تأثير رعايت اخلاق مهندسي در صیانت از  محيط زيست

 چكيده امروزه بشر با دور شدن از فطرت خويش و از معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي با دست خود تمدني ساخته است كه موجب آلودگي‌هاي گسترده زيست‌محيطي شده است كه پيامدهاي زيان باري براي زندگي انسان‌ها، حيوانات، گياهان و آب و هوا و خاك داشته است و امروزه از آن به عنوان يكي از مهم‌ترين و […]

 چكيده

امروزه بشر با دور شدن از فطرت خويش و از معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي با دست خود تمدني ساخته است كه موجب آلودگي‌هاي گسترده زيست‌محيطي شده است كه پيامدهاي زيان باري براي زندگي انسان‌ها، حيوانات، گياهان و آب و هوا و خاك داشته است و امروزه از آن به عنوان يكي از مهم‌ترين و حادترين مشكل تمدن انسان امروزي نام برده مي‌شود. امروزه فاجعه زيست‌محيطي چنان عميق است كه انسان عصر حاضر زندگي فرداي بشر و جانداران، گياهان و محيط‌زيست را نيز تباه كرده است. متأسفانه رشد و توسعه صنعتي در كشورهاي مختلف بدون توجه به معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و بدون توجه به مسايل زيست‌محيطي انجام مي‌شود. به همين دليل است كه روز به روز فضاي سبز و جنگل‌هاي بیش‌تري تخريب مي‌شود. در طول تاريخ به ويژه در قرن گذشته نشان مي‌دهد مهندسان با اخلاق، افراد ارزشمندي هستند كه داراي قوه ابتكار و خلاقيت هستند و با تلاش مستمر خود، در حوزه‌هاي مختلف موجب رشد و توسعه اختراعات، فن‌آوری‌ها و نوآوري‌هاي بسياري شده‌اند. مهندساني كه از معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي تبعيت نمي‌كنند موجب عدم توسعه پايدار و تخريب محيط‌زيست مي‌شوند و مهندساني كه از اخلاق انساني و اخلاق مهندسي برخوردار باشند در حفظ محيط زيست كوشا هستند. آن‌ها با طراحي و ساخت محصولات فن‌آوری‌هاي جديد به نيازهاي جامعه عصر خود پاسخ داده و موجب رشد و شكوفايي فن‌آوری و توسعه عمران و آباداني و رفاه آسايش بشر و حفظ محيط‌زيست را فراهم آورده‌اند. حفاظت و پاسداري از محيط زيست در اسلام يك وظيفه و تكليف براي مسلمانان معرفي شده است. در اين مقاله درباره نقش و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي در حفظ محيط زيست بحث و بررسي و توصيه‌هايي براي حفظ محيط زيست ارايه مي‌شود.
۱- مقدمه 
در طول تاريخ پيوندي ناگسستني ميان انسان و طبيعت وجود داشته است ولي متأسفانه اين پيوند در عصر تمدن پست‌مدرن توسط برخي از كشورهاي استعمارگر و شركت‌ها و افراد سودجو گسسته و سست شده است. اكنون تمدني كه بشر با دست خود ساخته است موجب آلودگي‌هاي گسترده زيست‌محيطي شده است كه پيامدهاي زيانباري براي زندگي انسان‌ها، حيوانات، گياهان و آب و هوا و خاك به همراه داشته است. امروزه فاجعه زيست‌محيطي چنان عميق است كه انسان عصر حاضر زندگي فرداي بشر و جانداران، گياهان و محيط‌زيست را تباه كرده است. امروزه قدرت‌هاي استعمارگر و كشورهاي صنعتي بیش‌ترين سهم را در آسيب رساني و تخريب محيط‌زيست دارند. تخريب‌ محیط‌زيست موجب به وجود آمدن مشكلات بسياري نظير باران‌هاي اسيدي، تخريب لايه ازن، آلودگي آب‌هاي سطحي توسط زباله‌ها صنعتي و مسابقه جنون‌آميز تسليحاتي به وجود آورده است. اسلام در كليه شئون زندگي و روابط انساني دخالت كرده و براي همه آن‌ها مقرراتي