دانشگاه؛ انتشارات مقاله!

دانشگاه؛ انتشارات مقاله! محمدرضا عیوضی تعبیر فلسفه دانشگاه یا همان چرایی وجود دانشگاه به عنوان یک دستگاه تولید دانش، همیشه برای اهالی علم دغدغه بوده است. یکی از خصایص و ویژگی‌های مراکز آکادمیک این است که ایده‌های جدید ارایه کنند و مولد باشند، این در حالی است که این خصیصه در ایران نسبت به توانایی […]

دانشگاه؛ انتشارات مقاله!

محمدرضا عیوضی

تعبیر فلسفه دانشگاه یا همان چرایی وجود دانشگاه به عنوان یک دستگاه تولید دانش، همیشه برای اهالی علم دغدغه بوده است.

یکی از خصایص و ویژگی‌های مراکز آکادمیک این است که ایده‌های جدید ارایه کنند و مولد باشند، این در حالی است که این خصیصه در ایران نسبت به توانایی بالای دانشمندانش نمایان نیست.

از جمله معایب نظام آموزشی ما، تأکید صرف بر آموزش است، این در حالی است که آموزش باید در کنار پژوهش صورت گیرد.

در همین راستا رییس دانشگاه تهران در چند روز گذشته گفته است: تنها نقشی که برای دانشگاه قائل شده‌اند، انتشارات مقاله است!

همچنین چرا وقتی همه معتقد به افزایش بودجه پژوهشی هستند، اتفاقی نمی‌افتد؟

دانش و شیوه‌های علمی، از گفتمان افول کرده و جایش را به مصرف‌گرایی به صورت قدرتمندانه‌ای داده است.

به عنوان مثال در برنامه توسعه پنجم قرار بود ۳ درصد از بودجه کشور به امر پژوهش اختصاص پیدا کند، ولی متأسفانه در آخر این عدد قانوناً به نیم درصد رسید!

البته بعضی اعتقاد دارند حتی نیم درصد هم محقق نشد و تقریباً ۰٫۳ درصد به نتیجه رسید!

از ISI به عنوان یکی از ملاک‌های توسعه علم و به‌ویژه برای مقایسه کشور‌ها تا حدی می‌توان استفاده کرد. همچنین بر دانشمندان و استادان فرض است که زبان‌های مرکز جهان علم را فراگیرند که اگر فرانگیرند، از علم باز می‌مانند ولی اینها هیچ کدام موجب نمی‌شود که ISI به نقطه آخر و انتهای علم دانشمندان بدل شود.

پیداست که فهرست ISI به عنوان میزان سنجش چندان دقیق نیست اما به هرحال یکی از موازینی است که باید با میزان‌های دقیق تر تکمیل شود. دانشمندان ما هم از چندین سال پیش به اهمیت چاپ مقاله‌ها در مجله‌های ISI پی برده‌اند و در این کار به حق بیش از اندازه اهتمام کرده‌اند و خوش درخشیدند.

اما به صرف افزایش مقالات، علم پیشرفت نمی‌کند به‌ویژه که مقصود و غرض هم نه علم، بلکه رسیدن به فلان رتبه و داشتن فلان تعداد مقاله باشد. ممکن است ما با همین تعداد مقالات که می‌نویسیم به نظم علمی و جهان علم راه یابیم اما بدانیم که ممکن است تعداد این مقالات ۱۰ برابر شود و در علم کشور تحول اساسی روی ندهد.

ISI یک بنگاه فهرست‌نویسی است و مقالات علمی را فهرست می‌کند و خوب است که این مقالات فهرست شود اما با فهرست کردن و فهرست‌نویسی علم به وجود نمی‌آید و پیشرفت نمی‌کند.

ما به جای این که به دانشمندان مجال بدهیم که تأمل و تحقیق کنند و آثار خوب پدید آورند، آنها را ملزم نکنیم که رفع تکلیف کنند و تنها به مقاله‌نویسی و نمایه‌سازی ISI تمرکز کنند.

باور کنیم این نخبگان و دانشمندان ایران می‌توانند ایران را به بالا‌ترین مرتبه علمی و آن هم علم کاربردی برسانند؛ با سیاست‌های نادرست زمینه مهاجرت و گرفتاری آنان را فراهم نکنیم.