«شبکه فیبرنوری»؛ پروژه‌ای ضروری یا هزینه‌ای غیرمنطقی؟

 

محمدرضا عیوضی

اینترنت فیبرنوری (FTTH) به‌عنوان طلایی‌‌ترین استاندارد دسترسی به اینترنت در عصر دیجیتال شناخته می‌شود. این فناوری با جایگزینی رشته‌های شیشه‌ای شفاف به جای سیم‌های مسی سنتی، انقلابی در سرعت، پایداری و ظرفیت انتقال داده‌ها ایجاد کرده است. این مقاله به بررسی دقیق مزایا و معایب کلیدی این فناوری می‌پردازد و به این سؤال پاسخ می‌دهد که آیا مهاجرت به فیبرنوری ارزش آن را دارد یا خیر. به گزارش مناقصه‌مزایده، در دنیایی که پهنای باند به منزله اکسیژن برای اقتصاد دیجیتال است، فناوری‌های قدیمی مانند DSL و کابل کواکسیال به تدریج به نقطه اوج محدودیت‌های فیزیکی خود رسیده‌اند. اینترنت فیبرنوری با استفاده از پالس‌های نوری برای انتقال داده‌ها، پاسخی به این چالش‌هاست و خود را به‌عنوان زیرساخت آینده معرفی کرده است.

**مزایای اینترنت فیبرنوری

سرعت بی‌همتا

مهم‌ترین مزیت فیبرنوری، سرعت خارق‌العاده آن است.

سرعت‌های گیگابیتی: فیبرنوری به‌راحتی قادر به ارائه سرعت‌های یک گیگابیت برثانیه (Gbps)، ۱۰ گیگابیت برثانیه و حتی فراتر از آن است. این سرعت امکان دانلود یک فیلم با کیفیت ۴K  در عرض چند ثانیه را فراهم می‌کند.

تجربه کاربری بی‌دردسر: با این سرعت، فعالیت‌هایی مانند استریمینگ همزمان چندین ویدیوی ۴K، بازی‌های آنلاین، و آپلود فایل‌های حجیم در کلود به صورت آنی و بدون هیچگونه مکث یا بافرینگی انجام می‌شود.

پهنای باند متقارن و بالا

برخلاف فناوری‌های قدیمی که سرعت آپلود بسیار کمتری از دانلود دارند، فیبرنوری معمولاً پهنای باند متقارن ارائه می‌دهد.

آپلود هم‌سرعت با دانلود: این ویژگی برای تولیدکنندگان محتوا، گیمرها، کسبوکارهایی که از سرویس‌های کلود استفاده می‌کنند و افرادی که به‌طور حرفه‌ای دورکاری می‌کنند، حیاتی است. آپلود ویدیو، فایل‌های پروژه بزرگ و برگزاری کنفرانس‌های ویدیویی با کیفیت بالا با سرعتی برابر با دانلود انجام می‌پذیرد.

تأخیر بسیار ناچیز (Low Latency)

تأخیر به مدت زمان انتقال داده از مبدأ به مقصد اشاره دارد. فیبرنوری کم‌ترین تأخیر ممکن را ارائه می‌دهد. ایده‌آل برای برنامه‌های زنده: این ویژگی برای بازی‌های آنلاین (Gaming)، معاملات مالی پرتکرار، تماس‌های ویدیویی و واقعیت مجازی (VR) ضروری است. یک تأخیر کم، واکنش آنی و طبیعی را تضمین می‌کند.

پایداری و قابلیت اطمینان

فیبرنوری در برابر بسیاری از عوامل مختل‌کننده اتصال اینترنت مقاوم است.

استقلال از شرایط جوی: برخلاف اتصالات ماهوارهای یا بیسیم، فیبرنوری تحت‌تأثیر باران، برف، طوفان یا باد قرار نمی‌گیرد.

مقاومت در برابر نویز الکترومغناطیسی: از آنجایی که داده‌ها به شکل نور منتقل می‌شوند، سیگنال‌های فیبرنوری توسط تداخل الکترومغناطیسی ناشی از کابل‌های برق، موتور‌ها یا دستگاه‌های دیگر مختل نمی‌شوند. این امر باعث یک اتصال پایدار و بدون نوسان سرعت می‌شود.

امنیت بالاتر

استراق‌سمع از داده‌های در حال انتقال در فیبرنوری بسیار دشوارتر است.

