بیمه‌های حمایتی، اولین روش بیمه در قراردادهای عمومی-۱ مصطفی خانزادی گرشاسب مظاهری نظام بیمه‌های حمایتی، گسترده‌‌ترین و اولین روش بیمه‌ای است که عموماً در قراردادهای عمومی دیده می‌شود. ویژگی بیمه‌های حمایتی این است که اولاً شخص دیگری، غیراستفاده کننده از بیمه (کارفرما) پرداخت قسمت اعظمی از حق بیمه را عهده دار است و در صد […]
بیمه‌های حمایتی، اولین روش بیمه در قراردادهای عمومی-۱
مصطفی خانزادی
گرشاسب مظاهری
نظام بیمه‌های حمایتی، گسترده‌‌ترین و اولین روش بیمه‌ای است که عموماً در قراردادهای عمومی دیده می‌شود. ویژگی بیمه‌های حمایتی این است که اولاً شخص دیگری، غیراستفاده کننده از بیمه (کارفرما) پرداخت قسمت اعظمی از حق بیمه را عهده دار است و در صد کم‌تری را بیمه شده می‌پردازد و دوم این‌که برخلاف بیمه‌های تجاری که حق بیمه متناسب با ریسک تعیین می‌شود، در بیمه‌های حمایتی حق بیمه درصدی از حقوق و دستمزد بیمه شده است و ارتباطی با ریسک ندارند.
سازمان تأمین اجتماعی، سازمان خدمات درمانی و صندوق بازنشستگی از جمله سازمان‌های مجری نظام بیمه اجتماعی هستند. این سازمان‌ها، حداقل پوشش‌های لازم را برای حفظ تداوم سطح مناسبی از زندگی در مقابل حوادث و وقایعی که جان و معیشت افراد تحت پوشش را تهدید می‌کند، ارایه می‌نمایند.
در بخش بیمه‌های حمایتی دو نوع پوشش بر حسب قانون مربوط به قراردادهای عمرانی (مهندسی) دیده می‌شود: قانون بیمه اجباری کارگران و بیمه تأمین اجتماعی.
محدوده پوشش بیمه‌های حمایتی (اجباری)
در بخش بیمه‌های حمایتی دو نوع پوشش بر حسب قانون مربوط به قراردادهای عمرانی (مهندسی) دیده می‌شود: قانون بیمه اجباری کارگران و بیمه تأمین اجتماعی، تفاوت این دو نوع پوشش در محدوده شمول اجبار این بیمه‌ها، نحوه محاسبه بیمه و نیز حمایت‌های ارایه شده در هر یک است. ولی مهم‌ترین نکته که می‌بایست پیمانکار یا کارفرما در انتخاب تنوع پوشش مد نظر داشته باشند محدوده‌ای است که در پروژه و پرسنل آن شامل یکی از این قوانین می‌شود. لذا در زیر شمول این دو قانون شرح داده شده است.
مشمولین قانون بیمه اجباری کارگران طبق آنچه در این قانون تصریح شده است به قرار زیر می‌باشند:
الف- کارگران شاغل در عملیات ساختمانی (اعم از ایجاد، توسعه، تجدید یا تخریب بنا) توسط اشخاص حقیقی که بهره‌برداری از آنها نیازمند اخذ پروانه از مراجع غیرصنفی(از قبیل وزارت صنایع، معادن و فلزات و…) نباشد مشمول «قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی) می‌باشد، همانند ساختمانهای مسکونی و تجاری.
ب- کارگران مشاغل در عملیات ساختمانی مؤسسات خیریه.
پ- در مواردی که انجام کار توسط شرکت‌های تعاونی مسکن، به پیمانکار واگذار نشده باشد و آنها به قائم مقامی از طرف اعضا و یا مستقیماً توسط خود آنان انجام گیرد.
در حالی که کارگران مشمول بیمه قانون تأمین اجتماعی طبق قانونی تأمین اجتماعی به قرار زیر هستند:
الف- کارگران شاغل در کارهای ساختمانی مؤسسات وابسته به دولت، شهرداری‌ها و یا مؤسسات عام‌المنفعه، اعم از این‌که انجام کار به پیمانکار واگذار شده یا رأساً توسط مؤسسات مذکور تصدی شود.
ب- کارگران شاغل در کارهای ساختمانی کلیه اشخاص حقوقی، مشمول قانون اجباری کارگران ساختمانی نبوده و لازم است کارفرما لیست حقوق و حق بیمه آنها به سازمان تأمین اجتماعی ارسال و پرداخت نماید.
عملیات ساختمانی مبتنی بر انعقاد قرارداد، مشمول موضوع ۳۸ قانون تأمین اجتماعی می‌باشد.
بیمه اجباری کارگران
علاوه بر پوشش تأمین اجتماعی، کارگران شاغل در پروژه‌های ساختمانی می‌توانند مشمول قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی شوند. پروژه‌هایی مشمول این قانون می‌توانند باشند که در آنها عملیات ساختمانی (همانند پروژه ساخت ساختمانهای مسکونی و تجاری) توسط اشخاص که بهره‌برداری از آنها نیازمند اخذ پروانه از مراجع غیرصنفی نباشد، یا مؤسسات خیریه و یا مستقیماً توسط شرکت‌های تعاونی مسکن انجام گیرد.
