تحول دیجیتال و هوش‌مصنوعی، راهبرد آینده صنعت پتروشیمی است

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با بیان اینکه با گسترش استفاده از هوش‌مصنوعی و تقویت زیرساخت‌های دیجیتال می‌توان مسیر توسعه صنعت پتروشیمی را هوشمندانه‌تر و کارآمدتر پیش برد، گفت: بهره‌گیری از داده‌های برخط و فناوری‌های نوین، زمینه تصمیم‌گیری دقیق‌تر، پیش‌بینی آینده بازار و جهت‌دهی مؤثر به سرمایه‌گذاری‌های جدید را فراهم می‌کند. به گزارش مناقصه‌مزایده، حسن عباس‌زاده؛ در رویداد «ارزیابی بلوغ دیجیتالی صنایع و کسب‌وکار‌ها در برنامه هفتم پیشرفت» با بیان اینکه در صنایع پیشرفته جهان استفاده از هوش‌مصنوعی به‌شدت گسترش یافته است اما هنوز شرکت‌های ما به سطح مطلوبی از بلوغ دیجیتال نرسیده‌اند، گفت: در چارچوب برنامه هفتم توسعه، وزارت نفت مکلف شده است وظایف مشخصی را در حوزه تحول دیجیتال و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین دنبال کند تا زیرساخت‌های هوشمندسازی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بیش از پیش تقویت شود. معاون وزیر نفت، با تأکید بر اینکه هنوز فاصله زیادی تا بلوغ دیجیتال داریم، اظهار کرد: در حالی‌که در صنایع جهانی از فناوری هوش‌مصنوعی با قدرت و گستردگی بسیار استفاده می‌شود، در صنعت پتروشیمی ما هنوز داده‌ها به‌صورت کامل و برخط جمع‌آوری نمی‌شوند و بسیاری از اطلاعات از طریق فرآیندهای دستی و غیربرخط ثبت می‌شود. وی با بیان اینکه اگر بخواهیم به سیر تحول ارتباطات و داده‌ها در صنعت پتروشیمی نگاه کنیم، باید به سال‌هایی برگردیم که تنها یکی دو مجتمع پتروشیمی در کشور فعال بودند، گفت: در آن زمان، داده‌های تولید روزانه از مجتمع‌‌ها به‌صورت نمابر به تهران ارسال می‌شد و ساعت شش صبح هر روز این اطلاعات در قالب فایل‌هایی ذخیره می‌شد تا مدیر تولید ساعت هشت صبح با مشاهده آن تصمیم‌گیری کند و برنامه تولید روزانه را ابلاغ نماید. عباس‌زاده؛ تصریح کرد: در قانون برنامه هفتم پیشرفت، بر هوشمندسازی زنجیره ارزش نفت و گاز تأکید شده و وزارت نفت موظف شده است تا از طریق نصب دستگاه‌های هوشمند جرمی در طول زنجیره تولید تا پایین‌دست، امکان رصد و انتقال برخط داده‌ها را فراهم کند. این اقدام باعث می‌شود داده‌های تولید، پالایش و تبدیل فرآورده‌ها به محصولات با ارزش، در تمامی مراحل به‌صورت دقیق منتقل و براساس آن تصمیم‌گیری‌های مدیریتی انجام شود. وی با اشاره به وضعیت فعلی جمع‌آوری داده در صنعت پتروشیمی، گفت: در حال‌حاضر، بسیاری از بخش‌های این صنعت به‌صورت جزیره‌ای و پراکنده داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و یکپارچگی لازم میان سامانه‌ها وجود ندارد. از سوی دیگر، صنعت پتروشیمی به‌دلیل ریسک بالا و تهدیدها، نیازمند سیستم‌های ایمن انتقال داده است. عباس‌زاده؛ در ادامه با اشاره به اینکه هنوز موفق نشده‌ایم ارتباط بین سامانه‌های کنترل صنعتی (DCS) و سامانه‌های فناوری اطلاعات (IT و OT) را به‌طور کامل برقرار کنیم، افزود: یکی از مشکلات جدی این صنعت، چندپارگی ناشی از خصوصی‌سازی است و با واگذاری مجتمع‌های پتروشیمی به شرکت‌ها و هلدینگ‌های مختلف، ارتباط داده‌ای و مدیریتی بین مجموعه‌ها قطع شده است. وی اضافه کرد: در گذشته زمانی که صنعت پتروشیمی به‌صورت یکپارچه اداره می‌شد، تمامی انبارهای مواد اولیه و قطعات در مناطق مختلف کشور مانند عسلویه، ماهشهر، تبریز و اصفهان به‌صورت مکانیزه به هم متصل بودند، به‌طوری که اگر کالایی در انبار یکی از مجتمع‌‌ها موجود بود، مجتمع دیگر می‌توانست از همان موجودی استفاده کند و نیازی به سفارش مجدد نبود. عباس‌زاده؛ اضافه کرد: با خصوصی‌سازی و جدایی شرکت‌ها از یکدیگر، این ارتباطات از بین رفت و امروز در بسیاری از بخش‌‌ها شاهد افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره‌وری هستیم. یکی از دستاوردهای اصلی تحول دیجیتال می‌تواند بازگرداندن این هم‌افزایی و کاهش هزینه‌ها از طریق اتصال دوباره سامانه‌ها و داده‌ها باشد و در این راستا شرکت ملی صنایع پتروشیمی با هدف‌گذاری‌های جدید به دنبال همگرایی میان تمام ارکان صنعت را رویکردی نوین است. وی با تأکید بر لزوم تقویت زیرساخت‌های جمع‌آوری داده و ارتقای بلوغ دیجیتال در صنعت پتروشیمی گفت: هدف ما این است که بتوانیم از داده‌های ارزشمندی که امروز در شرکت‌ها وجود دارد، به‌صورت هوشمندانه استفاده کنیم، این داده‌ها می‌تواند بستر اصلی برای بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی در تصمیم‌سازی‌‌ها باشد. عباس‌زاده؛ تصریح کرد: یکی از پرسش‌های مهمی که در مسیر توسعه دیجیتال باید پاسخ دهیم، این است که هوش‌مصنوعی دقیقاً در چه بخش‌هایی از صنعت پتروشیمی کاربرد دارد؟ و چگونه می‌تواند برای ما ارزش‌آفرین باشد؟ به باور من، از هوش‌مصنوعی می‌توان در کشف بازارهای جدید، تحلیل روندهای جهانی و جهت‌دهی به توسعه واحدهای جدید پتروشیمی استفاده کرد. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، افزود: با استفاده از هوش‌مصنوعی، می‌توان آینده صنعت را با دیدی بلندمدت‌تر و دقیق‌تر پیش‌بینی کرد و تصمیمات سرمایه‌گذاری را با اتکا به داده و تحلیل‌های علمی اتخاذ کرد، به‌گونه‌ای که توسعه‌های آتی صنعت بر پایه نیاز بازار و مزیت رقابتی شکل گیرد. وی با اشاره به همکاری‌های جدید این شرکت با وزارت ارتباطات، گفت: براساس دستور رئیس‌جمهور، صنعت پتروشیمی مأمور شده است در حوزه عدالت آموزشی و هوشمندسازی مدارس با وزارت ارتباطات همکاری کند، این طرح هم‌اکنون در حال پیگیری است و نتایج آن در ماه‌های آینده اعلام خواهد شد که می‌تواند منافع ارزشمندی برای فرزندان کشور به همراه داشته باشد.

