به بهانه تسریع حذف یارانه‌بگیران؛ به کجا چنین شتابان؟!

علی غلام‌فراهانی- «معیار حذف یارانه‌بگیران چیست؟» این شاید مهم‌ترین سؤالی باشد که این روز‌ها نُقل محافل مردم شده است. از زمان اجرای طرح هدفمندی یارانه و دریافت نقدی یارانه‌ها تاکنون نزدیک به ۱۵ سال می‌گذرد؛ آذر سال ۱۳۸۹ بود که این طرح مثل بسیاری از طرح‌هایی که ایده خوب و اجرای بد داشتند، به مرحله […]

علی غلام‌فراهانی- «معیار حذف یارانه‌بگیران چیست؟» این شاید مهم‌ترین سؤالی باشد که این روز‌ها نُقل محافل مردم شده است. از زمان اجرای طرح هدفمندی یارانه و دریافت نقدی یارانه‌ها تاکنون نزدیک به ۱۵ سال می‌گذرد؛ آذر سال ۱۳۸۹ بود که این طرح مثل بسیاری از طرح‌هایی که ایده خوب و اجرای بد داشتند، به مرحله اجرا رسید. طی این مدت اقتصاد ایران با سونامی‌های بسیاری مواجه شد اما رقم دریافت یارانه‌ها بیش از یک دهه روی رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان باقی ماند. رقمی که نه‌تنها مرحم زخم‌های اقتصادی نشد، بلکه عمق آن را نیز بیشتر فشار داد. پرداخت یارانه‌ها به دولت چهاردهم رسید؛ دولتی که به گفته رئیسش که سخت‌‌ترین شرایط به لحاظ اعتباری دارد و در یک کلام پول زیادی در بساطش نیست! در چنین شرایطی پرداخت هزاران میلیارد تومان یارانه نقدی باعث فشار بیشتر بر دولت شده بود. بر همین اساس دولت تصمیم گرفت با توجه به دستور مجلس مبنی بر حذف یارانه ۲۷ میلیون نفر از یارانه‌بگیران فشار مالی را از روی خود کاهش دهد. در واقع طرح حذف یارانه نقدی، پس از ابلاغ آیین‌نامه مخصوص این امر به نهادهای ذی‌صلاح، اجرایی می‌گردد و در توضیح اینکه یارانه چه کسانی قطع می‌شود و چقدر پول تو حساب باشد یارانه قطع می‌شود، باید گفت؛ یارانه خانوارهای غیرمشمول حمایت دولت، یعنی خانوارهای پردرآمد از نظر دولت، قطع خواهد شد و سقف حساب بانکی در این مورد مشخص نشده است.

معیار حذف یارانه‌ها

همان‌طور که گفته شد، دولت تصمیم به اجرای دستور مجلس دارد و حذف یارانه‌بگیران را به وزارت رفاه سپرده است. تصمیم وزارت رفاه برای حذف گسترده یارانه‌بگیران هم، موجی از انتقاد‌‌ها و ابهام درباره عدالت اقتصادی ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد طرح حذف گسترده یارانه‌ها، همانند بسیاری از تصمیمات اقتصادی سال‌های اخیر، گرفتار چاله داده و چالش عدالت شده است. داده‌هایی که ناقصند، سامانه‌ای که معترض را نمی‌شنود و معیار‌هایی که با واقعیت هزینه‌های زندگی فاصله‌ای قابل‌توجه دارند. آن‌گونه که قانون بودجه امسال تصریح کرده، دولت باید در سال‌جاری پرداخت یارانه نقدی به سه دهک بالای درآمدی، یعنی خانوار‌های دهک‌های هشتم، نهم و دهم را متوقف و حذف کند. آمار رسمی وزارت رفاه نشان می‌دهد در نیمه نخست سال، حدود هشت‌میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران نقدی حذف شده‌اند، در حالی که بر پایه برآورد‌های اولیه، ۲۷ میلیون نفر در سه دهک بالای مورد اشاره قرار دارند. در همین رابطه، احمد میدری؛ وزیر تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی، با لحنی قاطع اعلام کرد: هر کسی که در تهران مالک خانه باشد و کل درآمد خانواده سه‌نفره‌اش ۳۰ میلیون تومان در ماه باشد، جزء سه دهک بالاست و نباید یارانه نقدی دریافت کند. اگر مستأجر باشد، با حدود ۴۲ میلیون تومان درآمد، یارانه‌اش حذف می‌شود و به دهک هشتم ورود می‌کند. در ماه‌های اخیر، پاسخ مسئولان به این پرسش در رسانه‌ها تکرار شده: درآمد ۱۰ میلیون تومان در ماه پس از کسر اجاره‌بها. یعنی کسی که روزانه حدود ۳۳۳ هزار تومان درآمد دارد، از دید دولت مستحق دریافت یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومانی نیست! شاخصی که در میانه تورم دورقمی و کاهش ارزش ریال، برای بسیاری از مردم، دارای ابهام و ایراد اساسی است! در تازه‌‌ترین اظهارنظر رسانه‌ای، حسینعلی حاجی‌دلیگانی؛ نائب رئیس کمیسیون اصل۹۰ مجلس، با انتقاد از طرح حذف ناگهانی یارانه نقدی سه دهک پایانی (دهک‌های ۷، ۸ و ۹) گفت: «زندگی با درآمد ۳۰ میلیونی هم سخت است». وی تأکید کرد که حذف یارانه نقدی به صورت یک‌باره اشتباه است و این سیاست باید تدریجی، عادلانه و با شیب منطقی اجرا شود.