محاسبه حق بیمه ناشی از اجرای قانون «بیمه اجباری کارگران ساختمانی» بر مبنای سطح زیر بنا و نوع کاربری ساختمان به شرح زیر می‌باشد:
– برای واحدهایی مسکونی تا متراژ ۱۵۰ متر مربع، هر متر مربع ۵ ریال و مازار بر آن متراژ، هر متر مربع ۳۰ ریال.
– برای واحدهای تجاری (کلاً تا هر متراژ) هر متر مربع ۳۰ ریال.
حمایت‌ها در بیمه اجباری کارگران ساختمانی
آن دسته از کارگران شاغل در عملیات ساختمانی که در مقابل حوادث ناشی از کار، مشمول قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی قرار می‌گیرند از حمایت قانونی مربوطه، با توجه به موارد زیر بهره‌مند می‌گردند.
منظور از حادثه ناشی درمورد کارگران مشمول قانون اجباری کارگران ساختمانی، حادثه‌ای است که حین انجام دادن کار به سبب آن در محوطه کارگاه ساختمانی و یا هنگامی رفت و آمد به محل کارگاه، برای کارگر اتفاق افتاده باشد.
کارفرمایان موظفند در صورت وقوع حادثه ضمن اعزام کارگر به نزدیک‌‌ترین واحد درمانی، نسبت به تنظیم برگ گزارش حادثه و ارایه آن به نزدیک‌‌ترین شعبه (که عملیات ساختمانی درمحدود عملکرد آن صورت می‌گیرد) حداکثر ظرف ۳ روز اداری، اقدام نمایند.
متقاضیان پروانه ساختمان (اعم از ایجادی و یا تجدید بنا) به استثنای اشخاص حقوقی، مکلفند حق بیمه متعلقه را که با توجه به متراژ سطح زیر بنا و نوع کاربری محاسبه خواهد شد، پرداخت نمایند.
کارگران ساختمانی مشمول بیمه اجباری کارگران ساختمانی در ارتباط با حوادث ناشی از کار می‌توانند در صورت تحقق شرایط مربوطه از مزایای زیر استفاده نمایند:
الف) درمان
ب) دریافت غرامت دستمزد ایام عدم اشتغال به‌کار
ج) دریافت وسایل کمکی پزشکی (پروتز و اروتز)
د) دریافت غرامت نقص مقطوع
ه) مستمری از کارافتادگی جزیی
و) مستمری از کارافتادگی کلی ناشی از کار
ضمناً در صورت فوت ناشی از کار، برای بازماندگان آنها مستمری بازماندگان برقرار می‌گردد.
دستمزد ملاک محاسبه جهت ارایه خدمات موضوع قانون بیمه اجباری کارگران ساختمانی، دستمزد مقطوع تعیین شده توسط بیمه (جهت کارگران ساختمانی) در سال مربوطه خواهد بود.
علاوه بر مدارک مورد نیاز در خصوص بیمه‌شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی، ارایه مدارک زیر جهت انجام هر یک از تعهدات به کارگران ساختمانی نیز ضرورت دارد:
الف) تصویر پروانه ساختمان
ب) تصویر فیش پرداخت حق بیمه
بیمه تأمین اجتماعی
سیر تشکیل تأمین اجتماعی در یک فرایند تکاملی با شروع کار صندوق احتیاط وزارت طرق و شوارع در سال ۱۳۰۹ آغاز گردیده و با تصویب قوانین بیمه اجباری کارگران در سال ۱۳۲۲ و بیمه‌های اجتماعی کارگران در سال ۱۳۲۱ و تأمین اجتماعی در سال ۱۳۵۴ تکامل یافته است. براساس آمار سال ۷۶ سازمان تأمین اجتماعی این پوشش بیمه‌ای شامل ۵ میلیون نفر بیمه شده و ۱۸ میلیون نفر افراد تحت تکفل ایشان است. پوشش بیمه تأمین اجتماعی طبق ماده ۴ قانون شامل افراد زیر می‌گرددک
الف) افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند.
ب) صاحبان حرفه و مشاغل آزاد (شروط به انعقاد قرارداد)
ج) دریافت‌کنندگان مستمری‌های بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت
د) اتباع بیگانه (مشروط به شرایط مندرج در ۵ قانون تأمین اجتماعی)
درحالی که افرادی شامل موارد زیر باشند، از این شمول معاف می‌گردند:
الف) مستخدمین وابسته به مؤسسات و وزارتخانه‌های دولتی که به نحوی از انحای پوشش‌های حمایتی مشابه تأمین اجتماعی بهره‌مند هستند (حوادث، بیماری‌ها، از کارافتادگی و..)
ب) مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح
اصلاحات بیمه تأمین اجتماعی
برای شرح وظایف بیمه‌گر و بیمه شونده در قوانین تأمین اجتماعی ابتدا می‌بایست با زبان و اصطلاحات این قانون آشنا شد. چرا که گه گاه مفاهیم مصطلح در این قانون با آنچه عموماً در فضای مهندسی و معمول طرح‌های عمرانی مرسوم است، متفاوت می‌باشد، لذا می‌تواند موجب ایراد اشکال در فهم حدود مسؤولیت یا استفاده از مزایای این پوشش بیمه‌ای گردد. در این فصل سعی می‌گردد تا در مسیر بررسی قوانین تأمین اجتماعی این مفاهیم تعریف و روشن گردد.
الف) کارفرما و کارگاه
کارفرما شخص حقیقی و یا حقوقی است که بیمه شده۹ و به دستور یا حساب او کار می‌کند.