وضع کرده است. در اسلام روايات زيادي درباره آب، زمين، پاكي و ناپاكي و مسايلي از اين قبيل در آيات و احاديث و ساير منابع وجود دارد كه به كمك آن‌ها مي‌توان مقررات دقيقي براي مسايل محيط زيست به دست آورد. متأسفانه در اين مورد از نظر اسلامي آن‌طوري كه لازم است، توسط پژوهشگران تحقيقات چنداني انجام نشده است. خداوند كريم پس از انتخاب انسان به عنوان جانشين و بعد از فراگيري معارف ديني توسط انسان، مسؤوليت انسان را كه داراي آگاهي، علم، اراده و اختيار و حق انتخاب است را آباد كردن زمين و نجات آن از هرگونه آلودگي، تباهي و فساد مي‌داند. مقصود از زمين، تمام گستره محيط‌زيست بشر را شامل مي‌شود كه شامل آب، هوا، خاك و تمامي موجودات و گياهان و جمادات را از عمق دريا تا قله كوه‌ها و اوج آسمان را در بر مي‌گيرد. بنابراين يكي از ويژگي‌هاي خليفه خدا در زمين حفاظت از محيط‌زيست و آباد كردن آن و جلوگيري از آلودگي و فساد آن است. بنابراين آن كس كه به جاي حفاظت از محيط زيست اقدام به آلوده كردن آن مي‌كند، به جاي تميز كردن آب و هوا و خاك آن‌ها را آلوده مي‌كند، به جاي آباداني زمين آن را تخريب مي‌كند، به جاي كاشت نهال، درختان را قطع مي‌كند، به جاي حفاظت از جانداران محيط‌زيست آن‌ها را تخريب و به كشتار آن‌ها مي‌پردازد، چنين فردي نه تنها نمي‌تواند جانشين خدا باشد، بلكه با عدم اطاعت از دستورات الهي، خود را در جبهه دشمنان خدا قرار مي‌دهد.
خداوند در آفرينش جهان كليه عناصر اصلي مورد نياز زندگي و آرامش بشر را تأمین كرده و استفاده و بهره‌برداري صحيح از آن را جزو حقوق فردي و اجتماعي قرارداده است. همچنين حفاظت و صيانت از آن را بر عهده افراد، مردم جامعه و حاكمان قرار داده است. خداوند ما را مكلف كرده تا از محيط‌زيست حفاظت کنیم. همه ما، سازمان‌ها و دولت‌ها مسؤول هستيم تا تمامي عوامل مؤثر در آلايندگي محيط زيست را بشناسيم و اقدامات لازم در جهت جلوگيري از آفت‌هاي آن به عمل آوريم. بنابراين ضروري است درباره اصل محيط‌زيست و كيفيت استفاده و بهره‌برداري از اين امانت و نعمت‌هاي الهي اطلاع و دانش لازم را داشته باشيم. همچنين كليه عوامل موثر در پالايش و نحوه انجام آن را كسب کنیم و به‌طور مؤثري از آن استفاده کنیم. به‌طوركلي، همه انبياي الهي به گونه‌اي در عصر خويش، در ايجاد سرسبزي و حفظ محيط‌زيست كوشا بوده‌اند. از نظر اسلام چنان‌چه فرد يا جامعه‌اي از عمل فرد يا افراد و يا سازمان‌هايي متضرر شوند مي‌توانند از راه‌هاي مشروع ضرر و زيان خود را از او دريافت دارند. همين‌طور در صورتي كه فرد يا افراد و سازمان‌هايي اقدام به آلوده كردن محيط‌زيست کنند، كساني كه محيط زيستشان آلوده شده است مي‌توانند فرد يا افراد و سازمان‌هاي آلوده‌كننده محيط زيست را براي كيفر تعقيب كنند. خداوند در قرآن مي‌فرمايد كه ما هرچيز را به اندازه خلق كرديم. پس هر چيز مقدار و حدودي دارد و بايستي به‌طور صحيح و درست بهره‌برداري شود تا نابود و منهدم نشود. چراكه اين ثروت‌هاي طبيعي فقط به نسل فعلي تعلق ندارد بلكه اين اندوخته‌ها به نسل‌هاي بعد از ما نيز تعلق دارند. همچنين در قرآن آمده است كه: «خداوند شما را در زمين خلق كرد و شما را به عمارت و آباد كردن زمين گماشت.» آباد كردن زمين شامل كليه فعاليت‌هاي آدمي در حرفه‌ها و رشته‌هاي مختلف مهندسي است.
