نبود استراتژی؛ چالش اصلی رشد اقتصادی پایدار

نبود استراتژی؛ چالش اصلی رشد اقتصادی پایدار

کارشناسان اقتصادی، نبود استراتژی را چالش اصلی رسیدن به رشد اقتصادی پایدار عنوان کرده و بر این باورند که اگر درآمد ملی، ریشه در تولید داشته باشد، به اقتصاد مستعد برای رشد دست می‌یابیم.

به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از صداوسیما، محمدخوش‌چهره در برنامه تیتر امشب شبکه خبر گفت: بعد از جنگ همه روی رشد اقتصادی تأکید داشتند؛ در حالی که یکی از خطاهای استراتژیک نظام برنامه‌ریزی این بوده است که بدون این‌که درک صحیح از محیط، داشته باشیم برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

وی گفت: در مقاطعی نرخ رشد اقتصادی ما منفی بود، یکی از دلایل این است که سطحی‌نگری می‌کنیم و درک صحیحی نداریم، عددگذاری‌ها نیز دقیق نبوده است.

خوش‌چهره افزود: استراتژی مجموعه‌ای از سیاست‌ها، برنامه‌ها و روش‌ها است که برای رسیدن به هدف تنظیم می‌شود. دولت اصلاحات استراتژی صنعتی را تبیین کرد؛ اما اشکال عمده ما این است که استراتژی درست و جامعی نداریم، بلکه سیاست صنعتی شدن داشته، اما استراتژی جامع نداشته‌ایم.

خوش‌چهره گفت: نرخ رشد اقتصادی شاخص و معیاری است برای درست برنامه‌ریزی کردن که اگر تحقق پیدا کند، مشخص می‌شود که برنامه‌ریزی‌‌ها درست بوده است.

وی افزود: به درصد تغییرات نرخ رشد اقتصادی می‌گوییم اما عملاً انحرافات معنادار داریم. ممکن است نرخ رشد اقتصادی را بدست بیاوریم اما زمانی که نتوانیم به آن استمرار ببخشیم و آن را حفظ کنیم؛ نرخ رشد غیرواقعی بوده است. رشد مستمر و پایدار اقتصادی بسیار مهم است.

خوش‌چهره، افزود: درآمد ملی است که به رفاه ملی و بهبود سطح جامعه می‌رسد، اگر درآمد ملی ریشه در تولید ملی داشته باشد به اقتصاد پایدار می‌رسیم اگر غیر از این باشد اقتصاد پایداری خود را از دست می‌دهد. دولت درآمدش از مالیات است بنابراین سعی می‌کند تولید ناخالص ملی را حفظ کند. اشتغال ریشه در تولید ناخالص ملی دارد پس باید درآمد از طریق خام‌فروشی را متوقف کنیم؛ بنابراین رشد پایدار و درآمد ملی پایدار موقعی است که ریشه در تولید ناخالص ملی داشته باشد.

وی گفت: یکی از دلایل خطای ما این است که تناسبات دیده نشده است. در سند چشم‌انداز در ۲۰ سال گفتیم که می‌خواهیم بین ۲۴ کشور اول شویم آن موقع ترکیه و عربستان از ما جلوتر بودند، هدف ما این بود که از رقبایی چون ترکیه و عربستان جلوتر رویم اما از آن سال تاکنون نه تنها نتوانستیم فاصله را با ترکیه کم‌تر کنیم بلکه بیش‌تر هم فاصله گرفتیم و عقب افتادیم، وی گفت: برای این‌که فاصله را با رقبا کم کنیم باید قابلیت‌های فعلی اقتصاد خود را هم نگاه کنیم.

خوش چهره در ادامه درباره اشکالات نرخ رشد اقتصادی گفت: برای نرخ رشد اقتصادی درصد تغییرات تعیین می‌کنیم که عددگذاری بسیار مهم است اگر عدد ۸ را در نظر می‌گیریم باید بدانیم که نرخ رشد را از یک مدل انتخاب می‌کنند که موانع کم است، ما فکر می‌کنیم هرچه سرمایه‌گذاری بیش‌تر باشد نرخ رشد بالاتر خواهد بود که در اصل این‌گونه نیست بلکه باید به تنگنا‌‌ها نگاه کرد.

شقاقی استاد دانشگاه و دیگر مهمان برنامه با اشاره به این‌که اقتصاد ایران با بیماری تحت عنوان بیمار هلندی درست از سال ۵۳ که قیمت نفت از یک دلار به ۱۱ دلار رسید درگیر شده است، گفت: به دنبال این بیماری عجیب تورم دهه ۵۰ از ۵ درصد به ۲۵ درصد سال ۵۶ رسید که این روند با رکود و تورم تا به امروز ادامه دارد.

وی افزود: واقعیت این است که اقتصاد ایران برای رفع این موارد از اقدامات سرپایی و موقت بهره برده و عملاً به دنبال درمان قطعی برای آن نبوده است.

