قهر پاییز و زمستان با ایران!

یاسمین زمانیان – با فرا رسیدن پاییز، کشورمان وارد ششمین سال خشکسالی‌ها شد؛ خشکسالی‌هایی که امان همه را بریده و باعث قطع مکرر آب و برق در کشور شده است. به عبارت دیگر ایران در حال تجربه یک «ابرخشکسالی» کم‌سابقه در نیم قرن اخیر است. زیرا بسیاری از نیروگاه‌های کشورمان برقابی هستند و کاهش باران باعث کاهش تولید برق می‌شود. با فرارسیدن فصل پاییز، انتظار‌ها برای کاهش کمبود آب در کشور بالا گرفت، اما همچنان در بسیاری از استان‌های کشور نه‌تنها خبری از بارندگی نیست، بلکه از کاهش دمای آنچنانی نیز خبری نیست. این وضعیت باعث شده تا کشاورزان نگران‌تر از قبل باشند. این در حالی است که همچنان از شیرین کردن آب نیز خبری منتشر نشده است و مردم کشورمان نمی‌توانند همچون کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از دریای عمان و خلیج‌فارس به آب قابل شُرب برسند. آمارها می‌گویند؛ بارش‌‌ها نسبت به میانگین بلندمدت ۵۹ درصد کاهش یافته و در ۲۱ استان کشور، میزان بارش در ابتدای پاییز «صفر» مطلق بوده است. در همین رابطه، هنگامه شیراوند؛ کارشناس سازمان هواشناسی کشور، در هفتمین نشست ستاد مرکزی مدیریت بحران مخاطرات بخش کشاورزی و منابع طبیعی چنین، گفت: با بررسی مدل‌های اقلیمی، پاییز امسال با پدیده کم‌بارشی و در زمستان با گرمای هوا روبه‌رو خواهیم بود. میانگین بارش زمستان در محدوده نرمال است، اما دمای هوا بین نیم تا دو درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از میانگین بلندمدت خواهد بود و این وضعیت موجب می‌شود بخش عمده بارش‌‌ها به صورت باران رخ دهد و ذخیره برفی کشور کاهش یابد. کارشناسان نیز هشدار می‌دهند این وضعیت بحرانی حداقل تا پایان پاییز ادامه خواهد داشت و کشور برای تأمین آب شُرب، براساس بد‌ترین سناریوی ممکن، برنامه‌ریزی کرده است.

بارورسازی ابر‌ها تأثیر دارد؟

همزمان با کاهش شدید بارش‌ها در کشور که منجر به کم‌آبی شده است، بحث بارورسازی ابر‌ها به منظور افزایش بارش‌ها، مدتی است که در محافل مختلف مطرح می‌شود. موضوعی که موافقان و مخالفان زیادی دارد. برخی مخالفان معتقدند که ابتدا باید با مدیریت مصرف و جایگزین کردن پساب با آب طبیعی مشکل کم‌آبی را حل کرد و بعد به سراغ روش‌های دیگری رفت. در عین حال این روش با اجرای پیش‌شرط‌های لازم می‌تواند بخشی از مشکل را برطرف کند. بارورسازی پیوسته ابر‌ها نیازمند بررسی چندین جنبه از این تکنولوژی دارد و باروری ابر‌ها روشی برای تأثیرگذاری روی ابرهای طبیعی است و در این روش آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می‌شود. بارورسازی ابر‌ها در روش کلاسیک با افزودن مواد (یدید نقره)‌ به یک ابر، برای زمان‌هایی به کار می‌رود که سامانه ابری بارش‌زایی در منطقه مورد نظر حضور داشته و دارای معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باشد؛ هر ابری مناسب اجرای عملیات بارورسازی نیست. شرایط و معیارهای مورد نیاز اجرای عملیات باروری ابر‌ها شامل دمای مناسب، ضخامت ابر، میزان محتوای آبی ابر و… است که می‌تواند در بارورپذیری یک سامانه ابری تأثیرگذار شود. تجربه‌ها و پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهد که ایده بارورسازی ابر‌ها در شرایط مناسب، بارش فصلی را بین پنج تا ۱۵ درصد افزایش می‌دهد؛ هرچند این بازه به روش، نوع ابر و شرایط محلی بستگی دارد و در برخی مطالعات محلی اثرات متفاوتی هم دیده شده است. به عقیده کارشناسان، با در نظر گرفتن همه مزایا و معایب استفاده از روش بارورسازی ابر‌ها برای افزایش میزان بارندگی در کشور، این روش می‌تواند به‌‌عنوان ابزاری مکمل برای افزایش رطوبت هوای محیط، تأمین آب مخازن، ایجاد آرامش نسبی در بین مردم و افزایش چنددرصدی بارش کمک کند، اما این روش نمی‌تواند به‌عنوان درمانی برای رفع خشکسالی به کار گرفته شود.