۲- رشد و توسعه صنعتي و تخريب محيط زيست
متأسفانه رشد و توسعه صنعتي در كشورهاي مختلف بدون توجه به معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و بدون توجه به مسايل زيست‌محيطي انجام مي‌شود. به همين دليل است كه روز به روز فضاي سبز و جنگل‌هاي بیش‌تري تخريب مي‌شود. رشد و توسعه صنعتي به خاطر عدم توجه به مسايل اخلاقي و محيط‌زيست موجب از خود بيگانگي انسان و سست شدن نظام خانوادگي و سرگرداني و افسرده شدن هرچه بیش‌تر بشر منجر شده است. قرن بيست و يكم به تدريج به فاجعه از خود بيگانه شدن بشر از خود و خداي خويش تبديل شده است. به همين دليل بحران‌هاي مختلف زيست‌محيطي و ابعاد مختلف آن امروزه افكار جهاني را تحت تأثير خود قرار داده است. حاصل دور شدن بشر از فطرت انساني خويش و عدم توجه به معيارها و ارزش‌ها و اخلاق مهندسي، عصيانگري او عليه نظام هدفدار خلقت و فاجعه‌هاي زيست‌محيطي در ابعاد مختلف است. پيشرفت بي‌رويه صنعت، همان گونه كه صفا، يكدلي و پيوندهاي استوار خانوادگي را از مردم صنعت‌زده گرفته و روانشان را رنجور و افسرده ساخته است، آخرين روزنه‌هاي اميد را نيز كه جنگل‌ها و دشت‌هاي خرم و مزرعه‌هاي سرسبز بود، تباه ساخت و انسان را در ميان آهن‌هاي خشن، ديوارهاي بتوني و دود و آلودگي‌هاي گوناگون صنعتي، بي‌كس و تنها رها كرد. اكنون انسان‌هاي بي‌شماري به سرگرداني، پريشان حالي و افسردگي دچار شده‌اند كه نتيجه شوم و ناخواسته جهان صنعتي است و آرام آرام به فاجعه‌اي انساني تبديل مي‌شود. گفتني است؛ كه دانشمندان، آفات صنعتي را بيش از بلاهاي طبيعي دانسته‌اند. بر اين اساس، براي تغيير و تحول اساسي در حفاظت از محيط‌زيست نياز به تغيير و تحول اساسي در آدمي و سرزندگي و شادي حقيقي است. بنابراين بازگشت به فطرت انساني و معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و احياي دوباره محيط‌زيست امري ضروري است. خداوند افراد مفسد را دوست ندارد و هرگز در مشيت الهي نيست كه انسان‌ها فساد كنند. منظور از فساد در روي زمين هرگونه نابساماني و ويرانگري و انحراف است. به عبارت ديگر، فساد به هرگونه تخريب و ويرانگري گفته مي‌شود كه نظام آراسته و صالح جاري را برهم زند. از اين رو توسعه پايدار به مفهوم بهره‌برداري عاقلانه از محيط‌زيست است كه با تضمين محيط زيست و بقاي زمين همراه مي‌باشد.