کارگاه نیز محلی است که بیمه شده به دستور کارفرما یا نماینده او، در آنجا کار می‌کند. کلیه کسانی که به عنوان مدیر یا رییس کارگاه عهده دار اداره کارگاه هستند، نماینده کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسؤول انجام کلیه تعهداتی است که نمایندگان مزبور در قبال بیمه شده به عهده می‌گیرند.
ب) بیمه شده
بیمه شده فردی است که مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و می‌تواند از مزایای مقرر در قانون تأمین اجتماعی بهره‌مند شود. بیمه شده با توجه به موارد زیر می‌تواند شناسایی گردد، با شناسایی شامل تعیین سابقه، حقوق و مزایای واقعی آنان نیز خواهند بود:
۱) براساس صورت دستمزد/حقوق ارسالی از سوی کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی، سازمان ضمن ثبت سوابق بیمه شده در صورت مشاهده نقص و یا مغایرت، اقدام لازم در خصوص مطالبه مابه‌التفاوت حق بیمه به عمل خواهد آورد. (ماده ۳۹)
۲) علاوه بر لیست کارفرما، سازمان می‌تواند با بازرسی نیز بیمه‌شدگان و حقوق/مزایای واقعی آنها شناسایی کند. بازرسی می‌تواند به صورت بازرسی کارگاهی یا بازرسی از دفاتر قانونی باشد. (مواد ۴۷ و ۱۰۲)
پ) حق بیمه و محاسبه آن
حق بیمه عبارت از وجوهی است که براساس قانون تأمین اجتماعی برای بهره‌مندی از مزایای موضوع آن به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود. برای محاسبه حق بیمه ابتدا باید مشخص گردد که چه پرداخت‌هایی به‌کارکنان شامل کسر حقوق بیمه، می‌شود.
کلیه وجوه و مزایای نقدی و غیرنقدی مستمر که به تبع شغل به عنوان مزد، حقوق، کارمزد و یا کارآموزی در مقابل کار و ایام بلاتکلیفی به بیمه شده داده، با رعایت حداکثر حقوق/دستمزد می‌شود. مشمول کسر حق بیمه می‌گردد. این اقلام عبارتند از: حقوق، دستمزد، کارمزد فوق‌العاده شغل، اضافه کاری، شب کاری، مزد ایام تعطیل و مرخصی استحقاقی، پاداش، کمک هزینه خوار و بار و مسکن. در حالی که در مقابل موارد زیر از پرداخت حق بیمه معاف می‌باشند: هزینه سفر و فوق‌العاده مأموریت، عیدی، خسارت اخراج و مزایای پایان کار، پاداش افزایش تولید (مصوبه شورای عالی تأمین اجتماعی۷۲٫۰۳٫۰۱٫
حقوق و دستمزد مشمول کسر بیمه با توجه به حداقل و حداکثر دستمزد تعیین می‌گردد، حداقل دستمزد که مشمول حق بیمه می‌گردد، طبق قانون تأمین اجتماعی برابر حقوق پایه‌ای است که هر سال با توجه به هزینه زندگی، از طرف شورای عالی کار، تعیین و توسط وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می‌گردد.
در حالی که حداکثر حقوق مشمول کسر حق بیمه ماهانه نیز هر ساله، طبق مصوبات شورای عالی تأمین اجتماعی، تعیین می‌گردد. علاوه بر دستمزدهای دریافتی که مشمول حداکثر و حداقل حقوق می‌گردند، مزد یا حقوق بیمه‌شدگان، بعضی از فعالیت‌ها، طبقه‌بندی به‌طور مقطوع تعیین می‌گردد. (ماده ۳۵قانون تأمین اجتماعی)
نرخ حق بیمه عبارت است از درصدی که با اعمال آن در جمع مبلغ حقوق و مزایای مشمول کسر حق بیمه. میزان حق بیمه تعیین می‌گردد. نرخ حق بیمه در حال حاضر ۲۷ درصد (۲۰ درصد سهم کارفرما و ۷ درصد سهم بیمه شده) به علاوه ۳ درصد سهم دولت می‌باشد. همچنین حق بیمه مربوط به بیمه بیکاری نیز به میزان ۳ درصد محاسبه و توسط کارفرما توسط کارفرما پرداخت می‌شود.
بیمه قراردادهای عمرانی
در قراردادهای عمرانی تعداد کارکنان به صورت دوره‌ای بوده و متغیر می‌باشند. این امر موجب می‌شود برای تعیین کارکنان مشمول بیمه و تعیین دستمزد‌ها غیرمفید گردد. لذا در پیمان‌ها نسبت مزد به کل کار انجام یافته (ضریب دستمزد) و حق بیمه متعلقه به همان نسبت محاسبه می‌گردد. ولی نرخ‌های تعیین شده از سوی سازمان تأمین اجتماعی برحسب این‌که قرارداد از بودجه دولتی تأمین گردد و یا غیرآن و نیز برحسب کار انسانی (و در نتیجه مزد به نیروی انسانی) به حجم کارهای با استفاده از ماشین‌آلات و هزینه‌های مصالح در بسته بندی متفاوت قرار می‌گیرند که در محاسبه نرخ حق بیمه پیمان می‌بایست به آن توجه کرد.
اصولاً قراردادها یا جزو پیمان‌های مشمول ضوابط طرح‌های عمرانی یا غیرعمرانی دسته‌بندی شده‌اند. پیمان‌هایی مشمول طرح عمرانی هستند که دارای ضوابط ذیل باشند:
– بودجه تمام یا قسمتی از پیمان، از محل اعتبارات طرح‌های عمرانی دولت، اعم از ملی، استانی، بازسازی مناطق جنگی تأمین گردیده باشد.
