فناوری؛ اسم رمز ایجاد اشتغال در اقتصاد نوین دنیا! اقتصاد کدام کشورها با فناوری دگرگون شد؟! فناوری آرام و بیصدا زندگی انسان را تصرف کرده است. این نفوذ آرام سبب شده اقتصاد و صنایع در تمام نقاط جهان به نوآوری وابسته شوند. با توجه به نفوذ فناوری در سراسر دنیا و صنایع مختلف، بخش عمده […]
فناوری؛ اسم رمز ایجاد اشتغال در اقتصاد نوین دنیا!
اقتصاد کدام کشورها با فناوری دگرگون شد؟!
فناوری آرام و بیصدا زندگی انسان را تصرف کرده است. این نفوذ آرام سبب شده اقتصاد و صنایع در تمام نقاط جهان به نوآوری وابسته شوند.
با توجه به نفوذ فناوری در سراسر دنیا و صنایع مختلف، بخش عمده اشتغال و رشد اقتصادی به این عرصه وابسته شده است. به همین دلیل بسیاری از کشورها نیز سرمایهگذاریهای زیادی در بخش فناوری خود انجام دادهاند تا در آینده بتوانند علاوه بر پیشتازی در این حوزه، از درآمدهای سرشار اقتصادی نیز بهره ببرند.
این در حالی است که ایران نیز طی سالهای اخیر قصد دارد با تکیه بر فناوریهای نوین و کمک به استارتآپ به رشد بیشتری در زمینه علمی و اقتصادی دست یابد. به نوشته فاینشنال تایمز ظهور استارتآپهای کوچک و بزرگ در ایران نشان میدهد کشور در مسیر درستی گام برمیدارد. درحالی که تحلیلگران مختلف فضای رشد فناوری و استارتآپ در ایران را بسیار مناسب میدانند، اما چالشهایی نیز وجود دارد. کامرانالهیان یکی از سرمایهگذاران ایرانی در سیلیکونولی میگوید: «هر کشوری با اتکای زیاد روی نفت و گاز اشتباه بزرگی مرتکب میشود. اگر ایران در مسیر اقتصاد مبتنی بر دانش و نوآوری حرکت کند، میتوان میلیونها فرصت شغلی ایجاد کرد.»
از سوی دیگر ایران نخستین کشوری نیست که سعی دارد صنعت فناوری را در کشور پرورش دهد. طی سالهای اخیر کشورهای متعددی این مسیر را طی کردهاند. به عنوان مثال کرهجنوبی و سنگاپور در ابتدای قرن بیستم دچار چالشهای متعدد اقتصادی بودند اما با تکیه بر تحقیق و توسعه توانستند به رشد و درآمدهای کلان دست یابند. بنابراین میتوان نوآوری را رمز رشد اقتصادی در قرن بیستویکم دانست. در همین راستا بر آن شدیم تا در گزارش پیش رو نگاهی به تجربیات کشورهای دیگر در این زمینه بیندازیم.
فناوری، بزرگترین صنعت اشتغالزا در هند
هند در مدت زمانی کوتاه رشد اقتصادی قابل توجهی کرد. بخش اعظم این رشد اقتصادی را نیز مرهون گسترش تحقیق و توسعه و در کل صنعت فناوری خود بود. این بخش در سال ۱۹۹۸ میلادی ۱٫۲ تولید ناخالص ملی را به خود اختصاص داده بود و حجم آن از تولید ناخالص ملی در ۲۰۱۲ میلادی به ۷٫۵ درصد رسید. همچنین درآمدزایی این بخش در سال ۲۰۱۵ میلادی به ۱۴۷ میلیارد دلار رسید که از این مقدار ۹۹ میلیارد دلار به صادرات محصولات و ۴۸ میلیارد دلار دیگر به درآمد داخلی تعلق داشت.
همچنین این صنعت یکی از بزرگترین تولیدکنندگان شغل در هند به حساب میآید. بهطوری که در سال ۲۰۱۲ میلادی ۲۳۰ هزار شغل ایجاد کرد. تعداد افراد شاغل بهطور مستقیم در این صنعت ۲٫۸میلیون نفر و بهطور غیرمستقیم ۸٫۹ میلیون نفر بود.