۳- حفظ محيط‌زيست در اخلاق مهندسي با تأکید بر آموزه‌هاي اسلامي
در طول تاريخ به ويژه در قرن گذشته ثابت شده كه مهندسان افراد ارزشمند و هوشمندي هستند كه داراي قوه ابتكار و خلاقيت هستند و با تلاش مستمر خود در حوزه‌هاي مختلف موجب رشد و توسعه اختراعات، فن‌آوری‌ها و نوآوري‌هاي بسياري شده‌اند. آن‌ها مي‌توانند با برخورداري از اخلاق مهندسي در حفظ محيط‌زيست كوشا باشند. همچنین با طراحي و ساخت محصولات و فن‌آوری‌هاي جديد به نيازهاي جامعه عصر خود پاسخ داده و موجب رشد و توسعه و عمران و آباداني و رفاه و آسايش بشر شده‌اند. مهندسان در قرن گذشته با استفاده از قدرت خلاقيت و ابتكارات خود دستاوردهاي بسيار مهمي براي بشريت داشته‌اند و رفاه و آسايش و استانداردهاي زندگي مردم جامعه را روز به روز ارتقا داده‌اند. اگر نگاهي به رشد و توسعه فن‌آوری‌ها و ليست مهم‌ترين اختراعات و بزرگ‌ترين دستاوردهاي مهندسي قرن بيستم بيندازيم، متوجه مي‌شويم كه اختراعاتي مانند الكتريسيته و برق‌رساني، طراحي و ساخت اتومبيل، هواپيما، ترانزيستور و الكترونيك، راديو و تلويزيون، تلفن، كابل‌هاي ارتباطي و فيبرهاي نوري، رايانه، شبكه جهاني، موشك و فضاپيما، منابع و توزيع آب، تهويه مطبوع و تبريد، بزرگراه‌ها، نفت و پتروشيمي، مواد جديد، فن‌آوری‌هاي هسته‌اي، فن‌آوری‌هاي مربوط به بهداشت، لوازم خانگي، ابزارهاي جديد ساخت و توليد و ماشين‌هاي صنعتي و بسياري از اختراعات ديگر به‌طور مستقيم و غيرمستقيم چه تأثیر اساسي در زندگي مردم داشته و نقش اساسي در افزايش رفاه و آسايش و استانداردهاي زندگي و طول عمر مردم و عمران كردن زمين داشته‌اند. مهندسان در گذشته و حال از قدرت خلاقيت و ابتكار استفاده مي‌كنند و به نيازهاي جامعه پاسخ داده و مسايل مختلف جامعه و محيط‌زيست را حل مي‌كنند و رفاه و آسايش بيش‌تري را براي خود و مردم جامعه فراهم مي‌كنند. اما رشد و توسعه فن‌آوری و توسعه صنعتي و اقتصادي در گرو رشد و تربيت مهندساني است كه قادر به تشخيص نيازهاي جامعه بوده و با تلاش مستمر در جهت حل مسايل و مشكلات مردم جامعه قدم برداشته و با خلاقيت و نوآوري در جهت رشد و شكوفايي و توسعه پايدار جامعه و حفاظت از محيط‌زيست قدم ‌بردارند، اما مهندسان بدون تلاش مستمر و بدون ابتكار و خلاقيت، نوآوري و فن‌آوری نياز به همكاري، همفكري و كار گروهي و استفاده از آخرين دستاوردها و دانش‌هاي علوم مهندسي و زيست‌محيطي هستند. همچنین مهندسان، جهت رشد خلاقيت و اكتشافات و توسعه فن‌آوری و نوآوري به نشاط و آرامش خاطر نياز دارند. براي داشتن نشاط و آرامش خاطر ضروري است تا هدفمند و با انگيزه خدمت به مردم جامعه و حفظ محيط‌زيست حركت کرده و با اتخاذ راهبردي مشخص، طبق معيارها و ارزش‌هاي انساني و اخلاق مهندسي حركت و فعاليت کنند. در فرايند طراحي، برنامه‌ريزي، ساخت و توسعه فن‌آوری، مهندسان، بايستي شخصاً ناظر و مراقب رفتار و اعمال و فعاليت‌هاي خود و همكاران بوده و در نهايت حافظ سلامتي، ايمني و منافع مردم جامعه و سلامت و حفظ محيط‌زيست باشند. مهندسان باید در فعاليت‌هاي خود بهينه‌ترين راه ممكن را كه بتوان با سرعت، دقت، كيفيت و بهره‌وري بالا و با حداقل هزينه و ضايعات، محصولي رقابتي را توليد كنند، انتخاب کنند. همچنین مهندسان ضروري است در فعاليت‌هاي روزانه خود از ويژگي‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي برخوردار باشند. منظور از اخلاق مهندسي توجه و تأکید بر معيارها و ارزش‌ها و كدهاي اخلاقي در فرايند تحقيقات مهندسي، طراحي، برنامه‌ريزي و ساخت و توليد و كليه مسايل و موضوعاتي است كه به حرفه مهندسي و به فن‌آوری و محصولات توليد شده ارتباط دارد. به علت تنوع فعاليت‌هاي تحقيقاتي و مهندسي و تفاوت نتايج حاصل از اين فعاليت‌ها، ضروري است تا ملت ما در فرايند رشد توليد علم و فن‌آوری و صنعتي توجه اساسي به معيارها و ارزش‌هاي اخلاق اسلامي و اخلاق مهندسي داشته باشد.