– قرارداد پیمانکاران براساس فهرست پایه سازمان برنامه و بودجه منعقد باشد.
– قرارداد مهندسان مشاور، براساس قرارداد تیپ سازمان برنامه و بودجه منعقد شده باشد.
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری که مشمول بندهای فوق باشند. (قراردادهای طرح‌های عمرانی)، مقطوعاً به ماخذ ۶ درصد کل ناخالص کارکرد.۱۶ درصد سهم پیمانکار و ۴٫۴ سهم کارفرما از محل اعتبار طرح، محاسبه می‌گردد. (این محاسبه برای قراردادهای منعقده از تاریخ ۶۳٫۴٫۱۶ می‌باشد. به دلیل آن که قراردادهای منعقده قبل از آن تاریخ موضوعیتی برای بحث در این کتاب نداشته‌اند، بحث آنها در این جا طرح نشده است. علاوه بر حق بیمه پیش گرفته شده، پیمانکار می‌بایست حق بیمه بیکاری نیز به ماخذ ۶ درصد کل کارکرد و محاسبه می‌شود. بنابراین این جمع حق بیمه پرداختی ۶٫۶ کل کارکرد محاسبه می‌شود.۱٫۶ سهم پیمانکار و ۵ درصد سهم کارفرما می‌باشد.
پیمانکار دارای این گونه قراردادی برای محاسبه بیمه کارکنان و دفتر مرکزی، می‌بایست در صورت مزد کارکنان را طبق مقررات تهیه و به همراه حق بیمه مربوط به شعبه تأمین اجتماعی حوزه عملکرد دفتر مرکزی پرداخت نماید.
پیمانکار می‌بایست لیست کارکنان خود را به همراه لیست کارکنان و پیمانکاران فرعی موجود در قرارداد، پس از تأیید ناظر یا کارفرما (واگذارنده کار) به شعبه محل اجرای پروژه تسلیم نماید. در این صورت پیمانکاران فرعی وظیفه‌ای جهت پرداخت حق بیمه نخواهند داشت.
حق بیمه قراردادهای مشاوره‌ای نیز می‌بایست به ماخذ ۱۴ درصد ناخالص کارکرد، طبق قرارداد (۳٫۶ سهم مشاور و ۱۰٫۴ درصد سهم کارفرما) حق بیمه بیکاری نیز به ماخذ ۱٫۶ کل کارکرد محاسبه می‌گردد. بنابراین از تاریخ مذکور حق بیمه ۱۵٫۶ کل کار (۳٫۶ درصد سهم مشاور ۱۲ درصد سهم کارفرما) خواهد بود.
قراردادهای غیرعمرانی
در قراردادهای غیرعمارنی، محاسبه بیمه شکل دیگری می‌گیرد. برای همین امر قراردادها در این بخش به موارد ساده زیر تقسیم شده‌اند که محاسبه برای هر یک آمده است.
الف)قراردادهای دستمزدی
در این نوع قراردادها، مصالح کلاً توسط کارفرما و به هزینه او تأمین می‌گردد. حق بیمه قراردادهای دستمزدی به ماخذ ۱۵ درصد ناخالص کل کارکرد به علاوه یک نهم حق بیمه بابت بیمه بیکاری محاسبه می‌گردد. کارکرد در این قراردادها، با محاسبه بر هزینه بالای سری قرارداد به دست می‌آید.
کلیه قراردادهایی که موضوع آنها ارایه خدمات اعم از خدمات نصب، نقشه‌برداری … بوده و برای اجرای کار نیاز به مصالح نباشد، از مصادیق قراردادهای دستمزدی (خدمات غیرمکانیکی) تلقی می‌شوند.
ب) قراردادهای دستمزد و مصالح
در این گونه قراردادهای که هزینه کلیه مصالح، دستمزد و مصالح، دستمزد و ابزار کار به عهده پیمانکار می‌باشد، حق بیمه به ماخذ ۷ درصد ناخالص کل کارکرد به علاوه یک نهم حق بیمه متعلقه، بابت بیمه بیکاری محاسبه می‌گردد. در قراردادهای دستمزد و مصالح و کارکرد برابر هزینه بالاسری به علاوه هزینه مصالح و دستمزد است. قراردادهای دستمزد و مصالح و قراردادهایی هستند که عملیات قرارداد منحصراً ارایه خدمات بوده لیکن به صورت مکانیکی انجام گیرد. از جمله قراردادهای حمل و نقل، بارگیری به وسیله جرثقیل و کرایه ماشین‌آالات مختلف است.
در مواردی که نوع عملیات ایجاب نمیاد که توأمان به صورت دستی و مکانیکی انجام پذیرد، حق بیمه نسبت به‌کارکرد دستی به ماخذ ۱۵ درصد و نسبت به‌کارکرد مکانیکی (با وسایل مکانیکی متعلق به پیمانکار، به ماخذ ۷ درصد ضمن لحاظ حق بیمه بیکاری، محاسبه می‌گردد. اصولاً در صورتی که عملیات موضوع قرارداد نیازی به وسیله مکانیکی نداشته یا ماشین‌آلات) کارفرما در اختیار پیمانکار قرار دهد. کار موضوع قرارداد، غیرمکانیکی تلقی شده و حق بیمه به ماخذ ۱۵ درصد کارکرد محاسبه می‌شود.
