کوچک‌تر شدن سفره‌ها با حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی

مرضیه نیکخواه – دولت بی‌پول است؛ اجازه افزایش قیمت بنزین را ندارد و حسابی به قول قدیمی‌ها کفگیرش ته دیگ خورده است. مسعود پزشکیان؛ رئیس‌جمهور نیز، گفت که دولت در بد‌ترین وضعیت اعتباری قرار دارد. از سوی دیگر فشار اقتصادی همچنان بالاست؛ ناترازی‌ها امان همه را بریده و همچنان آب در بسیاری از شهر‌ها و کلانشهر‌ها همچون پایتخت قطع می‌شود و بی‌پولی باعث شده تا بسیاری از پروژه‌های عمرانی ضروری بر زمین بماند. در چنین شرایطی دولت همچنان یارانه‌های هنگفتی بابت اداره امور پرداخت می‌کند و می‌داند اگر وضع بر همین منوال پیش برود، اوضاع بدتر هم خواهد شد. در چنین شرایطی برخی گمانه‌زنی‌ها از احتمال حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومانی خبر می‌دهند. ارزی یارانه‌ای که به‌زعم دولتمردان کارایی خود را از دست داده و آنچنان در کاهش قیمت‌ها تأثیر نداشته است. دولت البته پیش‌تر و در اردیبهشت سال قبل ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برخی کالا‌ها همچون شکر، کره، حبوبات، چای، کاغذ و لاستیک را حذف کرد و اکنون مردم با تمام وجود اثرات آن را در زندگی روزمره خود مشاهده می‌کنند.

ارز ۲۸۵۰۰ تومانی حذف می‌شود؟

پورمحمدی؛ رئیس سازمان برنامه و بودجه در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، با اشاره به ناکارآمدی تخصیص ارز ترجیحی در کنترل قیمت کالاهای اساسی، گفت: ارز ۲۸۵۰۰تومانی برای واردات برنج می‌دهیم تا برنج ۶۰هزارتومانی به مردم برسد، اما قیمت آن در بازار به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است. هر ۱٫۴ کیلوگرم نهاده باید یک کیلوگرم گوشت مرغ بدهد اما این عدد اکنون به ۱٫۹ کیلوگرم نهاده برای هر کیلوگرم مرغ افزایش یافته است. با توجه به اینکه معاون ارزی بانک‌مرکزی اخیراً در نشستی از تثبیت ارز ۲۸۵۰۰ برای کالاهای اساسی خبر داد و عنوان کرده بود؛ نرخ ۲۸۵۰۰تومانی ارز برای کالاهای اساسی همچنان حفظ خواهد شد و برنامه‌ای برای افزایش آن نداریم، البته ممکن است با سیاست‌های دولت تعدیلات جزئی در برخی کالا‌ها صورت گیرد، اما در مجموع نرخ‌های مرکز مبادله تا پایان سال ثابت خواهد ماند. این سخنان رئیس سازمان برنامه و بودجه باعث شد تا گمانه‌زنی‌ها برای حذف ارز ۲۸۵۰۰تومانی در بودجه سال آینده شروع شود. تجربه حذف ارز ۴۲۰۰تومانی در سال ۱۴۰۱ نشان داد قیمت مرغ از حدود ۳۰ هزار تومان به بیش از ۱۰۰ هزار تومان افزایش یافت. این در حالی است که بیش از ۷۰ درصد هزینه تمام‌شده مرغ مربوط به نهاده‌های دامی است و قیمت این نهاده‌ها پس از جایگزینی ارز ۲۸۵۰۰تومانی به‌جای ۴۲۰۰، حدود هفت‌برابر رشد کرده است. با افزایش نرخ خوراک دام و تبدیل ارز ۲۸۵۰۰ تومانی به نرخ آزاد، هزینه تمام‌شده تولید شیر، ماست و فرآورده‌های پروتئینی افزایش یافت. براساس داده‌های رسمی، قیمت هر کیلوگرم پنیر پاستوریزه ۵۰۰ گرمی با رشد ۶۴ درصدی از ۶۴ هزار تومان به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است. همچنین هر قالب ۱۰۰گرمی کره پاستوریزه نیز با رشد ۸۶ درصدی از ۳۵ به ۶۵ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین قیمت هر کیلوگرم مرغ ماشینی از ۸۹ هزار تومان به ۱۳۸ هزار تومان افزایش یافته که معادل رشد ۵۵ درصدی است. به‌نظر می‌رسد پیش از تصمیم به حذف نهایی ارز ۲۸۵۰۰تومانی در بودجه سال آینده، باید به این پرسش اساسی پاسخ داده شود؛ آیا حذف ارز ترجیحی در شرایط تداوم تورم بالا و تحریم‌های اقتصادی، به‌معنای بازتولید همان خطای سیاستی گذشته نیست؟ اگر ارز ترجیحی به برنج تخصیص داده شده و هم‌اکنون مشاهده می‌شود که قیمت آن تناسبی با نرخ ارز تخصیص داده‌شده نیست، آیا بهتر نیست علت را در زنجیره توزیع و یا سوءاستفاده‌های احتمالی در فرآیند خرید و واردات آن جست‌وجو کرد؟ تجربه حذف ارز ترجیحی ۴۲۰۰تومانی و بعد از آن تجربه جهش قیمت کالاهای مشمول ارز ۲۸۵۰۰تومانی به‌خوبی نشان می‌دهد که هرگونه شوک به نرخ ارز رسمی قطعاً تبعات تورمی سنگینی را خواهد داشت.