ساکنان ساختمان‌های بلند با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟ یک استاد شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران گفت: زندگی در ساختمان‌های مرتفع مسکونی اگرچه مسایل کمی مسکن را تسهیل می‌کند و از این نظر دارای جنبه‌های مثبت فراوان است اما از نظر کیفی باعث بروز تأثیرات روانی و محیطی ناشی از تراکم […]
ساکنان ساختمان‌های بلند با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟
یک استاد شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران گفت: زندگی در ساختمان‌های مرتفع مسکونی اگرچه مسایل کمی مسکن را تسهیل می‌کند و از این نظر دارای جنبه‌های مثبت فراوان است اما از نظر کیفی باعث بروز تأثیرات روانی و محیطی ناشی از تراکم بیش از حد و گوناگونی اجتماعی در یک سطح محدود، می‌شود.
به گزارش ایسنا، اسماعیل‌شیعه با اشاره به این‌که قبل از دهه ۴۰ سکونتگاه‌هایی به شکل آپارتمان در ایران نداشتیم، اظهار کرد: خلأ برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران، رکود اقتصادی قبل از دهه ۴۰ و خلأ امکانات در نقاط مهاجر فرست باعث شد مهاجرت از روستا‌ها و شهرهای اطراف به شهرهای اصلی و نقاطی که تمرکز فعالیت‌های اقتصادی دارند، بیش‌تر شود که در پی این افزایش مهاجرت، نیاز به مسکن و زمین بیش‌تر شد و به تبع آن نیز قیمت زمین و مسکن افزایش یافت. بنابراین آپارتمان‌نشینی در ایران راه‌حل اقتصادی برای سرشکن کردن قیمت‌زمین و اسکان بیش‌تر جمعیت در یک قطعه زمین بود که به‌طور عمده از اوایل دهه ۴۰ در ایران آغاز شد و ساختمان‌های خیابان فیشرآباد (سپهبد قرنی) و خیابان سامان… نیز از اولین آپارتمان‌های ساخته شده به صورت انبوه در ایران بودند.
بحران مسکن برای افراد کم درآمد منجر به ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی و برای افراد با درآمد متوسط در شهر‌ها به شکل آپارتمان نشینی درآمده است. همچنین زمانی محوریت محله براساس اصول فرهنگی و اجتماعی شکل می‌گرفت و افراد فقیر و غنی در کنار هم زندگی‌می کردند اما امروزه محله‌ها براساس توان اقتصادی و درآمد افراد شکل می‌گیرند و همین امر منجر به پیدایش محله‌های فقیر و غنی و ایجاد تضادهای شهری می‌شود. وی ادامه‌داد: به‌طورکلی از نظر علمی آپارتمان‌نشینی ارتباطی با سکونتگاه انسانی ندارد، زیرا آپارتمان‌‌ها به عنوان یک خوابگاه هستند. در حقیقت سکونتگاه انسانی مفهوم خاصی دارد و بلند مرتبه‌سازی بیش‌تر برای نقاط اداری و تجاری مناسب بوده و نباید در هر جایی استفاد شود؛ زیرا فشار هوا و عدم دسترسی به طبیعت و…عواملی هستند که بااساس خلقت انسان نیز همخوانی ندارند.
به مسکن به شکل سرمایه نگاه نکنیم
این استاد شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران افزود: برای اسکان سرریز جمعیت شهر‌ها، طرحی به نام احداث شهرهای جدید داده شد. اما با وجود احداث شهرهای جدید، شاهد گسترش شهرهای اصلی نیز بودیم که این نیز نشان‌دهنده ضعف در کارآیی مدیریت‌های شهری است. همچنین مشکلات دیگری که در زمینه مسکن وجود دارد این است که افراد مسکن را به شکل سرمایه نگاه می‌کنند و همین امر تمایل آنها را برای خرید مسکن بیش‌تر کرده و برج‌سازی را رونق می‌بخشد. در حقیقت نباید به مسکن به شکل سرمایه نگاه کرد و باید صرفاً سکونتگاه تلقی شود.
