الماس‌هاي بيابان-۲

  نويسنده: فرامروزپوچارا فرامروز پوچارا، مدير اجرايي ارشد بورس طلا و كالاي دوبي( DGCX ) مي‌گويد: آيا بهاي نفت به سوي ۵۰۰ دلار در هر بشكه در حركت است؟ اين پرسشي است كه بسياري آن را نامعقول مي‌دانند، اما مسلماً موجب خوشحالي شهروندان جهان عرب مي‌شود. زمين‌شناسان بر اين باورند كه هنوز يك تريليون بشكه […]

 

نويسنده: فرامروزپوچارا

فرامروز پوچارا، مدير اجرايي ارشد بورس طلا و كالاي دوبي( DGCX ) مي‌گويد: آيا بهاي نفت به سوي ۵۰۰ دلار در هر بشكه در حركت است؟ اين پرسشي است كه بسياري آن را نامعقول مي‌دانند، اما مسلماً موجب خوشحالي شهروندان جهان عرب مي‌شود. زمين‌شناسان بر اين باورند كه هنوز يك تريليون بشكه نفت در جهان وجود دارد و ۶۶ درصد آن در خاورميانه است. با افزايش بهاي نفت خام، اقتصاد كشورهاي خاورميانه نيز شكوفا مي‌شود.

بازارها

سال ۲۰۰۵ سالي پر ثمر براي بازارهاي سهام كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس بود. با سرازير شدن درآمدهاي ناشي از افزايش بهاي نفت، مجموع سرمايه‌گذاري در اين بازار از ۱۲۰ ميليارد دلار آمريكا در آغاز قرن جديد به بيش از يك تريليون دلار در سال ۲۰۰۵ رسيد كه رشدي ۸۰۰ درصدي را نشان مي‌دهد. حجم كل سهام در اين بورس‌ها از ۹٫۷ميليارد سهم در سال ۲۰۰۰ به ۱۰۰٫۶۹ ميليارد سهم در سال ۲۰۰۵ رسيد. در حالي كه عربستان سعودي رشد  ۱۰۳ درصدي سرمايه‌گذاري در بازار را براي سال ۲۰۰۵ گزارش مي‌كرد، قطر و امارات متحده عربي به ترتيب رشدي۱۰۲٫۹  درصدي و ۸۳٫۵ درصدي را تجربه كردند. ولي اين بازار‌ها در چند ماه گذشته شاهد اصلاحات عظيمي بوده‌اند. از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ ، فرهنگ پر طراوت سهام در سرتاسر كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس رواج يافت. هر بازاري، منجي و مصلحي دارد و شاهزاده وليد ابن طلال از خاندان سلطنتي سعودي نيز منجي شوراي همكاري كشورهاي خليج فارس بود كه با خريد بخش بزرگي از سهام شركت «سيتي كورپ» اقدامي تاريخي انجام داد. كمي بعد، شاهزاده سهام شركت‌هايي هم‌چون «اپل كامپيوترز»، «نتاس كيپ»، و «پلانت هاليوود» را خريداري كرد و اكنون در فهرست ثروتمندان ليست جهاني فوربس قرار دارد.

ويژگي ها

تأسيس بازارهاي بورس در كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در سال‌هاي متفاوتي تحقق يافت، اما دهه ۱۹۹۰ دوره ظهور بازارهاي منسجم بود. نخستين بازاري كه معاملات سهام را در كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس آغاز كرد، عربستان سعودي بود كه در سال ۱۹۳۵ اقدام به اين فعاليت نمود. پس از آن كويت در سال ۱۹۵۲ گام در اين راه گذاشت. سال ۱۹۵۷ شاهد ورود بحرين به معاملات بورس بود. عمان، قطر و امارات متحده‌عربي در دهه ۱۹۹۰ معاملات سهام را آغاز كردند. اگرچه هر بازاري قوانين و مقررات مخصوص خود را دارد، بازارهاي سرمايه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس از مقررات كيساني برخوردارند.

كويت، بحرين و عمان موافقتنامه‌هايي را با يكديگر امضا نمودند كه عضويت متقابل در بورس‌هاي يكديگر را مجاز مي‌شمرد. در حالي كه هر يك از كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس داراي يك بورس است، امارات متحده عربي داراي ۳ بورس سهام است: بازار مالي دوبي ، بازار اوراق بهادار ابوظبي و بازار نوپاي بورس مالي بين‌المللي دوبي كه فعاليت خود را در سپتامبر سال ۲۰۰۵ آغاز نمود.

ظهور بازارهاي كالا

دوبي در منطقه‌اي راهبردي و در شاهراه تجارت و بازرگاني بين خاور دور و اروپا قرار دارد و صد‌ها سال است كه معاملات فيزيكي در آن انجام مي‌شود. اين اميرنشين به عنوان قطب منطقه‌اي و سومين مركز صادرات مجدد جهان، نيازمند راهكاري رسمي براي معاملات كالا بود.

به منظور پر كردن اين شكاف، نخستين بورس كالا و ابزارهاي مشتقه منطقه، يعني بورس طلا وكالاي دوبي راه‌اندازي گرديد و در نوامبر سال ۲۰۰۵ فعاليت خود را آغاز كرد.