طبق آمار NASSCOM سهم کل فناوری از صادرات هند از ۴درصد در سال ۱۹۹۸ میلادی به ۲۵درصد در ۲۰۱۲ میلادی رسید.
در همین راستا و برای گسترش صنعت فناوری و نوآوری «نارندا مودی» نخستوزیر کنونی این کشور پروژهای به نام «هند دیجیتال» را آغاز کرده تا موقعیت صنعت فناوری اطلاعات این کشور را در داخل و خارج تثبیت کند. با توجه به این امر هم اکنون تعداد استارتآپهای جدید هند هر سال در حال افزایش است و پیشبینی میشود تا ۲۰۲۰ میلادی به ۲۱۰۰ واحد در این کشور برسد.
طبق آمار بانک جهانی بودجه تحقیق و توسعه هند در سال ۲۰۱۵ میلادی ۶۶٫۵ میلیارد دلار بوده است که البته این رقم فقط ۰٫۸۵درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور به شمار میرود.
آمریکا و اقتصاد مبتنی بر فناوری
مرکز فناوری در آمریکا «سیلیکونولی» است. این شهر که محل فعالیت شرکتهایی مانند اپل، فیسبوک و گوگل است، بر اقتصاد این کشور تأثیر زیادی داشته است.
طبق گزارش ۲۰۱۵ مؤسسه CompTIA صنعت فناوری آمریکا نقش اساسی در گردش چرخ اقتصاد آن دارد. بهطوری که ۷٫۱درصد از کل تولید ناخالص کشور به این بخش تعلق دارد. طبق آخرین آمار وزارت کار آمریکا در ۳ ماهه دوم ۲۰۱۶ میلادی در سیلیکونولی بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار فرصت شغلی ایجاد شده که ۲۵٫۷ درصد از این فرصتهای شغلی نیز به قسمت خدمات و محصولات نوآوری و اطلاعاتی تعلق دارد. هم اکنون در سیلیکونولی حدود ۶٫۷ میلیون نفر مشغول فعالیت هستند. دستمزد کارکنان این صنعت بهطور کلی از بخشهای دیگر بالاتر و حدود ۱۰۵ هزار دلار در سال است. همچنین طبق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۳ میلادی بودجه تحقیق و توسعه آمریکا در سال ۲۰۱۳ میلادی ۴۷۳٫۴ میلیارد دلار بود که حدود ۲٫۷۴۲درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل میدهد.
آلمان مهد فناوری از گذشته تا امروز
آلمان یکی از کشورهایی است که سابقه طولانی در حوزه فناوری دارند. ۱۰۰سال قبل برلین مهد فناوری عصر خود به شمار میرفت. این شهر در آن زمان «الکتروپلیس» نام گرفته بود زیرا دستگاههای الکتریکی مختلفی در این شهر ساخته میشد.
طبق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۴ میلادی بودجه تحقیق و توسعه این کشور اروپایی ۱۰۹٫۴میلیارد دلار بوده که ۲٫۸۶۹درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل میدهد. همچنین طبق آمار وزارت اقتصاد آلمان در سال ۲۰۱۴ میلادی حدود ۹۶۰ هزار نفر در بخش فناوری اطلاعات، مخابرات و تولید محصولات مصرفی الکترونیکی فعال بودند. جالب آنکه این کشور در حوزه تولید و استفاده از فناوریهای سبز پیشرو است، بهطوری که در آمد شرکتهای فعال در حوزه فناوری سبز حدود ۲۰۰ میلیارد یورو تخمین زده میشود.
از سوی دیگر آلمان با ثبت ۲۶۵۰۰ حق امتیاز اختراعات ثبت شده در اروپا رتبه نخست را دارد. این درحالی است که شرکتهایی مانند زیمنس، بوش و BASF تا سال ۲۰۰۸ میلادی بیش از ۵هزار اختراع را ثبت کردند. این حق امتیازها به فناوریهای نانو و بیو مربوط میشود البته آمریکا و ژاپن بیش از آلمان تعداد بیشتری حق امتیاز اختراع ثبت کردهاند.