محله‌ها براساس توان اقتصادی و درآمد افراد شکل می‌گیرند
وی افزایش مهاجرت‌ها، نوع نگرش مدیریت شهری، ضعف در برنامه‌ریزی منطقه‌ای و تمرکزگرایی بیش از حد به‌ویژه در شهرهای بزرگ و فقدان آن در مناطق دورافتاده را علل بروز بحران مسکن دانست و اضافه‌کرد: بحران مسکن برای افراد کم درآمد منجر به ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی و برای افراد با درآمد متوسط در شهر‌ها به شکل آپارتمان‌نشینی درآمده است. در حالی‌که زمانی محوریت محله براساس اصول فرهنگی و اجتماعی شکل می‌گرفت و افراد فقیر و غنی در کنار هم زندگی‌می‌کردند؛ اما امروزه محله‌ها براساس توان اقتصادی و درآمد افراد شکل می‌گیرند و همین امر منجربه پیدایش محله‌های فقیر و غنی و ایجاد تضادهای شهری می‌شود.
شیعه در ادامه به چند نمونه از شهرهای جهانی اشاره کرد و گفت: در شهرهایی مانند «منهتن نیویورک درآمریکا» و «دبی» و….کاربرد ساختمان‌های مرتفع بیش‌تر برای فعالیت‌های اقتصادی، اداری وتجاری است و سکونت در آنها به شکل محدودی است؛ زیرا سکونت در ساختمان‌های مرتفع مناسب نیست. بنابراین در کشورهایی که شهرسازی آنها براساس اصول علمی انجام می‌شود، ساختمان‌های مرتفع بیش‌تر برای فعالیت‌های اقتصادی، اداری و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند و گاهی نیز بعضی از نقاط به صورت محدود با ایجاد آپارتمان‌هایی برای اسکان خانوارهای کم درآمد و خوابگاه‌های دانشجویی استفاده می‌شود ولی اغلب سکونتگاه‌های انسانی در این شهر‌ها اکثراً بناهای یک طبقه تا حداکثر دو طبقه هستند.
برنامه‌های منطقه‌ای شهر‌ها را از تمرکزگرایی نجات می‌دهد
به گفته وی اگر برنامه‌ریزی منطقه‌ای در کشور ما به درستی صورت می‌گرفت و هر منطقه‌ای برای خود برنامه جداگانه‌ای داشت، شاهد مهاجرت افراد از نقاط مختلف به شهرهای بزرگ نبودیم. در حقیقت نگرش منطقه‌ای در زمینه نقش‌دهی و تعیین جایگاه شهر و روستا مؤثر است و می‌تواند شهر‌ها را از تمرکزگرایی نجات دهد.
این استاد دانشگاه در ادامه به تشریح معایب و مزایای ساختمان‌های مرتفع پرداخت و گفت: زندگی در ساختمان‌های مرتفع مسکونی اگرچه مسایل کمی مسکن را تسهیل می‌نماید و از این نظر دارای جنبه‌های مثبت فراوان است؛ اما به دلیل تراکم بیش از حد و گوناگونی اجتماعی در یک سطح محدود، مشکلاتی را به همراه دارد که می‌توان به مواردی از آن اشاره کرد.
ساختمان‌های مرتفع مظهر معماری و شهرسازی براساس اصول بافت سنتی و بومی نیست
این کارشناس مسایل شهری گفت: دوری از فضاهای سبز طبیعی به ویژه در طبقات بالای ساختمان بیش‌تر بوده و در این موارد ساکنان آپارتمان‌‌ها به جای داشتن حیات و فضای کوچک مسکونی به گل‌های آپارتمانی و یا مصنوعی پناه می‌برند. همچنین ساختمان‌های مرتفع در محل استقرار خود امکان دیدن افق و طبیعت را محدود می‌سازند و حجم متراکمی از آجر و آهن و سیمان به جای چشم‌اندازهای طبیعی در معرض دید قرار می‌گیرد. از طرفی ساختمان‌های کوتاه و بلند از نظر تقارن و ارتفاع با یکدیگر در تضاد قرار گرفته و مجموعه‌های متراکم و به هم فشرده، محوطه‌سازی و منظرسازی را با اشکال مواجه می‌سازند. از طرفی این ساختمان‌ها نمی‌توانند مظهر معماری و شهرسازی براساس اصول بافت سنتی و بومی باشند.
