۸۵ درصد اقتصاد ایران ربوی است

۸۵ درصد اقتصاد ایران ربوی است

استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: حجم غالب اقتصاد ما متأثر از رباست، اکنون در نظام اقتصادی، انحرافات جدی وجود دارد؛ وجود انحراف در ساختار اقتصادی کشور باعث شده که حتی در مراودات جاری اقتصادی مردم هم انحرافات جدی داشته باشیم.

محمد خوش‌چهره استاد اقتصاد دانشگاه تهران و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا در توضیح این مسأله که اقتصاد ربوی مانع از انعکاس تعالیم قرآن‌کریم در زندگی شخصی و اجتماعی مردم است، گفت: قطعاً اقتصاد ما یک اقتصاد التقاطی است؛ یعنی ترکیبی است از اقتصاد اسلامی و اقتصاد غربی آن هم به صورت ناقص. مثلاً در خصوص بانکداری اسلامی، خود قانون و آیین‌نامه بانکداری اسلامی فی‌نفسه قابل دفاع است، اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد چیز دیگری است.

وی ادامه داد: از همین رو به‌خاطر عدم تناسب ظرف و مظروف و یا به عبارتی عدم تناسب برنامه و ساختار، یک انحراف جدی در اقتصاد ایران دیده می‌شود. به دلیل همین انحراف است که واژه «ربوی بودن» به عنوان وصفی برای نظام اقتصاد ایران، مورد تأیید افراد صاحب‌نظر و منصف که آشنا به اقتصاد و بانکداری هستند قرار گرفته است.

نماینده سابق مجلس خاطرنشان کرد: من یادم هست در مجلس هفتم که نماینده بودم، مشاهده می‌کردم که بعضی از مصوبات و پیشنهادات که در جلسات مطرح می‌شود، شبهه ربوی بودن دارد و برخی عین رباست، اما چون فرض بر این بود که شورای نگهبان متولی امر بررسی مغایرت مصوبات با اسلام است، لذا ما کوتاه می‌آمدیم.

وی متذکر شد: الان اگر کسی ادعا کند که مثلاً ۸۵ درصد اقتصاد ایران ربوی است، این حرف، حرف درستی است. البته درصدش را به عنوان گستردگی کار می‌گویم وگرنه خود عدد ۸۵ درصد قابل دفاع نیست و باید اثبات شود؛ چرا نگوییم ۸۶ درصد، چرا نگوییم ۸۴ درصد. لذا در این حد می‌توانم تأیید کنم که عمده نظام اقتصادی ما ربوی است؛ اما این که بخواهم درصد و عدد بگویم خیر.

محمدخوش‌چهره در ادامه افزود: این که حجم غالب اقتصاد ما -خصوصاً سیاست‌های پولی و مالی متأثر از رباست- سخنی مطابق با واقع است. در حال حاضر در نظام اقتصادی، خصوصاً در بخش توزیع و چرخش‌های مالی، انحرافات جدی وجود دارد. وجود انحراف در ساختار اقتصادی کشور باعث شده که حتی در مراودات جاری اقتصادی مردم هم مثل رهن کامل منزل و… انحرافات جدی داشته باشیم.

وی با تأکید بر این نکته که عدم تطبیق اقتصاد با مبانی اسلامی باعث بی‌‌برکتی اقتصاد می‌شود، در خصوص منشأ انحراف در نظام اقتصادی اظهار کرد: بخش قابل‌توجهی از درآمد ملی ما ناشی از تولید ملی نیست، بلکه از ناشی خام فروشی نفت است؛ یعنی استخراج نفت است و نه تولید نفت. وقتی پول نفت می‌آید در چرخه اقتصاد ملی، بخشی از آن تبدیل می‌شود به ارز و بخشی تبدیل می‌شود به ریال و در چرخه نظام بانکی قرار می‌گیرد. از این جهت، نظام بانکی بخش تشدید‌کننده و تزریق‌کننده و پمپاژ‌کننده جریان انحرافات پولی در سیستم اقتصادی است. عدم توجه به رباخواری و مغلطه‌هایی که تحت عناوین مختلف برای توجیه آن صورت می‌گیرد، باعث شده رباخواری امروزه خودش را به‌صورت یک اختلال جدی در اقتصاد کشور نشان دهد.

خوش‌چهره به این مسأله که راه دستیابی به اقتصاد اسلامی و رزق حلال، عمل به تعالیم قرآن کریم است و راه اعتقاد و عمل به تعالیم قرآن کریم بهره بردن از رزق حلال و اقتصاد اسلامی است و اینجا یک دور مصرح شکل گرفته، چنین پاسخ داد: شما می‌توانید از این سطح بیرون بیایید. از پیامبر اکرم(ص) نقل است که «الناس علی دین ملوکهم» یعنی مردم بر آیین فرمانروایان خود هستند. از حضرت امیرالمومنین(ع) هم نقل شده است که فرموده‌اند: «الناس بأمرائهم أشبه منهم بآبائهم» یعنی مردم به حاکمانشان بیش‌تر شبیه‌اند تا پدرانشان.

وی با ذکر این مقدمه اضافه کرد: با این نگاه، مسؤول خیلی از تصمیم‌گیری‌های کلان، سیاست‌گذاری‌های کلان، برنامه‌ریزی‌های کلان و… مردم نیستند بلکه نظام تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کشور است که اگر انحراف داشته باشد و التقاطی تصمیم بگیرد و منشأ انحراف از تعالیم اسلام باشد، این اقتصاد به تبع آن مردم را هم آلوده می‌کند. به اعتقاد من مردم جلوه دیگری از تصمیماتی هستند که سیاستمداران در سطح کلان اتخاذ می‌کنند.

 

کارشناس مسائل اقتصادی در پایان سخنان خود در مقام نتیجه‌گیری عنوان کرد: چون ما درآمدمان نفتی است و به توضیحی که عرض شد اقتصادمان این گونه دچار انحراف از تعالیم اسلامی است، لذا نباید انتظار داشت که صرف اقدام برای اصلاح مردم بتواند تأثیرگذار واقع شود. به عبارت دیگر، اگر این انحرافی که در اقتصاد ما ریشه دوانده از بالا درست نشود و در سطح سیاست‌گذاری کلان درست نشود، اعتقاد به این که خود مردم بتوانند زندگی خود را اصلاح کنند می‌شود یک اعتقاد آرمانی که تحقق نمی‌یابد. این در حالی است که نظام ما جمهوری اسلامی است، لذا ابتدا باید توجه را به دولتمردان و مسؤولین و سیاست‌گذاران داشت که از انحرافات اجتناب کنند، آنگاه باید سراغ اصلاح زندگی مردم رفت.