پ) قراردادهای با تأمین مصالح
در این نوع قراردادها تأمین مصالح (یا قسمتی از مصالح) به عهده کارفرما است و در اختیار قرار می‌دهد. بدین ترتیب ارزش کل مصالح (یا سهمی که کارفرما تأمین نموده است) به کل ناخالص کارکرد پیمانکار افزوده شده حق بیمه به ماخذ ۷ درصد به علاوه یک نهم حق بیمه متعلقه بابت بیمه بیکاری محاسبه می‌گردد. لیکن مفاصا حساب قرارداد بر مبنای کارکرد پیمانکار صادر خواهد شد.
ت) قرادادهای ساخت و تعمیر ماشین‌آلات
در این قراردادها، پیمانکار دارای کارگاه صنعتی بوده و عملیات پیماندر کارگاه وی انجام می‌گیرد. در این صورت برحسب نوع کار نرخ بیمه به ماخذ ۷ درصد یا ۱۵ درصد به علاوه بیمه بیکاری به دست می‌آید.
در این گونه قراردادهای چنان‌چه نیازی به انجام کار اضافی به روی مصالح و تجهیزات فروخته شده انجام نشود یا آن که درمورد قراردادهای ماشین‌آلات، اجاره بدون راننده و خدمات باشد، مفاصا حساب بدون وصول حق بیمه صادر می‌گردد.
ح) قراردادهای فروش توأم با نصب
در قراردادهایی که عملیات پیمان توسط پیمانکار شامل ساخت یا فروش تام با حمل و نصب و … باشد. در این حالت حق بیمه مربوط به ساخت یا فروش به ترتیب طبقه‌بندی‌های «ت» یا «ث» و حق بیمه کارکرد و نصب (یا حمل …) برحسب مورد مکانیکی یا دستی بودن به ماخذ ۷ یا ۱۵ درصد مبلغ کارکرد مربوطه (جدا از حق بیمه کارگاهی محاسبه و وصول می‌گردد..
خ) قراردادهای امانی
قراردادهایی که انجام کار به صورت امانی توسط افراد نهادها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که کارکنان آنها مشمول قانون حمایتی خاص، غیر از قانون تأمین اجتماعی می‌باشند، انجام شود. با ارایه گواهی ارگان‌های مذکور مبنی بر این‌که کار موضوع قرارداد و منحصراً توسط کارکنان رسمی آنها (مشمول قانون حمایتی خاص) انجام گرفته است، مشمول حق بیمه نبوده و مفاصا حساب برای آنها صادر می‌شود.
ملاحظات حقوقی بیمه‌های تأمین اجتماعی قراردادها
در این بخش ملاحظات حقوقی که یک پیمانکار یا مشاور در ارتباط با بیمه تأمین اجتماعی با آنها مواجه می‌کردد مروری کوتاه می‌شود. این ملاحظات شامل وظایف پیمانکار یا کارفرما در برابر سازمان تأمین اجتماعی یا بیمه شده، تصفیه خسارات، جرایم محتمل و در نهایت حمایت‌های صورت گرفته از سوی سازمان تأمین اجتماعی می‌باشد.
وظایف پیمانکار پس از عقد قرارداد در قبال بیمه
پس از انعقاد قرارداد، در ارتباط با بیمه پیمانکاران می‌بایست به ترتیب زیر عمل نمایند:
– یک نسخه از قرارداد منعقده را به تأمین اجتماعی محل اجرای پروژه ارایه نمایند. درمورد مهندسان مشاور، قرارداد می‌بایست به شعبه تأمین اجتماعی محدوده دفتر مرکزی مشاور ارایه شود.
– لیست حقوق، کارکنان شاغل در پروژه، مربوط به هر ماه را پس از تأیید ناظر طرح یا کارفرما، حداکثر تا پایان ماه بعد به شعبه مربوطه تسلیم نمایند.
– پیمانکار، پیگیری لازم در خصوص ارسال مدارک مورد نیاز از طریق کارفرما به شعبه ذی‌ربط را به عمل آورد. این مدارک عمدتاً عبارتند از:
الف) یک نسخه از قرارداد (پیمان)
ب) اعلام مبلغ ناخالص کل کارکرد در زمان محاسبه حق بیمه، در قالب آخرین صورت‌وضعیت و مبلغ تعدیل کارکرد
پ) گواهی کارفرما مبنی بر تأیید تأمین مصالح (طبق مفاد پیمان توسط کارفرما یا پیمانکار)
ث) گواهی کارفرما درمورد شمول پیمان در ذیل طرح‌های عمرانی، شرایط آن و نیز محل تأمین اعتبار پروژه
ح) صورت ریز‌پرداخت‌های کارفرما به سازمان تأمین اجتماعی در خصوص پیمان مربوطه.
تکالیف و حقوق پیمانکاران در برابر سازمان تأمین اجتماعی
الف- تشکیل پرونده برای پیمانکار
در مواردی که انجام به‌طور مقاطعه به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار می‌شود. کارفرما باید در قراردادی که منعقد می‌کند، پیمانکار را متعهد نماید تا کارکنان خود و همچنین کارکنان پیمانکاران فرعی را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه نمایند و کل حق بیمه را بپردازند. ضمناً لازم است کارفرما و پیمانکار پس از انعقاد قرارداد یک نسخه از آن را به شعبه سازمان تأمین اجتماعی محل اجرای پروژه، ارایه نماید. شعبه ذی‌ربط پس از اخذ قرارداد از کارفرما یا پیمانکار، نسبت به تشکیل پرونده و اختصاص شماره کارگاه اقدام نموده و پیمانکار نیز مبادرت به تنظیم و ارسال صورت دستمزد/حقوق و پرداخت حق بیمه کارکنان شاغل در قرارداد، خواهند نمود.