درآمد کلی بخشهای متکی بر فناوری در آلمان (از جمله محصولات مهندسی مکانیکی و الکترونیکی) در سال ۲۰۱۳ میلادی به ۸۰۰ میلیارد یورو رسید.
درهمین راستا سازمان GTAI (وزارت تجارت و سرمایهگذاری آلمان) یارانههایی را برای تحقیق و توسعه در شرکتهای کوچک و متوسط در حوزه فناوری اختصاص داده است تا به رشد این شرکتها کمک کند. همچنین دولت این کشور برنامههایی برای شرکتهای نوپا دارد.
ایجاد مناطق توسعه و فناوری در چین
علم و فناوری از دهه ۱۹۹۰تا ۲۰۱۰ میلادی با سرعت زیادی در چین رشد کرد. دولت چین تأکید زیادی روی سرمایهگذاری، اصلاح و وضعیت اجتماعی علم و فناوری به عنوان بخشی بنیادین از توسعه اقتصادی اجتماعی کشورش دارد. در همین راستا آمار بانک بودجه تحقیق و توسعه چین در سال ۲۰۱۵ میلادی ۴۰۹ میلیارد دلار بود که ۲٫۱ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل میدهد
صنعت فناوری پیشرفته چین طی سالهای اخیر رشد قابلتوجهی داشته است. بهطوری که طبق گزارش سازمان آمار چین تا پایان ۲۰۱۳ میلادی ۲۶۸۹۴ شرکت تولیدکننده در حوزه فناوری پیشرفته در چین فعالیت میکردند.
از سوی دیگر تولید محصولاتی با فناوری پیشرفته حدود ۷٫۸درصد از کل محصولات کارخانهای این شرکت را تشکیل میهد.
بنابراین تعجبی ندارد این صنعت بیش از بقیه بخشها نیروی انسانی جذب میکند. در سال ۲۰۱۳ میلادی حدود ۱۲٫۹۳۷ میلیون نفر در بخش تولیدات کارخانهای فناوری پیشرفته فعالیت میکردند که نسبت به تعداد کارکنان این بخش در سال ۲۰۰۸ میلادی ۳۶٫۹ درصد رشد داشته است.
همچنین درآمد فعالیتهای مربوط به این صنعت نیز رشد قابل توجهی داشته است. طبق این گزارش درآمد شرکتهای تولیدکننده بخش فناوری پیشرفته در سال ۲۰۱۳ میلادی ۱۱۶۰۴٫۸۹میلیارد یوان بوده است.
دولت چین نیز برای گسترش فناوری و نوآوری برنامههای مختلفی ایجاد کرده، مانند برنامه اسپارک (فناوری مناطق حومه نشین)، برنامه تورچ (تجاریسازی فناوریهای نوین با ایجاد مناطق High Tech).
از سوی دیگر با توجه به موفقیت مناطق اقتصادی خاص دولت این کشور مناطق مخصوص اقتصاد و توسعه فناوری ایجاد کرده است. در این مناطق صنایع هایتک ساخته میشود تا سرمایهگذاری خارجی جذب شود. علاوه بر آن با احداث چنین مناطقی صادرات افزایش مییابد و اقتصاد منطقهای نیز رشد میکند.
بودجه تحقیق و توسعه کرهجنوبی دو برابر کشورهای پیشرفته
نوآوری و فناوری عوامل اصلی رشد صادرات کره جنوب و افزایش قدرت اقتصادی آن در دهه گذشته به شمار میروند. این کشور در دهه ۱۹۶۰ میلادی یکی از فقیرترین کشورهای دنیا به شمار میرفت اما در ۲۰۱۴ میلادی سیزدهمین قدرت اقتصادی دنیا شد.