وی ادامه داد: ساختمان مرتفع، کاهش فشار آب در طبقات بالا و مصرف بیش‌تر سوخت را به دنبال دارد. این ساختمان‌ها فشار بیش‌تری بر کارآیی شبکه برق و مصرف سوخت و ظرفیت تلفن وارد می‌کنند و در صورت عدم پاسخگویی «برنامه کاربری زمین» به نیازمندی‌های عمومی مانند مراکز خرید، آموزش، بهداشت و درمان، تفریح و تأسیسات فرهنگی، ساکنین محلات با مشکلاتی اساسی روبه‌رو می‌شوند. همچنین سطح راه‌های منتهی به ساختمان‌های مرتفع در هنگام صبح و پایان روز با رفت و آمد بیش‌تری همراه است.
افسردگی و بیماری‌های جسمی از عوارض ساختمان‌های مرتفع
شیعه گسترش بیماری‌های مسری و افزایش حیوانات و حشرات موذی بر اثر تداخل شبکه‌های دفع فاضلاب و زباله را از عوامل کاهش بهداشت محیطی ساختمان‌های مرتفع دانست و گفت: تشویش و نگرانی از زندگی در ارتفاع و کاهش فشار هوا بر اثر افزایش ارتفاع در طبقات بالای ساختمان‌ها و تأثیر آن بر جریان گردش خون و سلول‌های مغزی و کاهش بهره هوشی کودکان از عوامل دیگر کاهش بهداشت محیطی در این مجموعه‌ها است. همچنین ساختمان‌های بتنی به دلیل تولید الکتریسته ساکن در گردش خون اثر می‌گذارد تا جایی که به ساکنان توصیه می‌شود که در طول شبانه روز چند ساعتی را خارج از فضای مسکونی خود سپری کنند. عدم تحرک نیز به دلیل کمبود سطح زیربنایی در این مجموعه‌های مرتفع باعث بروز بیماری‌های جسمی و روانی می‌شود. به‌ویژه اگر در این ساختمان‌های متراکم نور نیز به اندازه کافی وجود نداشته باشد، رواج افسردگی نیز پدیده عادی می‌شود.
وی در خصوص ایمنی ساختمان‌های مرتفع نیز گفت: بالا‌ترین صدمات در هنگام حوادث غیرمترقبه به مجتمع‌های مرتفع وارد می‌شود. همچنین در هنگام وقوع آتش‌سوزی کل مجموعه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ساختمان را با خسارت‌های جانی و مالی بسیاری دست به گریبان می‌کند. از طرفی ترکیدن لوله‌های آب فاضلاب و قطع برق کل مجتمع، سقوط آسانسور و بوی زباله و سوخت خودرو‌ها از مسایلی است که ساختمان‌های مرتفع با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
مسایل اجتماعی، سنت‌‌ها و فرهنگ‌های خانوار‌ها در ساختمان‌های مرتفع
به گفته این کارشناس مسایل شهری، وجود سر و صدا در مجموعه‌ها توسط کودکان و مشاجرات خانوار‌ها آرامش دیگران را بر هم می‌زند. از طرفی در پرداخت مخارج و هزینه‌های مشترک ساختمان در مجتمع‌های ساختمانی اختلاف نظر وجود دارد و می‌توان به این نکته توجه کرد که اگرچه آپارتمان‌نشینی جمعیت را از نظر مکانی به یکدیگر نزدیک کرده ولی این جمعیت از نظر روانی از یکدیگر دورتر شده‌اند. همچنین زندگی در ساختمان‌های مرتفع حالت مصنوعی و ماشین زده به خود می‌گیرد و مشارکت و تعاون که بازگوکننده تماس و ارتباط صمیمی بین اهالی محله‌ها است در مجتمع‌های مرتفع کمرنگ می‌شود.
شیعه اضافه‌کرد: بسیاری از سنت‌‌ها و مراسم در برخورد اهالی با یکدیگر دستخوش تضاد شدید می‌شود. بسیاری از سنت‌هایی که جزیی از اعتقادات مردم است در این مجتمع‌‌ها اجازه عرض اندام نمی‌یابد. همچنین در مجتمع‌های مرتفع و محیط اطراف آنها امکان زندگی پوشیده از چشم دیگران وجود ندارد و ساکنان نمی‌توانند فضای خصوصی داشته باشند.
