انحصار نهاده‌های دامی؛ عامل اصلی افزایش قیمت گوشت

نازنین زمانیان- قیمت گوشتی که از دامدار خریداری می‌شود، نصف قیمت مغازه است؛ این حقیقتی دردناک برای یکی از مهم‌ترین کالاهای خوراکی است. کالایی که سال‌هاست برای بسیاری به آرزو تبدیل شده و برای بسیاری دیگر نیز در آستانه خروج از سفره است! اما دلایل گرانی بیش از حد این کالای اساسی بسیار دردآور است. از نگهداری گوشت‌های وارداتی روی کشتی‌ها برای سود بیشتر گرفته تا دلالی و مافیای نهاده‌های دامی! نهاده‌هایی که باعث ایجاد بحران در گوشت مرغ نیز شده است. در این بین خشکسالی کشور نیز تأثیر بسزایی در تهیه علوفه مورد نیاز دامداران گذاشته است و به نوعی آنان را خلع سلاح کرده است. مجموعه این عوامل، رسیدن قیمت گوشت به عددی است که پرداخت آن برای بسیاری از خانواده‌ها میسر نیست. در این بین اما نهاده‌های دامی، اصلی‌‌ترین نقش را تعیین قیمت گوشت برعهده دارد. بازار نهاده‌های دامی به دلیل فشار تحریم‌ها، وابستگی به واردات ذرت، سویا و کنجاله و ضعف ساختار توزیع، همواره با تنش‌های قیمتی و کمبود مواجه بوده است. در این بستر، شکل‌گیری شبکه‌های محدود واردکنندگان و انحصار توزیع، به‌ویژه در شرایط تخصیص ارز ترجیحی، موجب شد بخش عمده کنترل بازار در اختیار گروه‌های خاص قرار گیرد. حذف ارز ترجیحی برای نهاده‌ها در سال ۱۴۰۱ با هدف آزادسازی بازار و رشد تولید داخلی انجام شد اما به دلیل عدم آمادگی زیرساخت‌های تولید و نظارت ضعیف، شوک قیمتی شدید و نابسامانی توزیع را به دنبال داشت. حالا و با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل بهترین بهانه برای دلالان و سودجویان به وجود آمده تا با قدرت انحصاری خود، بحرانی عظیم در بازار گوشت کشور به‌راه اندازند. در واقع یکی از دلایل مهم افزایش قیمت گوشت قرمز، افزایش قیمت نهاده‌های دامی است که به صورت قطره‌‌چکانی در سامانه «بازارگاه» قرار می‌گیرد. زمانی که قیمت نهاده‌ها دو برابر شود، طبیعتاً هزینه‌های تولید نیز افزایش می‌یابد.

انحصار واردات نهاده‌های دامی

در ماه‌های اخیر، موضوع تحقیق و تفحص از نحوه تخصیص ارز و روند واردات نهاده‌های دامی به یکی از بحث‌های جدی در مجلس شورای اسلامی تبدیل شده است. طرحی که با رأی بالای نمایندگان تصویب شد و هدف آن شفاف‌سازی یکی از پُرابهام‌‌ترین حوزه‌های اقتصادی کشور است؛ حوزه‌ای که سال‌هاست محل انتقاد تولیدکنندگان، کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی بوده است. طراحان تحقیق و تفحص معتقدند که این بحث در واقع ناشی از ابهاماتی است که بیش از یک دهه در این حوزه وجود داشته است. از جمله این ابهامات، نحوه تخصیص ارزهای مربوط به واردات نهاده‌های دامی است؛ اینکه چه میزان از این ارز‌ها تخصیص یافته، چه حجمی از نهاده‌ها وارد شده، این واردات توسط چه اشخاص یا مجموعه‌هایی انجام گرفته و نسبت‌‌ها و نوع ارتباطات این افراد چگونه بوده است. در همین رابطه، حامد یزیدیان؛ عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، می‌گوید: معمولاً بخش عمده واردات نهاده‌های دامی در کشور توسط کمتر از ۱۰ نفر از واردکنندگان اصلی انجام می‌شود و این موضوع با حجم بالای واردات، همواره مورد نقد کارشناسان، تولیدکنندگان و بازرگانان قرار داشته است.