براي فعاليت‌هاي مؤثر مهندسي و حفظ محيط‌زيست اولاً ضروري است تا معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي رعايت شود. ثانياً نياز به هدف، راه و جهت حركت است. هدف مهندسان كسب رضايت الهي و ارايه بهترين خدمت مطلوب به مردم جامعه و دادن پاسخ به نيازهاي آن‌ها از طريق بهينه‌ترين راه ممكن است. ثالثاً، براي رشد و شكوفايي استعدادهاي نهفته در عمق وجود مهندسان نياز به آرامش دل و رضايت خاطر است. در اين صورت است كه آن‌ها مي‌توانند زمينه‌هاي لازم را براي نشاط و شادي و رضايت خاطر و آرامش خود و مردم جامعه و بشريت و از همه مهم‌تر كسب رضايت خداوند متعال فراهم کنند. اما اين كار بدون برخورداري از ارزش‌هاي انساني و اخلاق مهندسي ميسر نمي‌شود.
مهندسان براي برخورداري از اخلاق نيكو و دوري از رذايل نادرست، نياز به رشد و پرورش ارزش‌هاي انساني، تهذيب و تزكيه نفس و برخورداري از اخلاق مهندسي دارند. به‌طوركلي هدف نهايي انسان از پرورش ارزش‌هاي انساني و تهذيب نفس و دوري از رذايل و كسب فضايل، رسيدن به خير و سعادت و آرامش قلبي است. مهندس خودساخته فردي متخصص و با نشاط است كه مي‌تواند با ابتكار و خلاقيت هدفمند، فعاليت‌هاي خود را در جهت تأمین نيازهاي جامعه توسعه دهد و شاهكار بيافريند و مؤثرترين خدمت را به جامعه ارايه کند. يك مهندس خودساخته با اخلاق نيكو هرگز خيانت نمي‌كند و در دام خودبيني و شهرت‌زدگي و منافع شخصي نمي‌افتد و رفتارهاي ناشايست از خود نشان نمي‌دهد. مهندسان برخوردار از اخلاق نيكو بهترين دوست و مشاور قابل اعتماد مردم جامعه‌اند. گفتار و اعمالشان بر دانش انسان مي‌افزايد و در افراد جامعه و همكاران، اطمينان، آرامش خاطر و شادي ايجاد مي‌كند. به‌طور كلي امروزه رفاه و آسايش مادي و معنوي و افزايش استانداردهاي زندگي و اجتماعي مرهون اختراعات و فعاليت‌هاي خلاقانه مهندسي است.
۴- راهكار
براي حفظ محيط‌زيست و توسعه پايدار توصيه‌ها و پيشنهادهاي زير ارايه مي‌شود:
براي حفاظت از محيط‌زيست و توسعه پايدار، نياز به تغيير و تحول اساسي در معيارها و ارزش‌هاي اخلاق فردي و اجتماعي و حرفه‌اي و مهندسي وجود دارد.
نياز به توجه اساسي به مسايل اخلاقي و مسؤوليت‌پذيري و پاسخگويي است. عدم توجه به معيارها و ارزش‌هاي والاي انساني و حرفه‌اي مهندسي، عدم توجه به مسؤوليت‌پذيري و پاسخگويي را به همراه دارد. عدم توجه به مسايل اخلاقي و مسؤوليت‌پذيري تخريب محيط‌زيست را به همراه دارد.
ملت‌هايي مانند ملت ايران كه خود را اسلامي مي‌دانند بايد طبق اصول و معيارهاي و ارزش‌هاي اخلاق اسلامي و اخلاق مهندسي عمل کنند تا تضميني براي حفظ محيط‌زيست باشد.
لزوم آموزش حفظ محيط‌زيست از منظر قرآن، سنت و سيره امامان و روايات اسلامي.
ايجاد عزم ملي براي رعايت اخلاق اسلامي و اخلاق حرفه‌اي مهندسي.
رشد و گسترش آموزش اخلاق اسلامي و اخلاق حرفه‌اي و اخلاق مهندسي و ارتباط آن با حفظ محيط‌زيست در صدا و سيما.
مشخص كردن اهداف، راهبردها و سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌هاي گسترش اخلاق اسلامي و اخلاق مهندسي.
تدوين و اجراي اهداف، راهبردها، سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌هاي مؤثر در تشويق افرادي كه به محيط‌زيست كمك مي‌كنند و اقدامات تنبيهي نسبت به افرادي كه محيط‌زيست را آلوده مي‌كنند و همچنین رشد و گسترش برنامه‌هاي پيشگيري‌كننده از آلاينده‌هاي زيست‌محيطي.