ب- همکاری با بازرسان تأمین اجتماعی
پیمانکار موظف است در صورت مراجعه بازرسان سازمان تأمین اجتماعی همکاری لازم را با آنها به عمل آورد. این همکاری شامل در اختیار قراردادن صورت دستمزد/حقوق بیمه‌شدگان، ارایه دفتر و مدارک مورد نیاز بازرسان است. بازرسان می‌توانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارک رونوشت و یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هریک از رؤسا یا کارگران کارگاه و مراجع ذی‌ربط مراجعه نمایند. نتیجه بازرسی، حداکثر ظرف یک ماه از طرف سازمان اعلام می‌شود (ماده ۴۷ قانون تأمین اجتماعی)
درصورتی که کارفرما یا نماینده او از اقدامات بازرس سازمان جلوگیری نموده یا از ارایه دفاتر و مدارک مربوط و تسلیم رونوشت یا عکس آنها به بازرسی خودداری می‌کند به جزای نقدی محکوم خواهد شد. گزارش بازرسی سازمان در این خصوص، در حکم گزارش ضابطین دادگستری است (ماده ۱۰۲)
پ- ارسال صورت دستمزد-حقوق و مزایا
پیمانکار مکلف است طبق ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی، صورت دستمزد/حقوق بیمه شدگان را به ترتیب مندرج در آیین‌نامه طرز و ارسال صورت مزد، تهیه و حداکثر تا آخرین روز ماه بعد شعبه تأمین اجتماعی تسلیم نماید.
ت- تسلیم اظهارنامه و پرداخت حق بیمه
پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان با تنظیم اظهارنامه و تسلیم آن به شعب سازمان تأمین اجتماعی صورت می‌گیرد. کارفرما مشمول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده به سازمان تأمین اجتماعی صورت می‌گیرد. کارفرما مشمول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده به سازمان می‌باشد و مکلف است درموقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا، سهم بیمه شده را کسر نموده سهم خود را بر آن افزوده به سازمان تأدیه نماید. ماده(۳۶). در هنگام تنظیم اظهارنامه می‌بایست اطلاعات مربوط به مشخصات کارگاه، پرداخت درج شده و ممهور به مهر کارگاه گشته و به باجه دریافت شعبه سازمان تأمین اجتماعی تسلیم شود.
تکالیف قانونی پیمانکار درمورد بیمه شدگان
الف- پیمانکار موظف است که در صورت استخدام کارگر جدید، در صورتی‌که دارای شماره بیمه نباشد، حداکثر ظرف ۱۵ روز از تاریخ استخدام برای نام نویسی و دریافت شماره بیمه برای او اقدام نمایند.
ب- پیمانکار مکلف است قبل از به‌کار گماردن کارگران، نسبت به معاینه پزشکی آنها اقدام نماید. در صورتی که پس از استخدام، معلوم شود که آن فرد قابلیت کار ارجاعی را نداشته و کارفرما در معاینه پزشکی او تعلل کرده است و در نتیجه، بیمه شده دچار حادثه گشته یا بیماری او شدت یابد، سازمان تأمین اجتماعی وظایف بیمه را در مقابل بیمه شده اجرا و هزینه‌های مربوطه از پیمانکار (کسی که کارگر به استخدام درآورده است) مطالبه و وصول خواهند نمود. (ماده ۹۰)
پ- پیمانکار موظف است از کلیه وجوه و مزایای مستمر که در مقابل کار به بیمه شده داده می‌شود احتساب معافی‌های مربوطه، حق بیمه مقرر را کسر و به اضافه سهم خود به سازمان پرداخت نماید (اقلام مشمول و غیرمشمول کسر حق بیمه قبلاً ًآماده است). کارکنان کارگاه بدون توجه به نوع استخدام (روزمزد، قراردادی و آزمایشی و…) مشمول بیمه بوده و از روز اول شروع کار بایستی بیمه شوند. در صورتی که از کسر سهم بیمه شده، خودداری نماید شخصاً مشمول پرداخت آن خواهد بود. (ماده ۳۶)
ت- انجام خدمات بهداشتی مربوط به محیط کار، به عهده پیمانکار است. بیمه‌شدگانی که در محیط کار با مواد زیان‌آور از قبیل کارهای سمی، اشعه و… تماس داشته باشند، باید حداقل هر سال یک بار از طرف سازمان تأمین اجتماعی معاینه پزشکی شوند. (ماده ۸۸)
ث) در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، پیمانکار مکلف است اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه، دیده به عمل آورده و مراتب را ظرف۳ روز اداری کتباً به اطلاع سازمان تأمین اجتماعی برساند. در صورتی که پیمانکار بابت اقدام اولیه مزبور محتمل هزینه‌ای شده باشد، سازمان و هزینه‌های مربوطه را پرداخت می‌نماید.
ج- کارفرما باید ترک کار و پایان خدمت بیمه شده را ظرف مدت یک هفته از تاریخ کار و پایان خدمت، کتباً به شعبه سازمان تأمین اجتماعی ذی‌ربط اعلام نماید.
