الماس‌هاي بيابان- قسمت اول

  نويسنده: فرامروزپوچارا فرامروز پوچارا، مدير اجرايي ارشد بورس طلا و كالاي دوبي( DGCX ) مي‌گويد: آيا بهاي نفت به سوي ۵۰۰ دلار در هر بشكه در حركت است؟ اين پرسشي است كه بسياري آن را نامعقول مي‌دانند، اما مسلماً موجب خوشحالي شهروندان جهان عرب مي‌شود. زمين‌شناسان بر اين باورند كه هنوز يك تريليون بشكه […]

 

نويسنده: فرامروزپوچارا

فرامروز پوچارا، مدير اجرايي ارشد بورس طلا و كالاي دوبي( DGCX ) مي‌گويد: آيا بهاي نفت به سوي ۵۰۰ دلار در هر بشكه در حركت است؟ اين پرسشي است كه بسياري آن را نامعقول مي‌دانند، اما مسلماً موجب خوشحالي شهروندان جهان عرب مي‌شود. زمين‌شناسان بر اين باورند كه هنوز يك تريليون بشكه نفت در جهان وجود دارد و ۶۶ درصد آن در خاورميانه است. با افزايش بهاي نفت خام، اقتصاد كشورهاي خاورميانه نيز شكوفا مي‌شود.

نگاهي اجمالي

شوك نفتي دهه ۱۹۷۰ نقطه عطفي در اقتصاد كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس بود. بهاي نفت كه در دهه ۱۹۷۰ حدود ۳ دلار در هر بشكه بود اكنون (در زمان نگارش مقاله) به بيش از ۷۰ دلار در هر بشكه رسيده و درآمد كل سالانه آن از ۱۰ ميليارد به بيش از ۳۰۰ ميليارد دلار آمريكا رسيده است. هر روز حدود ۱۷ ميليون بشكه نفت خام از شبه جزيره عربستان استخراج مي‌شود و ثروت كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس هر روز يك ميليارد دلار افزايش مي‌يابد. ولي اين ارقام خام بازگوكننده تنها بخشي از داستان است. به لطف افزايش شديد قيمت‌هاي نفت، سرزميني كه زماني بياباني بي‌حاصل بود اكنون شاهد افزايش بي‌سابقه معاملات املاك و مستغلات است و افزايش شديد ارزش سهام بازارهاي بورس، رفاه چشمگيري را در پي داشته است. گفته مي‌شود شاخص بازار بورس، دماسنج وضعيت رفاه يك كشور است، و از اين رو مي‌توان گفت سال ۲۰۰۵ براي بازارهاي بورس كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس سالي طلايي بوده است. قبل از بررسي بازار، نگاهي به شاخص‌هاي اقتصادي كلان تصوير روشني از رفاه اين كشور‌ها ارايه مي‌دهد.

ريشه‌ها

جهان عرب در طول تاريخ، دالان تجاري آسيا و اروپا بوده است. در دوران اوج امپراتوري عثماني، معاملات در سوق‌هاي سنتي عربي انجام مي‌گرفت و مال‌التجاره‌ها بر پشت كاروان‌هاي شتر از بيابان‌هاي سوزان عبور مي‌كرد. كشتي‌هاي اعراب صد‌ها سال در دريا‌ها بادبان مي‌افراشتند و ابريشم چين، ادويه هند، و خرماي عربي را حمل مي‌كردند. صيد مرواريد برخي قبايل بحرين را به خود جلب كرده بود و برده‌هاي آفريقايي در سرزمين‌هاي عربي خريد و فروش مي‌شدند. تجارت شكوفا شد و نخستين نشانه‌هاي مشاركت عمومي در فعاليتي همگاني، راه‌آهن ۱۶ ميليون دلاري حجاز بود كه دمشق را به مدينه متصل مي‌كرد. اين پروژه بذرهاي نخستين بورس سهام بود كه در اسكندريه متولد شد. سال ۱۸۸۸ بود و تا تأسيس نخستين بازار رسمي سهام در كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس ۱۰۰ سال مانده بود.

كشف نفت در بحرين در سال ۱۹۳۲ جستجو‌ها وكاوش‌هاي بيش‌تر را در پي داشت و هماي سعادت بر شانه كشورهاي عرب فرود آمد. كمي بعد، كاوش‌ها نشان داد كه در زير شن‌هاي روان بيابان‌هاي لم‌يزرع اين منطقه، اقيانوسي از ثروت نهفته است كه طلاي سياه نام گرفت.

در ۲۶ ماه مي ‌سال ۱۹۸۱ ، عربستان سعودي، كويت، امارات متحده عربي، قطر، عمان و بحرين با هدف مشترك افزايش همكاري كشورهاي عضو در كليه زمينه‌ها، شوراي همكاري‌هاي خليج فارس را بنيان نهادند.

بازارها

 

سال ۲۰۰۵ سالي پر ثمر براي بازارهاي سهام كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس بود. با سرازير شدن درآمدهاي ناشي از افزايش بهاي نفت، مجموع سرمايه‌گذاري در اين بازار از ۱۲۰ ميليارد دلار آمريكا در آغاز قرن جديد به بيش از يك تريليون دلار در سال ۲۰۰۵ رسيد كه رشدي ۸۰۰ درصدي را نشان مي‌دهد. حجم كل سهام در اين بورس‌ها از ۹٫۷ميليارد سهم در سال ۲۰۰۰ به ۱۰۰٫۶۹ ميليارد سهم در سال ۲۰۰۵ رسيد. در حالي كه عربستان سعودي رشد ۱۰۳٫۷ درصدي سرمايه‌گذاري در بازار را براي سال ۲۰۰۵ گزارش مي‌كرد، قطر و امارات متحده عربي به ترتيب رشدي ۱۰۲٫۹درصدي و ۸۳٫۵ درصدي را تجربه كردند. ولي اين بازار‌ها در چند ماه گذشته شاهد اصلاحات عظيمي بوده‌اند. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ ، فرهنگ پر طراوت سهام در سرتاسر كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس رواج يافت. هر بازاري، منجي و مصلحي دارد و شاهزاده وليد ابن طلال از خاندان سلطنتي سعودي نيز منجي شوراي همكاري كشورهاي خليج فارس بود كه با خريد بخش بزرگي از سهام شركت «سيتي كورپ» اقدامي تاريخي انجام داد. كمي بعد، شاهزاده سهام شركت‌هايي همچون «اپل كامپيوترز»، «نتاس كيپ»، و «پلانت هاليوود» را خريداري كرد و اكنون در فهرست ثروتمندان ليست جهاني فوربس قرار دارد.