حداکثر قیمت پایه باشد و در آن زمان از آنجایی که برای دستورالعمل مذکور با تشکل‌‌ها و زنجیره تولید، همفکری شده بود، با حمایت روبه‌رو شد که برای آن زمان نیز کارکرد داشت. وی ادامه داد: اما در تیر ماه امسال، بورس کالا، اصلاحیه جدیدی به آن ابلاغیه اضافه کرد و سقف جدید پایه برای قیمت پایه مواد اولیه فولاد را براساس قیمت صادراتی مندرج در گمرک ایران اعلام کرد. به عبارتی قیمت پایه مذکور به قیمت صادراتی مواد اولیه با احتساب نرخ ارز تجاری تبدیل شد. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، تصریح کرد: این تصمیم با اعتراض فعالان و ذی‌نفعان زنجیره تولید صنایع فولادی مواجه شد، زیرا زمانی که قیمت پایه مواد اولیه زنجیره فولاد بر مبنای نرخ صادراتی ایران و براساس ارز تجاری تعیین می‌شود، به‌طور طبیعی توازن در زنجیره تولید با اختلال و مشکلاتی روبه‌رو خواهد شد. یعقوبی؛ گفت: نتیجه این اعتراضات باعث شد که ستاد راهبری زنجیره فولاد به این موضوع ورود کند و ستاد فولاد به تشکل‌های زنجیره تولید مأموریت داد تا این موضوع را کارشناسی کرده و به ضرایبی دست پیدا کنند و در صورت توافق بر ضرایب، وزارتخانه آن را به بورس کالا پیشنهاد کند. وی تصریح کرد: وقتی قیمت صادراتی تنها برای مواد اولیه زنجیره تولید، اعمال شود، سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا این اصلاح قیمت برای کل زنجیره اعمال نشده است. علاوه برا آن چرا باید قیمت صادراتی اعمال شود و این در حالی است که ما در حال معامله در داخل و استفاده در داخل کشور هستیم و در این شرایط باید ضرایبی برقرار باشد که تولیدکنندگان زنجیره تولید بتوانند تولید اقتصادی داشته باشند. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، خاطرنشان کرد: یک سؤال این است که زمانی که ستاد فولاد به تشکل‌های زنجیره تولید ابلاغ کرده که درباره این موضوع به صورت کارشناسی بررسی‌های لازم را انجام دهند و تشکل‌‌ها نیز در تاریخ هفتم مردادماه به یک توافق بر سر ضرایب قیمتی رسیدند و آن را به وزارت خانه اعلام کردند و وزارت صمت نیز آن را به بورس کالا پیشنهاد داد. اما بورس کالا در ابلاغیه اخیر خود، آن را اعمال نکرده و به همان ضرایب موجود در ابلاغیه آذرماه رسید. سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا این اصلاح قیمت برای کل زنجیره اعمال نشده است. علاوه بر آن چرا باید قیمت صادراتی اعمال شود و این در حالی است که ما در حال معامله در داخل و استفاده در داخل کشور هستیم و در این شرایط باید ضرایبی برقرار باشد که تولیدکنندگان زنجیره تولید بتوانند تولید اقتصادی داشته باشند. یعقوبی؛ اظهار کرد: همچنین سؤال دیگر این است زمانی که تشکل‌‌ها و تولیدکنندگان زنجیره تولید به ضرایب قیمتی مدنظر خود براساس نظارت ستاد فولاد رسیده‌اند، چرا بورس کالا این ضرایب قیمتی را اعمال نمی‌کند. این معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، گفت: نکته مهم این است که بورس کالا باید بستر و محلی برای کشف قیمت منصفانه باشد. اما متأسفانه در این زمینه در حال قیمت‌گذاری است. بورس کالا سیاست‌گذار نیست و نمی‌تواند مجری مقررات باشد و یا در قالب تنظیم بازار عمل کند و همان‌طور که گفته شد بورس کالا محلی برای کشف قیمت براساس عرضه و تقاضاست. اما در رابطه با موضوع اخیر به‌عنوان سیاست‌گذار قیمتی وارد شده است. یعقوبی؛ با اشاره به تأثیرگذاری این تصمیم بر زنجیره تولید، گفت: این تغییر باعث می‌شود توازن قیمتی در زنجیره تغییر کند چرا که قیمت مواد اولیه در زنجیره فولاد (کنسانتره سنگ‌آهن) را بالا می‌برد و باقی قیمت‌های زنجیره را در قیمت پایه سرکوب می‌کند. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با اشاره به مازاد تولید در حلقه‌هایی مانند آهن‌اسفنجی، شمش و گندله، گفت: در حالی‌ که بورس کالا باز بودن سقف رقابت را توجیه می‌کند، در عمل به دلیل نبود رقابت واقعی، محصولات به قیمت پایه فروخته می‌شوند. این وضعیت موجب افزایش ضریب قیمتی کنسانتره از ۱۶ به ۱۹ درصد نسبت به شمش فولاد شده و در نتیجه، هزینه تأمین مواد اولیه بالا رفته و فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان فولاد وارد می‌کند. به گفته وی، خریداران در نهایت قیمت محصولات را در ارتباط با یکدیگر می‌سنجند و همین موضوع باعث بروز هیجانات مقطعی در بازار می‌شود؛ هیجانی که ریشه آن در واقعی نبودن قیمت پایه است. به‌عنوان نمونه، زمانی‌که قیمت شمش در بازار ۳۴ هزار تومان است اما قیمت پایه ۳۰ هزار تومان اعلام می‌شود، این اختلاف موجب شکل‌گیری نوسانات و هیجانات غیرمنطقی در بازار فولاد خواهد شد. یعقوبی؛ خاطرنشان کرد: در حال‌حاضر قیمت برخی مواد اولیه در بازار آزاد پایین‌تر از نرخ‌های بورس کالاست، موضوعی که به گفته فعالان صنعت، مصداقی از قیمت‌سازی در بورس کالا محسوب می‌شود. وی به‌عنوان نمونه گفت: در هفته جاری کنسانتره سنگ‌آهن در بورس کالا با نرخ ۶۲۰۰ تومان معامله شد، در حالی‌ که همین محصول در بازار آزاد با قیمت حدود ۵۲۰۰ تا ۵۳۰۰ تومان خرید و فروش می‌شود. این پرسش مطرح است که چرا باید مواد اولیه در بورس کالا گران‌تر از بازار آزاد به دست فولادسازان برسد. در این زمینه مذاکرات مفصلی با بورس کالا انجام شده، اما تاکنون پاسخی قانع‌کننده دریافت نکرده‌ایم و همچنان پیگیر موضوع هستیم. وی در پایان، گفت: صنعت فولاد کشور امروز بیش از ۱۵۰ هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده و معیشت بیش از دومیلیون نفر به‌ صورت مستقیم و غیرمستقیم به این صنعت وابسته است. با این حال، حاشیه سود برخی شرکت‌های تولیدی به حدود پنج درصد کاهش یافته و توان آن‌‌ها برای تحمل افزایش هزینه مواد اولیه به‌شدت محدود شده است. در صورت تداوم روند کنونی بدون توجه به آینده صنایع و زنجیره تولید، بسیاری از شرکت‌ها ناچار به تعدیل نیرو و حتی توقف فعالیت خود خواهند شد.