چ- کارفرما مکلف است به میزان ۳ برابر حداقل دستمزد روزانه، برای هر فرزند بیمه شده (حداکثر برای دو فرزند) به عنوان کمک هزینه اولاد (حق اولاد)، به بیمه شده پرداخت نماید. مشروط به این‌که بیمه شده حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد.
تکالیف قانونی کارفرما
الف- کارفرما مکلف است تا پیمانکار را متعهد نماید که کارکنان خود و همچنین کارکنان پیمانکاران فرعی خود را نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه نماید و کل حق بیمه به ترتیب مقرر در ماده ۲۸ بپردازد.
ب- کارفرما ۵ درصد ناخالص کارکرد را از هر صورت‌وضعیت مقاطعه کار، کسر و نزد خود نگه دارد. معادل حق بیمه پرداختی پیمانکارانی که صورت مزد و حق بیمه کارکنان خود را در موعد مقرر به سازمان تسلیم و پرداخت می‌کنند. با گواهی سازمان تأمین اجتماعی از مبلغ مذکور مسترد خواهد شد.
پ- کارفرما موظف است آخرین قسط صورت‌وضعیت پیمانکاران و یا صورت حساب مهندسان مشاور را تا ادامه مفاصا حساب بیمه توسط پیمانکار یا مهندسی مشاور، نگهداری نماید. هرگاه کارفرما آخرین قسط پیمانکار را بدون مطالبه مفاصا حساب بیمه بپردازد، مسؤول پرداخت بیمه مقرر و خسارات مربوطه خواهند بود.
ت- کارفرما به محض انعقاد قرارداد بایستی یک نسخه از آن را به واحد تأمین اجتماعی قرارداد (درمورد مهندسان مشاور به شعبه‌ای که دفتر مرکزی مشاور در محدوده آن واقع است) ارسال نماید.
ث- کافرما موظف است کل حق بیمه مقرر پیمان را ۶٫۶ درصد برای قراردادهای پیمانکاری و ۱۵٫۶ درصد برای قراردادهای مشاوره‌ای با احتساب سهم کارفرما و پیمانکار مشاور) نسبت به صورت‌وضعیت، محاسبه و حساب بیمه واریز کند.
ج- پرداخت صورت‌وضعیت‌های پیمانکار (با صورت حساب‌های مشاور)را منوط به ارایه رسید تسلیم لیست (صورت مزد) بیمه نماید.
چ- پس از خاتمه کار موضوع قرارداد، کارفرما مکلف است میزان کل کارکرد مبلغ تعدیل کارکرد (درصورت داشتن تعدیل)، تاریخ شروع و خاتمه قرارداد و محل تأمین اعتبار طرح را، ضمن ارسال یک نسخه از صورت‌وضعیت نهایی پیمانکار، به بیمه اعلام نماید.
ح- کارفرما مکلف است درصورت عدم ارایه مفاصا حساب از سوی پیمانکار، ظرف یک سال از تاریخ خاتمه، تعلیق یا فسخ قرارداد، مشخصات پیمانکاران و مهندسین مشاور طرف قرارداد را به بیمه اعلام نماید.
خ- کارفرما مکلف است بدهی قطعی شده مربوط به پیمانکاران و مهندسان مشاور طرف قرارداد را که توسط بیمه (سازمان تأمین اجتماعی) ابلاغ می‌شود، حداکثر ظرف مهلت ۲۵ روز از تاریخ ابلاغ، از محل ۵ درصد سپرده و آخرین قسط به حساب بیمه واریز نماید. میزان بدهی حق بیمه پس از انجام مراحل قانونی (مقطعی شدن) و انقضای مهلت پرداخت پس از ابلاغ مجدد به پیمانکار، به‌کارفرما ابلاغ می‌گردد.
تصفیه خسارات بیمه
بعد از محاسبه برآورد حق بیمه متعلقه به‌کارگاه، در صورتی که کارفرما (صاحب کارگاه که عموماً پیمانکار است) مشخص شود مبلغی به سازمان بدهکار است، در صورتی که کارفرما (صاحب کارگاه که عموماً پیمانکار است) مشخص شود مبلغی به سازمان بدهکار است، صورت بدهی به او ابلاغ می‌گردد. صورت بدهی، اعلامیه بدهی حق بیمه است که برای اعلام میزان بدهکاری به بیمه، صادر می‌گردد صورت بدهی، اعلامیه بدهی حق بیمه است که برای اعلام میزان بدهکاری به بیمه، صادر می‌گردد. کارفرما در صورت دریافت صورت بدهی و می‌تواند درخواست تقسیط بدهی نماید. یا آن‌که اگر محاسبات را قبول نداشته باشد به آن اعتراض نماید. در هر روی پس از قطعی شدن بدهی، طالبات بیمه (سازمان تأمین اجتماعی) در حکم مطالبات مستند به اسناد لازم‌الاجرا می‌باشد و قابل وصول است. لذا تأمین اجتماعی طی اطلاعیه‌های در قالب اخطاریه و اجراییه اقدام به وصول می‌نماید کارفرما (صاحب کارگاه اعم از پیمانکار، مشاور و…) بعد از پرداخت بدهی‌ها می‌تواند مفاصا حساب دریافت نماید.
الف-تقسیط بدهی
کارفرما می‌تواند درخواست تقسیط بدهی را تا حداکثر ۳۶ قسط ماهانه تقسیط نماید. در صورتی که کارفرما هر یک از اقساط مربوطه را در موعد مقرر پرداخت نکند، مانده بدهی تقسیط شده، از طریق صدور اجراییه وصول خواهد شد. (ماده ۴۶).