به موجب گزارش شركت پژوهشي ۲۳۹GFMS مستقر در لندن، عرضه طلاي جهان در سال ۲۰۰۵ بالغ بر ۴۰۳۶ تن بود و از هر ۸ تن طلايي كه استخراج مي‌شود يك تن وارد دوبي مي‌شود. سوق (بازار) طلا در بخش ديره دوبي، زيربنا و پايه‌هاي تجارت فيزيكي طلا را ايجاد كرد. به موجب برآورد‌ها حجم معاملات طلا در بازارهاي سنتي طلا حدود ۱٫۷ميليارد دلار است. دولت دوبي اهميت معاملات كالا را دريافت و در سال ۲۰۰۲ به منظور ايجاد زيرساخت‌هاي مورد نياز فعالان بازارهاي كالا و تأسيس نخستين بورس كالا در اين منطقه، مركز كالاي دوبي را تأسيس كرد.

بورس طلا و كالاي دوبي بورسي كاملاً خودكار است و معاملات قراردادهاي مشتقه طيف وسيعي از كالا‌ها را ارايه مي‌دهد. اين بورس درحال حاضر قراردادهاي آتي طلا، نقره، و ارزهاي خارجي را معامله كرده و قبل از پايان سال (از زمان نگارش مقاله) قراردادهاي فولاد، نفت و پنبه را نيز ارايه خواهد داد. معاملات از ساعت ۱۰ صبح ( ۴ به وقت گرينويچ) آغاز مي‌شود و تا ساعت ۹٫۳۰ شب ادامه مي‌يابد.كليه معاملات بورس طلا وكالاي دوبي بر حسب دلار آمريكا است. بورس طلا و كالايي دوبي نمايانگر آرزوي دولت دوبي براي ميزباني بازاري جهاني و ايجاد قطبي براي بازارهاي مالي و كالاي خاورميانه است. ساير كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس به سرعت به دنبال دوبي در حركتند (قطر اعلام كرده است كه بورس انرژي تشكيل مي‌دهد). بورس بازرگاني بين‌المللي و بورس تجاري دوبي قصد داشتند در اقدامي مشترك با بورس كالاي نيويورك، در پايان سال ۲۰۰۶ معاملات نفت ترش عمان را آغاز كنند (كه اين هدف در حال حاضر محقق شده است). رشد مناسب حجم معاملات بورس طلا و كالاي دوبي در ۶ ماهه گذشته (از زمان نگارش اين مقاله) نشانه‌اي از ميزان علاقه به اين بورس جديد است.

شكوفايي اقتصادي

با افزايش مستمر بهاي نفت، هر ۶ كشور عضو شوراي همكاري خليج فارس سطوح بي‌سابقه‌اي از رشد اقتصادي را تجربه كرده‌اند. به موجب گزارش‌هاي بولتن اقتصادي شوا كاپيتال، ميانگين رشد اقتصادي كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس حدود ۵٫۸ درصد، مازاد تجاري ۲۵۳ ميليارد دلار آمريكا، و رشد بازار سهام ۷۴ درصد با سرمايه‌گذاري جمعي ۱٫۱ تريليون دلار آمريكا بوده است. شكوفايي اقتصادي كنوني، تقاضا براي اعتبار بانكي را در كليه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس افزايش داده است. دوبي، بحرين و قطر براي ترغيب نهادهاي مالي عمده بين‌المللي به ايجاد شعب و دفاتر خود در اين منطقه، اقدام به ساخت و ايجاد مراكز مالي نموده‌اند.

نياز به ايجاد بازار مشترك كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در سال ۲۰۰۷ در صدر دستور كار اجلاس سران كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس قرار گرفت.

مقررات گمركي شوراي همكاري خليج فارس، حذف تعرفه‌هاي ملي كالا‌ها را تضمين مي‌كند. اين گام باعث شده است تا حجم معاملات بين كشورهاي عضو شورا ۶ برابر افزايش يابد. آشكار‌ترين گواه شكوفايي اقتصادي اين كشور‌ها توسعه بخش مستغلات است. شكارچيان املاك از سرتاسر جهان به اين بيابان‌ها سرازير شده‌اند و ناگهان شكوفايي بخش املاك و مستغلات، ثروت‌هاي بادآورده بيش‌تري را نصيب سرمايه‌گذاران كرد. ارزش كل پروژه‌هاي مستغلات كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس در حدود يك تريليون دلار آمريكا است.

فراتر از نفت

دوبي با تأسيس بورس سهام، بورس كالا و مراكز مالي، حركت سريعي را آغاز كرده است و با تأسيس ۷ بورس سهام و يك بورس كالا كه در حال حاضر فعاليت دارند، زمينه‌هاي ورود سرمايه را فراهم آورده است. اگرچه زمين‌شناسان پيش‌بيني كرده‌اند كه نفت ده‌ها سال ديگر وجود خواهد داشت، اقتصادهاي كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس تغيير جهت به سوي صنعت، تجارت و گردشگري را آغاز كرده‌اند. ۶۰ سال استخراج نفت مسلماً چهره خاورميانه را دگرگون ساخته و به موجب برآوردهاي كنوني، هنوز ۶۵۰ ميليارد بشكه نفت زير شن‌هاي كشورهاي عربي نهفته است. با افزايش سرسام آور قيمت‌هاي نفت خام، مسلماً جهان مي‌تواند در خاورميانه شاهد شگفتي‌هاي مدرن بيش‌تري باشد.