نظارت و كنترل بر اجراي مؤثر برنامه‌هاي پيشگيرانه، تشويقي و تنبيهي.
فرهنگ‌سازي جهت احترام به محيط‌زيست به عنوان يك ارزش و يك معيار اخلاقي براي كليه افراد جامعه.
در كنار فرهنگ‌سازي و آموزش، مسؤولان بايستي از اهرم قدرت در مقابل افراد و شركت‌هاي سودجو كه محيط‌زيست را آلوده مي‌كنند كمال بهره را ببرند.
آلوده كردن و نابودي محيط‌زيست مانند آتشي است كه هيزم‌ تر و خشك را مي‌سوزاند. تمامي ساكنان كره زمين را به نابودي مي‌كشاند.
ترويج فرهنگ سبز زيست‌محيطي و ارزش شمردن آن و ضد ارزش شمردن هر عملي كه در جهت آلاينده‌هاي زيست‌محيطي باشد.
براي حفظ محيط‌زيست نياز به تدوين و اجراي برنامه است. يك برنامه مؤثر كه تمام افراد يك جامعه و تمامي سازمان‌ها و قواي ۳‌گانه را درگير كند. تدوين و اجراي برنامه نيز بايستي با همفكري، همكاري و مشاركت انجام شود. در تدوين اهداف، راهبردها و سياست‌گذاري‌ها و برنامه‌هاي حفظ محيط‌زيست بايستي به همه مسايل اساسي و عوامل مؤثر توجه شود.
نياز به ايجاد يك مركز نظارت و كنترل كه بر اجراي مؤثر برنامه‌هاي حفاظت از محيط‌زيست نظارت و كنترل كند.
جلوگيري از سودجويي افراطي افرادي كه بدون توجه به معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي محيط‌زيست را ناديده مي‌گيرند.
استفاده از تجربيات مثبت ديگر كشورها به عنوان مثال سوئد كه هر درختي كه در آن‌جا براي مصارف صنعتي مي‌اندازند دو نهال درخت مي‌كارند.
زيربناي توسعه پايدار رشد و شكوفايي علمي و فن‌آوری و توجه اساسي به معيارها و ارزش‌هاي انساني و اخلاق مهندسي و حفظ محيط‌زيست است.
در توسعه پايدار، تعادل مد نظر قرار گيرد كه مهم‌ترين آن بها دادن به محيط‌زيست انسان‌هاست.
۵- نتيجه‌گيري
در اين مقاله توضيح داده شده كه بشر با دور شدن از فطرت خويش و از معيارهاي و ارزش‌هاي اخلاقي تمدني ساخته است كه موجب آلودگي‌هاي گسترده زيست‌محيطي شده است كه پیامدهاي زيان‌باري براي زندگي انسان‌ها، حيوانات، گياهان و آب و هوا و خاك داشته است و امروزه از آن به عنوان يكي از مهم‌ترين و حادترين مشكل تمدن انسان امروزي نام برده مي‌شود، به همين دليل است كه روز به روز فضاي سبز و جنگل‌هاي بيش‌تري تخريب مي‌شود. در حفظ يا نابودي محيط‌زيست مهندسان نقش اساسي دارند. همچنین توضيح داده شد كه مهندساني كه توجه اساسي به معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي مي‌كنند در جهت حفاظت از محيط‌زيست حركت مي‌كنند اما مهندساني كه توجه اساسي به معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي نمي‌كنند و براي منافع شخصي فعاليت مي‌كنند بيش‌ترين تخريب و آسيب را به محيط‌زيست وارد مي‌كنند. همچنین توضيح داده شد كه حفاظت و پاسداري از محيط‌زيست در قرآن و سنت پيامبر و سيره امامان يك تكليف و وظيفه براي مسلمانان معرفي شده است. در اين مقاله درباره نقش معيارها و ارزش‌هاي اخلاقي و اخلاق مهندسي در حفظ محيط‌زيست بحث و بررسي مي‌كند. در پايان دو توصيه براي حفظ محيط‌زيست ارايه شده است.
منبع: ارايه شده در همايش ملي پژوهش‌هاي محيط زيست ايران