آب‌های زیرزمینی چگونه پدید آمده‌اند؟ بحث آب‌های زیرزمینی و منابع آب موجود در لایه‌های زیرین زمین بسیار مهم بوده و نقشی حیاتی در شکل‌گیری شهرها، آبرسانی به محصولات کشاورزی در برخی مناطق و ادامه حیات دارد. در این گزارش به بررسی چگونگی شکل‌گیری این آب‌ها می‌پردازیم. اصلی‌‌ترین عامل شکل‌گیری آب‌های زیرزمینی؛ جاذبه زمین و خاصیت […]
آب‌های زیرزمینی چگونه پدید آمده‌اند؟
بحث آب‌های زیرزمینی و منابع آب موجود در لایه‌های زیرین زمین بسیار مهم بوده و نقشی حیاتی در شکل‌گیری شهرها، آبرسانی به محصولات کشاورزی در برخی مناطق و ادامه حیات دارد. در این گزارش به بررسی چگونگی شکل‌گیری این آب‌ها می‌پردازیم.
اصلی‌‌ترین عامل شکل‌گیری آب‌های زیرزمینی؛ جاذبه زمین و خاصیت نفوذ آب به لایه‌های زیرین خاک است که در نتیجه بخشی از آب‌های سطحی و بارندگی‌ها وارد لایه‌های زیرین خاک شده و تا جایی نفوذ می‌کنند که دیگر امکان نفوذ وجود نداشته و در آن محل متوقف می‌شود. عمق این لایه‌های غیرقابل نفوذ در بخش‌های مختلف، متفاوت بوده و همین موضوع دلیل اصلی تفاوت عمق منابع آب‌های زیرزمینی هستند.
آب‌های زیرزمینی از چه زمانی پدید آمدند؟
مسأله چگونگی شکل‌گیری و پدیدار شدن آب در کره زمین هنوز به‌طور دقیق مشخص نبوده و ما تنها می‌دانیم که حدوداً از زمانی برابر با ۴ و نیم میلیارد سال پیش تاکنون، در کره زمین آب وجود داشته و اقیانوس‌ها به وجود آمده بودند.
درباره چگونگی شکل‌گیری آب در کره زمین نظریات مختلفی وجود دارد، برخی از دانشمندان اعتقاد دارند که آب بر اثر تراکم گاز‌ها و بخار ناشی از سنگ‌های ذوب شده در سطح کره زمین پدید آمده و سبب خنک شدن آنها شده‌اند. این موضوع سبب تبخیر این آب‌های جوشان شده و ابرهای باران‌زا شکل گرفتند. این موضوع سبب شد تا شاهد بارش باران برای چند سده متمادی در کره زمین باشیم تا سرانجام این روند تبخیر شدید و بارش متوقف شده و آب‌های پدید آمده، در حفره‌ها و مناطق کم‌ارتفاع سیاره ما جمع شده و تشکیل دریا‌ها و اقیانوس‌ها را داده‌اند.
نظریه دیگری نیز در بین دانشمندان وجود دارد که براساس آن احتمال داده می‌شود این میزان بسیار زیاد آب که در کره زمین وجود دارد به همراه یک شهاب سنگ به زمین برخورد کرده و به این ترتیب سیاره ما دارای منابع عظیمی از آب شده است.
مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد در حدود ۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون سال پیش سطح کره زمین با شرایط فعلی کاملاً متفاوت بوده و خبری از کوهستان‌ها و چین‌خوردگی‌های سطحی نبوده و تقریباً کل سطح زمین با آب پوشانده شده بود. این یافته‌ها در پی مطالعات تیمی از پژوهشگران در کشور استرالیا و آنالیز لایه‌های آب‌های معدنی در دوران باستان به دست آمده است.
روند تغییراتی که موجب شد زمین به شکل کنونی‌‌اش تبدیل شود، حدود یک و نیم میلیارد سال به طول انجامید. نخستین سفره‌های آب‌های زیر زمین در این دوران و در پی ایجاد چین‌خوردگی‌ها و شکل‌گیری کوهستان‌ها به وجود آمدند.
طی میلیون‌ها سال آب‌های ناشی از بارش، فعالیت مواد آتشفشانی و سرد شدن آنها، ذوب شدن یخ‌ها و … به لایه‌های زیرین نفوذ کرده و در فاصله بین سنگ‌ها و لایه‌های زیرین انباشته شده است. این فواصل در برخی موارد بسیار کم و در برخی موارد، بزرگ و جادار هستند. منافذ فوق عمدتاً با یکدیگر در ارتباط بوده و سبب حرکت آب‌های زیرزمینی شده و جریان‌های آبی را در زیرزمین به وجود می‌آورند و این حرکت تا جایی ادامه دارد که دیگر نوع ساختار زمین اجازه نفوذ و حرکت را نداده و در پی آن بستری از آب‌های زیرزمینی شکل می‌گیرد.
آب‌های زیرزمینی چگونه به عمق نفوذ می‌کنند؟
نفوذ آب به لایه‌های زیرین زمین بستگی به ساختار لایه‌های زمین در آن بخش دارد. در مجموع شرایط این لایه‌ها و مسیری که آب‌های زیرزمینی در راه تبدیل شدن به سفره‌های آب طی می‌کنند، شامل موارد زیر است:
منافذ اولیه: این حفره‌ها و فضاهای خالی، نخستین بخشی هستند که در لایه‌های سطحی آب به آنها نفوذ می‌کند. برخی از این منافذ در هنگام شکل‌گیری سنگ‌هایی از قبیل سنگ‌های رسوبی شکل گرفته‌اند.
منافذ ثانویه: عموماً پس از تشکیل سنگ‌ها، عوامل مختلفی موجب پدید آمدن ترک، تخلخل یا آسیب‌های دیگری در بدنه سنگ‌ها می‌شوند که فضایی را جهت نفوذ آب ایجاد می‌کند. این فضا نیز عموماً توسط آب پر شده و عوامل جوی و رسوبات مخرب می‌تواند سبب تشدید آن شده و میزان فضای ایجاد شده در این سنگ‌ها را افزایش دهد.
لایه‌های سطحی موسوم به منطقه آب خاک: لایه‌های خاک سطحی زمین؛ یکی از نخستین مراحل انتقال آب به لایه‌های زیرین بوده و در این مرحله بخشی از آب توسط ریشه گیاهان جذب شده و یا تبخیر شده و به بیرون خاک باز می‌گردد اما مابقی این آب‌ها به لایه‌های پایین‌تر نفوذ کرده و زمینه‌ساز شکل‌گیری آب‌های زیرزمینی می‌شوند.
در خاتمه باید توجه داشت که بسیاری از لایه‌های آب‌های زیرزمینی طی میلیون‌ها سال شکل گرفته و برداشت بی‌رویه و غیرحساب شده از آنها سبب ایجاد مشکلاتی جدی در اقلیم آن منطقه خواهد شد.
منبع: سیناپرس
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.