ب- اعتراض کارفرما
ولی در صورتی که کارفرما به میزان بدهی ابلاغ شده معترض باشد، می‌تواند ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اعلامیه (یا به صورت بدهی)، اعتراض خود را کتباً اعلام کند. در صورت عدم اعتراض، میزان اعلام شده قطعی و حق بیمه و جرایم تعیین شده قابل وصول است. سازمان تأمین اجتماعی نیز مکلف است پس از دریافت اعتراض کارفرما، حداکثر تا یک ماه، آن را در هیأت تشخیص مطالبات مطرح نماید. (ماده ۴۲).
پ- بدهی قطعی شده
پس از طی مراحل پیش گفته بدهی اعلام شده، بدهی قطعی شده می‌گردد. بدهی قطعی، غیرقابل اعتراض می‌باشد. .طبق موازین قانون تأمین اجتماعی، به شرح زیر بدهی قطعی می‌گردد. بدهی طبق لیست‌های حقوق و مزایای ارسالی کارفرما (صاحب کارگاه اعم از پیمانکار، مشاور و …) برآورد می‌گردد، پس از اعلامیه صادره صورت بدهی، در صورتی که ظرف مهلت ۳۰ روزه از تاریخ ابلاغ، مورد اعتراض قرار نگیرد، بدهی قطعی است. در صورت اعتراض، آرای هیأت تشخیص مطالبات و تجدید نظر حکم قطعی را دارد. درصورت تقسیط بدهی نیز، به علت پرداخت اقساط، تمام یا باقی‌مانده آن تبدیل به دین حال می‌گردد.
ت- اخطاریه
در صورت عدم پرداخت بدهی قطعی، مراتب از طریق صدور اخطاریه، به‌کارفرما ابلاغ می‌گردد. درصورتی که کارفرما ظرف ۴۸ ساعت بدهی خود را پرداخت ننماید، سازمان تأمین اجتماعی نسبت به وصول مطالبات خود از طریق صدور اجراییه اقدام می‌نماید. (ماده ۵۰)
ث- اجراییه
مطالبات بیمه بابت بدهی قطعی شده، در حکم مطالبات مستند به اسناد لازم‌الاجرا بوده و طبق مقررات مربوطه به اجرای مفاد استاد رسمی به وسیله مأمورین اجرای سازمان قابل وصول می‌باشند.. (ماده ۵۰). همان‌طور که اشاره شد پس از انقضای مهلت پس از اعلام اخطاریه، اجراییه صادر می‌گردد..
حق‌الاجرای عملیات اجرایی، معادل یک بیستم مبلغ مندرج در برگ اجراییه می‌باشد که پس از ابلاغ اجراییه لازم است توسط بدهکار پرداخت شود. همچنین هزینه‌های انجام شده در ارتباط با وصول مبلغ مندرج در اجراییه از جمله هزینه‌های آگهی توسط سازمان، علاوه بر بدهی مربوطه، از بدهکار وصول خواهد شد.
ج- گواهی مفاصا حساب
طبق شرایط عمومی پیمان، آزاد شدن ۵ درصد از مبلغ هر صورت‌وضعیت و همچنین تسویه حساب و پرداخت نهایی منوط به ارایه مفاصا حساب می‌باشد. مفاصا حساب در حکم گواهی پرداخت حق بیمه پرداخت حق بیمه می‌باشد. که پیمانکار موظف به اخذ آن می‌باشد همچنین در مقابل قانون کلیه وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها و سایر مراجع ذی‌ربط مکلف نموده است. در موقع تقاضای تجدید پروانه یا هر نوع فعالیت دیگر، مفاصا حساب پرداخت حق بیمه را از متقاضی مطالبه نمایند.
صدور مفاصا حساب منوط به پرداخت بدهی و تسویه حساب یا بیمه می‌باشد. در مقابل سازمان تأمین اجتماعی موظف شده است حداکثر پس از یک ماه از تاریخ ثبت تقاضا، در صورت پرداخت یا نداشتن بدهی، مفاصا حساب را صادر و به تقاضا کننده تسلیم نماید. (ماده ۳۷)
هنگام نقل و انتقال عین یا منافع مؤسسات و کارگاه‌ها و یا کل یک قرارداد، اعم از این‌که انتقال به صورت قطعی، شرطی و اجاره انجام گیرد، انتقال گیرنده مکلف است گواهی سازمان را مبنی بر نداشتن بدهی بابت حق بیمه از انتقال پیمان بدون اخذ مفاصا حساب انتقال دهنده و انتقال گیرنده برای پرداخت مطالبات بیمه، دارای مسؤولیت تضامنی خواهد بود.
تخلفات و جرایم در مقررات بیمه تأمین اجتماعی
با بررسی قانون تأمین اجتماعی موارد مختلفی مشاهده می‌گردد که قانون‌گذار به عنوان تکلیف تعیین کرده است. که عدول از آنها را به عنوان تخلفات آورده شده است. در غالب این موارد جرایمی متناسب با هر نوع از این موارد تخلف بیان شده است. در این قسمت با توجه به این که شرح و فلسفه طراحی این جرایم در بخش‌های قبلی بیان شده است، تنها به ارایه خلاصه‌ای فهرست‌وار از لیست تخلف بسنده می‌گردد. خواننده برای مطالعه تفصیلی این موارد می‌تواند به مرجع (راهنمای مقررات تأمین اجتماعی/۷۶) مراجعه کند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.