این استاد دانشگاه تصریح‌کرد: سطح زیربنای هر واحد مسکونی در مجتمع‌های مرتفع به نسبت سطح درآمد خانوار است. از این رو نیازهای اولیه زندگی به ویژه در ارتباط با خانوارهای گسترده و میزان درآمد آنها با اشکال مواجه می‌شود و سطوح کم زیربنا به نسبت درآمد خانوار مجتمع‌های مسکونی را با تراکم بیش از حد مواجه ساخته و آرامش ساختمان را بر هم می‌زند. از طرفی گروه‌های خانوار با توجه به شرایط اجتماعی متفاوت با یکدیگر حالتی غریبه دارند.
ممانعت ساختمان‌های مرتفع در کاهش آلودگی هوا و تعدیل رطوبت
وی همچنین به عوارض طبیعی بلند مرتبه‌سازی اشاره کرد و گفت: افزایش وزن ساختمان بر خاک موجب افزایش هزینه ایستایی آن می‌شود و فشار ناشی از وزن ساختمان‌ها باعث شکسته شدن لایه‌های خاک شده و احتمال تداخل شبکه‌های فاضلاب را با منابع آب زیرزمینی افزایش می‌دهد. همچنین ساختمان‌های مرتفع بر جریان طبیعی باد که در کاهش آلودگی هوا و تعدیل رطوبت مؤثر است مانع ایجاد می‌کند.
این کارشناس مسایل شهری اضافه‌کرد: تردد وسایل نقلیه در راه‌های اصلی بر میزان آلودگی صوتی در طبقات بالا می‌افزاید. صدای ناشی از عبور و مرور آمبولانس و وسائط آتش‌نشانی، قطار و هواپیما بر ساختمان مرتفع اثر بیش‌تری دارد. تراکم رفت و آمدی خودرو‌ها در توقفگاه‌های درونی ساختمان، حجم آلودگی صدا و هوا را به طبقات بالای ساختمان می‌برد. همچنین همجواری ساختمان‌ها مانع از تابش نور آفتاب و استفاده از روشنایی روز در داخل آنها می‌شود. از طرفی حجم ساختمان‌ها نیز استفاده از روشنایی مصنوعی را در طول روز بالا برده و مصرف برق را افزایش می‌دهد. هزینه تنظیم حرارت در ساختمان‌های مرتفع در فصول گرم و سرد نیز بالا بوده و ارتفاع ساختمان بر مصرف سوخت، برق، آب و هزینه‌های دیگر اثرگذار است.
شیعه با اشاره به این‌که باید برای انسان شهر انسانی و متناسب با سرشت آن به وجود آورد، گفت: در حقیقت باید طبیعت را در میان شهر‌ها گسترده کرد، زیرا انسان به فضای سبز نیاز دارد. انسانی که با ماشین از آپارتمان خارج می‌شود و با ماشین به آپارتمان باز می‌گردد تحرک جسمی کمی دارد و از نظر روابط اجتماعی نیز دچار مشکل می‌شود. بنابراین در اصول شهرسازی باید به این نکته توجه شود که نسل امروز در کجا زندگی می‌کند و آیا افزایش جمعیت با افزایش امکانات همخوانی دارد؟
وی در پایان اظهارکرد: گسترش بزرگراه‌ها و نحوه استقرار آپارتمان‌‌ها در کنار هم و همچنین گسترش خدمات مجازی، روز به روز مردم شهر‌ها را با یکدیگر غریبه‌تر می‌کند و ملاقات مردم با یکدیگر را محدود می‌سازد. انسان‌ها از نظر مکانی در کنار هم هستند؛ ولی یکدیگر را نمی‌بینند و علایق شهروندی و خصوصیات محله‌ای که از زندگی در کنار هم نشأت می‌گیرد روز به روز در شهر‌ها ضعیف‌تر می‌شود. ساکنان آپارتمان‌‌ها حتی علی‌رغم زندگی چندساله در کنار هم یکدیگر را به‌طور کامل نمی‌شناسند و از «نقص سنت سکونت در محله‌ها و بسط روابط همسایگی» در شهرهای ایران است.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.