شقاقی گفت: تا کنون ۵ استراتژی برای اقتصاد ایران تعریف شده که متأسفانه با روی کار آمدن هر دولتی آن استراتژی‌‌ها کنار گذاشته شد تا بعد از سال‌ها در کشور شاهد عدم وجود استراتژی صنعتی در کشور باشیم، حال آن‌که کشور نیازمند تولید و سرمایه‌گذاری هستیم.

این استاد دانشگاه افزود: متأسفانه نگاه تولید در اقتصاد کشورمان به بازار داخل دوخته شده است.

وی با اشاره به انواع استراتژی بازار گفت: گروه نخست معتقد به استراتژی تولید برای بازار داخل است، استراتژی دوم استراتژی بازار با هدف صادرات به بازار‌های خارجی و در نهایت حضور بنگاه‌های تولید در زنجیره تولید جهانی است که اروپای شرقی این نوع از استراتژی را دنبال می‌کند به این معنا که تولید برای برندهای معروف با هدف اشتغال‌زایی، صورت می‌گیرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که اقتصاد ایران در همان فاز اول فریز شده است گفت: متأسفانه به دلیل فقدان توسعه صنعتی نگاه اقتصادی کشور به بازارهای خارجی و صادرات معطوف نشد و از سوی دیگر تجربه تولید برای برند‌های معروف هم در کارنامه اقتصادی کشور وجود نداشت لذا ما در همان فاز نخست متوقف شدم.

شقاقی با اشاره به کاهش درآمدهای نفتی و تأثیر ۴۰ درصد آن بر کوچک تر شدن اقتصاد کشور گفت: ماجرا سرریز شدن موجودی انبار‌‌ها به دلیل عدم تعادل در عرضه و تقاضا بود که نتیجه‌ای جز مازاد عرضه در بازار به همراه کاهش توان مالی مردم نداشت.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که اقتصاد ایران ظرفیت‌های بی‌نظیری دارد، گفت: سرمایه انسانی خوبی در اختیار داریم، به لحاظ سرانه دانشجو بعد از آمریکا و در رده دوم قرار گرفته‌ایم، به لحاظ معدن، گردشگری و… نیز رده‌های مشابهی را در اختیار داریم همین امور موجب شد تا در برنامه ششم و با اتکا به پتانسیل‌های داخلی رشد ۸ درصد را برای اقتصاد کشور پیش‌بینی کنیم.

شقاقی افزود: برآورد‌‌ها نشان می‌داد ایران ۱۴۰۴ باید به سرانه تولید ۲۰۰۰ میلیارد دلار برسد، این درحالیست که ترکیه و عربستان هم برنامه توسعه اقتصادی برای خود تعریف و آنها رشد اقتصادی ۶ و ۷ درصدی را هدف گذاری کرده‌اند، ما در افق ۲۰ ساله ۱۴۰۴ به این نتیجه رسیدیم که اگر می‌خواهیم قدرت اول منطقه باشیم باید به رشد اقتصادی ۸ درصدی برسیم تا ترکیه و عربستان را پشت سر بگذاریم. این مبنای اصلی ما از سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۴ بوده است.

وی با اشاره به دو رشد اقتصادی منفی در سال‌های ۹۱ و ۹۲ که به دلیل تحریم‌ها گریبانگیر اقتصاد شد تا جایی که اقتصاد کشور را تا ۴۰ درصد کوچک‌تر کرد، افزود: آمار‌‌ها رشد اقتصادی سال ۹۵ را ۱۲٫۵درصد نشان می‌دهند که از این آمار سهم اصلی متعلق به نفت است، عددی معادل ۹٫۵ درصد از ۱۲٫۵ درصد، که رشد ۳ درصدی مابقی مربوط به بخش‌های صنعت، کشاورزی و خدمات است، آماری که دیگر تکرار نمی‌شود به این ترتیب سال ۹۶ سال اقتصاد واقعی ایران است، حال سؤال این است که آیا در سال ۹۶ شاهد رشد پایدار در اقتصاد کشور هستیم؟ و دولت چه کار باید می‌کرد و باید بکند؟

این استاد دانشگاه با بیان این‌که بخش خدمات در دنیا، بخش بزرگی برای رشد اقتصادی به حساب می‌آید، افزود: آمار‌‌ها نشان می‌دهند که در حوزه رقابت پذیری روند اقتصادی ایران نه تنها رشد نکرده بلکه نزول یافته زیرا رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۰، عدد ۶۹ بود که در سال ۲۰۱۷ به ۷۶ نزول یافته است.

 

وی در ادامه گفت: در اقتصاد ایران مشکلات بنیادینی فراروی تولیدکنندگان وجود دارد لذا تا این مشکلات رفع نشوند اشتغال‌زایی هم ممکن نخواهد بود.