شنود فیزیکی: اگر کسی سعی کند به کابل فیبرنوری دسترسی غیرمجاز پیدا دهد، باعث شکستن نور و قطعی کامل ارتباط می‌شود که به سرعت آشکار می‌گردد. این در حالی است که استراق سمع از کابل‌های مسی به راحتی و بدون تشخیص انجام‌پذیر است.

آینده‌نگری و مقیاس‌پذیری

فیبرنوری یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است.

ظرفیت تقریباً نامحدود: پهنای باند فیبرنوری آنقدر زیاد است که می‌تواند نیازهای آینده، مانند گسترش اینترنت‌اشیاء  (IoT)، متاورس، ویدئوهای ۸K  و فناوری‌هایی که هنوز به وجود نیامده‌اند را به راحتی پوشش دهد. این بدان معناست که نیاز به ارتقای زیرساخت در آینده نزدیک وجود نخواهد داشت.

**معایب و چالش‌های اینترنت فیبرنوری

محدودیت در پوشش و دسترسی

این بزرگ‌ترین مانع در برابر گسترش فیبرنوری است.

هزینه بالای استقرار: کشیدن کابل‌های فیبرنوری در سطح شهر و انشعاب‌گیری به هر ساختمان، به سرمایه‌گذاری کلان، زمان زیاد و عملیات عمرانی (حفاری) گسترده نیاز دارد. به همین دلیل، این فناوری در مرحله اول در مناطق شهری و پرتراکم مقرون به‌صرفه است و ممکن است دسترسی به آن در حومه شهر‌ها و مناطق روستایی سال‌ها به طول بینجامد.

هزینه‌های اولیه بالاتر

برای ارائه‌دهنده خدمات: همان‌طور که ذکر شد، هزینه راه‌اندازی زیرساخت بسیار بالا است.

برای کاربر نهایی: ممکن است هزینه نصب و راه‌اندازی اولیه برای کاربران، در مقایسه با فناوری‌های قدیمی‌تر مانند ADSL، بیشتر باشد. همچنین، هزینه تجهیزات مورد نیاز (مودم/روتر با پورت فیبر) نیز معمولاً بالاتر است.

پیچیدگی نصب و تعمیر

نصب تخصصی: نصب فیبرنوری به تخصص و ابزارهای خاصی نیاز دارد. این فرآیند برخلاف اتصالات DSL که به سادگی انجام می‌شود، ممکن است زمان‌برتر باشد.

شکنندگی و حساسیت: رشته‌های فیبرنوری در مقایسه با سیم‌های مسی شکننده‌تر هستند. اگر کابل فیبر خم شود یا تحت فشار فیزیکی قرار گیرد، ممکن است شکسته و سیگنال قطع شود. تعمیر کابل‌های فیبر شکسته نیز فرآیندی پیچیده و نیازمند متخصصان مجرب است.

وابستگی به زیرساخت داخلی

حتی اگر فیبرنوری تا ساختمان شما کشیده شده باشد، کیفیت نهایی اتصال ممکن است به سیم‌کشی داخلی ساختمان (در صورت استفاده از FTTB) بستگی داشته باشد. اگر از فیبر تا منزل (FTTH) استفاده نشود و داده‌ها در آخرین مرحله از طریق سیم مسی منتقل شوند، ممکن است کاربر به‌طور کامل از تمام مزایای فیبرنوری بهره‌مند نشود.

**نتیجه‌گیری نهایی

اینترنت فیبرنوری با وجود چالش‌های مربوط به هزینه و دسترسی، از نظر فنی بر‌ترین فناوری موجود در بازار است. مزایای آن از جمله سرعت بی‌همتا، پایداری خارق‌العاده، تأخیر ناچیز و امنیت بالا، آن را به یک انتخاب برتر برای کاربران خانگی و کسب‌وکار‌ها تبدیل کرده است. در حالی که فناوری‌های بیسیم نسل پنجم (۵G) نقش مکمل مهمی در ارائه انعطاف‌پذیری ایفا می‌کنند، فیبرنوری به‌عنوان ستون فقرات شبکه‌های ارتباطی آینده شناخته می‌شود و مهاجرت به سمت آن، یک روند اجتناب‌ناپذیر در دنیای دیجیتال است اما امید داریم که با یک بررسی درست و تحلیل جامع؛ وزارت ارتباطات و دیگر بازیگران وارد این اکوسیستم مهاجرتی شوند چون ممکن است تمام این مزایای مهاجرتی به شبکه فیبرنوری، سلامت اقتصاد دیجتال را با یک اهرم بزرگ اقتصادی یا به زبان ساده‌تر با یک ضعف و کمبود مالی به خطر بیندازد.