بررسی زیر و بم بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد دستگاه‌ها در ایران

بررسی زیر و بم بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد دستگاه‌ها در ایران کارشناسان معتقدند که بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در بخش تئوریک به بلوغ رسیده اما در بخش عملیاتی اقدام چندانی صورت نگرفته و اجرای آن برای شفاف‌سازی سیاست‌گذاری‌ها به تعامل مجلس و دولت نیازمند است. به گزارش خانه‌ملت برای هر کشور و سازمانی همواره افزایش […]

بررسی زیر و بم بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد دستگاه‌ها در ایران

کارشناسان معتقدند که بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد در بخش تئوریک به بلوغ رسیده اما در بخش عملیاتی اقدام چندانی صورت نگرفته و اجرای آن برای شفاف‌سازی سیاست‌گذاری‌ها به تعامل مجلس و دولت نیازمند است.

به گزارش خانه‌ملت برای هر کشور و سازمانی همواره افزایش کارایی و اثر بخشی از نکات بسیار مهم بوده که این میان استفاده از بودجه‌ریزی عملیاتی نیز به منظور افزایش کارایی و اثربخشی در هزینه‌های عمومی به شمار می‌رود. موضوعی هفته گذشته بود که کنفرانسی بین‌المللی در زمینه بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد دستگاه‌ها در تهران برگزار شد،

در ابتدا فقط کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته از این روش استفاده می‌کردند، اما به مرور کشورهای در حال توسعه نیز از بودجه‌ریزی عملیاتی استفاده و یا تلاش‌هایی در جهت اجرای آن و اصلاح سیستم بودجه‌ریزی خود به سمت بودجه‌ریزی عملیاتی انجام دادند، ایران نیز برای عقب نماندن از قافله جهانی چندین سال است که بر بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد و بودجه‌ریزی عملیاتی تأکید می‌کند، اما هنوز فاصله زیادی بین حرف و اجرا باقی است و تاکنون اقدام عملیاتی در این زمینه صورت نگرفته است.

این در حالی است که کارشناسان مدرن‌‌ترین و بهترین سیستم بودجه‌ریزی که در جهان آزمون خود را پس داده نظام بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد (PBB) است که در بند(پ) ماده ۷ قانون برنامه ۵ساله ششم توسعه کشور نیز مورد تأکید قرار گرفته است و به اهتمام دولت برای اجرا نیازمند است.

در همین رابطه رییس دیوان محاسبات کشور نیز در حاشیه هشتمین کنفرانس بین‌المللی بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد با تأکید بر اقتصاد مقاومتی به اظهار نظر پرداخته است. عادل‌آذر مهم‌ترین چالش کشور در حوزه مالیه را انضباط مالی و توجه کم‌تر به استقرار نظامات علمی می‌داند و می‌گوید: از لحاظ نظری و تئوریک به بلوغ خوبی در زمینه بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد رسیده‌ایم که امیدواریم این بلوغ تئوریک راهکاری برای تشویق و ترغیب سازمان‌ها و دستگاه‌ها برای استفاده از سیستم بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد باشد.

موضوعی که تأکید علی‌لاریجانی، رییس مجلس‌شورای‌اسلامی را نیز در پی داشت. لاریجانی که سخنران روز نخست این کنفرانس بین‌المللی بود، معتقد است که حجم وسیع دولت یکی از مشکلات ساختاری در کشور است چراکه در ایران چندین میلیون کارمند دولت وجود دارد و در عین حال، خدمات ارایه شده نیز نارس هستند؛ به عبارت دیگر چنین حجم وسیعی از فعالیت‌های دولتی نه تنها سودی نداشته، که مانع پیشرفت شده و هزینه اداره کشور را افزایش داده است.

لاریجانی در ادامه سخنان خود در این کنفرانس همچنین می‌افزاید برخی آمار‌ها نشان‌دهنده مشکلات موجود در امور دیوانی کشور است از جمله این‌که ایران از نظر پارامتر زمان برای سرمایه‌گذاری در میان ۲۰ کشور منطقه در جایگاه پانزدهم و در بین ۱۳۸ کشور دنیا در رتبه هشتاد و هفتم قرار دارد که این امر نشان‌ می‌دهد پیچیدگی امور دیوانی موانعی را مقابل سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است، همچنین براساس پارامتر شفافیت در سیاست‌گذاری در بین ۲۰ کشور منطقه، در رتبه هجدهم و در بین ۱۳۸ کشور جهان در جایگاه ۱۳۶ قرار دارد؛ به عبارت دیگر امور دیوانی ایران در برخی مواقع به جای شفافیت، پنهان‌کاری را پیشه کرده است.

رییس مجلس‌شورای‌اسلامی، ضمن تأکید بر ایجاد سازوکارهای لازم برای تحقق بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد معتقد است که در مقایسه میان اهداف مندرج در برنامه‌های بودجه در سال‌های گذشته و عملکرد صورت گرفته، ضریب تحقق اهداف بالا نیست که گاهی دلیل اجرایی نشدن اهداف برنامه بودجه، درست تنظیم نشدن برخی اهداف بوده اما در بسیاری از موارد، این امر ناشی از اشکال عملکردی و کارآمدی ضعیف است.

در همین رابطه غلامرضا‌تاجگردون به گفت‌وگو پرداخته است. نماینده مردم گچساران در مجلس‌شورای‌اسلامی، با اشاره به عدم اجرای بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد معتقد است برای اجرای بودجه عملیاتی باید بین مجلس و دولت اتفاق نظر وجود داشته باشد.

تاجگردون به‌عنوان شخصی که با کار بودجه ارتباط مستقیم دارد از این موضوع که چرا بودجه عملیاتی اجرا نمی‌شود، ناراحت بوده و می‌افزاید البته سازمان برنامه و بودجه ۹۰ درصد مقدمات اجرای کار را فراهم کرده است و مجلس باید تا اندازه‌ای برای اجرایی شدن آن کمک کند.

تسهیل نظارت و حسابرسی بر نحوه هزینه کرد با اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی

رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس‌شورای‌اسلامی، معتقد است دولت باید در لایحه بودجه، بودجه‌ریزی عملیاتی را اجرا کند و مجلس نمی‌تواند در این زمینه کار زیادی انجام دهد، بلکه دولت باید این کار را انجام دهد و سپس اختیارات موردی را از مجلس اخذ کند.

«تسهیل نظارت و حساب‌رسی بر نحوه هزینه کرد با اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی» سر تیتر دیگر سخنان نماینده مردم گچساران در مجلس‌شورای‌اسلامی با خبرگزاری خانه ملت بود. به گفته وی بودجه‌ریزی عملیاتی نظارت و حسابرسی بر نحوه هزینه‌کرد بودجه را آسان‌تر می‌کند، اما بدون اراده از سوی دولت امکان‌پذیر نیست.

رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به این‌که لازمه‌ اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی و بر مبنای عملکرد تغییر در سیستم حسابداری است، گفت: ایران دارای سیستم سنتی حسابداری است و به همین دلیل تغییرات کار بسیار سختی است؛ البته زمینه‌های اجرا فراهم بوده اما دلایل عدم اجرا نپرداختن به آن در مجلس و دولت است.

 

گفتنی است اگرچه دیر یا زود ایران نیز باید همسو با دنیا به بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد روی آورد، اما سؤال اینجاست در حالی که دنیا از نتایج خوب این طرح بهره‌مند می‌شود، تا چه زمانی کشور باید از این عدم اجرا زیان ببیند و تا چه زمانی طرح‌ها و برنامه‌های این چنینی باید روی کاغذ مانده و روی میز مدیران خاک بخورد.