این کشور موقعیت خود را مرهون سرمایهگذاری کلان در بخش تحقیق و توسعه است. بهطوری که سهم بودجه تحقیق و توسعه این کشور از تولید ناخالص داخلی دوبرابر کشورهای پیشرفته است. طبق آمار سازمان OECD کرهجنوبی در ۲۰۱۴ میلادی ۴٫۲۹درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تحقیق و توسعه اختصاص داده است.
در نتیجه این روند این کشور یکی از نوآورترین اقتصادهای جهان را دارد و در کنار کشورهایی مانند آلمان، سوئد، ژاپن و سوئیس قرار دارد. این کشور در سالهای اخیر به دلیل هزینه گسترده در حوزه تحقیق و توسعه در بخش ثبت امتیاز حق اختراع نیز عملکرد قابل توجهی داشته است.
در سال ۲۰۱۳ رییسجمهور وقت این کشور اعلام کرد اقتصاد کرهجنوبی باید خلاقانهتر باشد و به همین دلیل وزارت جدید علوم، ICT و برنامهریزی آتی را ایجاد کرد. در ۲۰۱۴ بودجه این وزارتخانه از مرز ۱۲ میلیارد دلار گذشت که بیش از دوا میلیارد دلار بهطور مستقیم صرف رشد اکوسیستم استارتآپها و حذف بسیاری از محدودیتهای مربوط به همکاریهای مشترک در این بخش بود.
درآمد ۲۰ هزار میلیارد تومانی شرکتهای دانشبنیان ایرانی
طی سالهای اخیر ایران نیز در حوزه فناوری پیشرفتهایی داشته است و شرکتهای دانشبنیان مختلفی در آن رشد کردهاند. طبق آمار موجود در سال ۱۳۹۵ میلادی فروش محصولات و خدمات شرکتهای دانشبنیان ایرانی به ۲۰ هزار میلیارد تومان رسید. درهمین راستا پیشبینی میشود تا ۱۳۹۸ میلادی(۳ سال پس از انتشار این آمار) فروش محصولات و خدمات شرکتهای دانشبنیان از مرز ۱۰ هزار میلیارد تومان بگذرد و به ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برسد. جالب آنکه درآمد ۴ استارتآپ ایرانی بالغ بر ۴هزار میلیارد تومان میشود.
طی سال ۱۳۹۵ همچنین ۲۶ شرکت دانشبنیان به عنوان فعال مجاز اقتصادی شناخته شدند. بنابراین کالاهای این شرکتها در گمرک در کمترین زمان ممکن ترخیص میشود و از سوی دیگر برای جابهجایی و باربری تخفیف ۵۰ درصدی دریافت میکنند.
علاوه برآن شرکتهای دانشبنیان در ایران از معافیتهای گمرکی بهرهمند شدهاند.
از سوی دیگر رییس صندوق نوآوری و شکوفایی اعلام کرده برای تشویق شرکتهای دانشبنیان به صادرات، تسهیلاتی با کاهش دو درصدی (از ۱۱ به ۹ درصد) در اختیار آنها قرار میدهد.
برخورداری شرکتهای دانشبنیان از تسهیلات گمرکی، ارایه معافیتهای گمرکی برای شرکتهای دانشبنیان، ایجاد خط اعتباری برای صادرات محصولات دانشبنیان، کاهش نرخ تسهیلات صادرات فناوری برای شرکتهای دانشبنیان، برگزاری دورههایی برای صادرات شرکتهای دانشبنیان، افزوده شدن ۵ دستورالعمل برای تسهیل هرچه بیشتر صادرات، افزایش تعداد شرکتهای مدیریت صادرات از جمله اقداماتی است که در طی ۴ سال اخیر برای صادرات هرچه بیشتر محصولات فناورانه شرکتهای دانشبنیان در پیش گرفته شده است.
باید دید این اقدامات حمایتی و تلاش دانشجویان و محققان تا چه اندازه میتواند ما را در آینده به اهداف اقتصاد دانشبنیان نزدیک کند.
خبرگزاری مهر- شیوا سعیدی
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.