خصوصی ها حیاط خلوتی برای لابی های پشت پرده معاملات نفتی؟!

در گفت‌و‌گو با مناقصه‌مزایده مطرح شد

خصوصی ها حیاط خلوتی برای لابی های پشت پرده معاملات نفتی؟!

خیز پیمانکاران برای شرکت در مناقصات بین‌المللی

سمیه مهدوی- در تاریخ معاصر نفت ایران یکی از دانه‌درشت‌‌‌ترین لابی‌‌ها و زیروروکشی‌‌ها در دو پرونده معروف متهم میلیاردی یعنی بابک‌زنجانی رخ داد. لابی‌های کلانی که میلیارد‌‌ها تومان ارز را از مرزهای کشور خارج کرد و سرانجام با بازخوانی پرونده و بازجویی‌های صورت گرفته همچنان این سناریو همانند فیلم‌های اصغرفرهادی پایانی باز برایش ترسیم شده است، چرا که نه دست متهمان دیگر این پرونده در دست قانون قرار گرفته و نه جای میلیارد‌‌ها دلار پول بی‌زبانی که به غارت رفته مشخص شده است.

اما فارغ از این لابی‌های کلان صورت گرفته در این بازار پرترافیک و شلوغ امضای قراردادهای داخلی و خارجی، اگر کمی ریزتر شویم و نگاهی به حلقه‌های کوچک‌تر در زیر مجموعه‌های نفت بیندازیم متوجه خواهیم شد که فساد، رانت، لابی و… سایه خود را از سر این صنعت به‌خصوص در بخش خصوصی‌‌ها کم نکرده است و همچنان مترصد فرصتی برای جولان در این بخش هستند.

علی‌رغم تلاش‌های همه جانبه وزارت نفت و زنگنه برای خشکاندن ریشه رانتخواران، هنوز واسطه‌گران و دلالان در کمین بازار نفت و پتروشیمی ایران نشسته‌اند. همان‌هایی که روزگاری نه چندان دور در بحبوحه رونمایی از قراردادهای IPC از جانب وزیر نفت به نمایندگان شرکت‌های خارجی برای در امان ماندن از شرشان هشدار داده شد تا مبادا خارجی‌‌ها دم به تله دلالان بدهند. اما این امر سایه خود را از سر حیاط‌خلوت خصوصی‌‌ها کم نکرده است.

از سوی دیگر این روز‌‌ها بر استفاده از توانایی داخلی و به‌ کارگیری تجهیزات سازندگان ایرانی تأکید ویژه‌ای می‌شود. اما ضرورت دارد برای بالفعل شدن این امر از شعار‌‌ها دست کشید و به صورتی واقعی‌تر با در نظر گرفتن دغدغه‌ها و کمبودهای اساسی شرکت‌ها، سازندگان و تولیدکنندگان به تحقق نیازهایشان جامه عمل پوشاند؛ که موارد مذکور نیازمند نظارت و حمایت ویژه است.

در این راستا، تولیدکنندگان واقعی خیزهای اساسی برای ظاهر شدن در محافل بین‌المللی برداشته‌اند. کریمی، رییس فروش شرکت پویان صنعت سپهر آرمان در این خصوص به خبرنگار روزنامه مناقصه‌مزایده از صفر تا صد تولید و روند فروش محصولات به بازار داخلی تا صادرات به خارج از کشور می‌گوید. این شرکت خدمات و محصولات نفت و گازی خود را به پالایشگاه‌های بندرعباس، آبادان، تهران، پتروشیمی شازند و پروژه‌های عظیم مپنا اراده می‌دهد.

لابی‌گری در معاملات

فروش کالا‌‌ها و محصولات به چند نوع تقسیم می‌شود که یک روش از طریق استعلام و روش دوم برمبنای مناقصات انجام می‌گیرد. شرکت‌ها و تولیدکنندگان داخلی در مناقصات عمومی شرکت می‌کنند و براین اساس، قیمت پیشنهادی خود را ارایه می‌دهند. اما ممکن است در این روند اتفاقاتی رخ دهد که روال کار را کمی با اخلال مواجه کند. این اخلال‌‌ها بیش‌تر در معاملات بخش خصوصی صورت می‌گیرد، چرا که نظارتی براین فرایند انجام نمی‌شود.

به شیوه نخست، یعنی استعلام، لابی‌های صورت می‌گیرد که درنهایت منجر به دور زدن سایر شرکت‌ها می‌شود. به این صورت که لیدر آن سیستم که استعلام گرفته است، تصمیمی درمورد قیمت می‌گیرد این درحالی است که از قیمت شرکت رقیب آگاهی دارد از آنجایی که در این پروسه همه به‌دنبال قیمت تمام شده پایین‌تر و ارزان‌تر هستند، در نهایت برروی قیمتی به توافق می‌رسند.

 اما وقتی روال کاری لابی‌کننده‌ها مشخص شود، معامله‌گران آنها را کنار می‌گذارند و حکم مهره سوخته را پیدا می‌کنند.

نقش وندورلیست‌‌ها در ارسال اسناد مناقصه

استراتژی ما این است که علاوه بر حفظ بازار داخل چشم‌اندازی به بازار خارجی نیز داشته باشیم. برای صادرات بیش‌تر مذاکرات با پاکستان، عراق و آذربایجان انجام می‌گیرد و درحال توسعه این دامنه هستیم.

شرکت‌های فروشنده و تولید کننده با قرار گرفتن در وندورلیستی که توسط وزیر نفت در سال ۹۴ ابلاغ شد در دسترس مشتریان ما قرار می‌گیرند.

در نهایت کارفرما شرکت مورد نظر خود را از لیست بلند رصد می‌کند و بعد بر این اساس، قرارداد می‌بندد و اسناد مناقصه را ارسال می‌کند.

اما در خصوص بلک‌لیست‌‌ها باید گفت در گذشته هر شرکتی که عدم کیفیت محصولاتش ثابت می‌شد به شرکت سامانه کالای نفتی نامه‌ای ارسال می‌کرد و اسم شرکت را در لیست سیاه می‌آوردند تا از معامله با کارفرما کنار گذاشته شود.

حمایت از پیمانکاران داخلی شعار یا عمل؟

 

مسؤولان باید تولیدکنندگان داخلی را به جد حمایت کنند ما صفر تا ۱۰۰ محصولاتمان را در ایران تولید می‌کنیم و به این اعتقاد داریم که جوانان باید در بازار داخلی خود به‌کار مشغول شوند آن هم در شرایطی که ایران مهد نفت به حساب می‌آید. متأسفانه کلیه تجهیزاتمان از کشورهایی وارد می‌شود که نفت را از نزدیک ندیده‌اند ولی محصولات تولیدیشان در صنعت داخلی ما خرج می‌شود. با این تفاسیر فارغ از شعار‌‌ها باید حمایت بیش‌تری انجام شود.