ذهنیت دیجیتال‌محور رمز توسعه در صنعت پتروشیمی

در ادامه، حسین علیمراد؛ مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با اشاره به تغییرات گسترده در عرصه فناوری و ضرورت تحول دیجیتال در صنایع کشور، اظهار کرد: ساختار نهادهای حاکمیتی باید بازتعریف شود تا بتوان ذهنیت دیجیتال‌محور را نهادینه کرد. وی با بیان اینکه تحول دیجیتال افزون بر فرصت‌ها، چالش‌هایی نیز به همراه دارد، افزود: نخستین چالش، توزیع عادلانه دستاوردهای دیجیتالی در سطح جامعه است تا همه کشور و اقشار از آن بهره‌مند شوند. دومین چالش، پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی این تحول است و سومین و شاید مهم‌‌ترین چالش، حفظ محوریت انسان در عصر هوش‌مصنوعی است. اگر فناوری از کنترل انسان خارج شود، تبعات جبران‌ناپذیری دارد. مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، با اشاره به فناوری‌های پایه‌ای انقلاب صنعتی چهارم، تصریح کرد: فناوری‌های کلیدی در این مسیر همچون هوش‌مصنوعی و فناوری‌های کامپیوتری باید مبنای توسعه دیجیتال در صنعت پتروشیمی قرار گیرند. علیمراد؛ با بیان اینکه در شرکت ملی صنایع پتروشیمی، چهار زیرساخت اصلی برای تحول دیجیتال تعریف شده است، گفت: تجهیزات دقیق اندازه‌گیری، سامانه‌های ارتباطی بین تجهیزات، پروتکل‌های کنترلی و در نهایت تلفیق هوش‌مصنوعی برای بهینه کردن فرآیند از زیرساخت‌های لازم در صنعت پتروشیمی است. سه مورد نخست هم‌اکنون در مجتمع‌های پتروشیمی وجود دارند، اما مورد چهارم نیازمند توسعه و همکاری مشترک میان صنعت پتروشیمی و مراکز دانش‌بنیان است. وی به اقدام‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای تحقق این هدف اشاره و بیان کرد: همکاری با پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات از پروژه‌های مهم است که در حال اجراست، همچنین توسعه مدل‌های زبانی، پروژه دستیار هوشمند سامانه فروش، استقرار سامانه هوشمند پروژه‌ها و پروژه طرح قیمت‌گذاری محصولات پتروشیمی از دیگر طرح‌های در دست اقدام است. مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، یکی از چالش‌های اساسی در اجرای پروژه‌های پتروشیمی را مدیریت مالی و زمان‌بندی دانست و اظهار کرد: برخی پروژه‌ها بیش از ۱۰ سال طول می‌کشند تا به بهره‌برداری برسند. بخشی از این تأخیر‌ها ناشی از تحریم‌هاست، اما بخشی نیز به ضعف در کنترل پروژه مربوط است. دستیار هوش‌مصنوعی می‌تواند در برنامه‌ریزی منابع و زمان‌بندی دقیق پروژه‌ها نقش مؤثری داشته باشد. علیمراد؛ تأکید کرد: هدف شرکت ملی صنایع پتروشیمی حرکت به‌سوی فناوری هوشمند با بهره‌وری بالا، مدیریت شفاف زنجیره تولید و تصمیم‌گیری‌های راهبردی مبتنی بر اطلاعات است تا از رهگذر آن بتوان به بهبود عملکرد اقتصادی و زیست‌محیطی صنعت پتروشیمی و در نهایت اقتصاد ملی کشور کمک کرد.