توسعه یک بورس معاملات آتی کالا در تایلند: تجربه بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند- قسمت آخر

  نویسنده: نیتوس پاترایوتین وزارت بازرگانی برای تمرکز بر جنبه‌های حقوقی و قانونی کارگروه دیگری را تشکیل داد. این کارگروه از اعضای بخش‌های عمومی و بازرگانی تشکیل شده بود و مدتی طول کشید تا فرایند عملی معاملات آتی و فعالیت‌های بورس معاملات آتی را درک کنند. پیش‌نویس قانون چندین بار اصلاح گردید تا این‌که لایحه […]

 

نویسنده: نیتوس پاترایوتین

وزارت بازرگانی برای تمرکز بر جنبه‌های حقوقی و قانونی کارگروه دیگری را تشکیل داد. این کارگروه از اعضای بخش‌های عمومی و بازرگانی تشکیل شده بود و مدتی طول کشید تا فرایند عملی معاملات آتی و فعالیت‌های بورس معاملات آتی را درک کنند. پیش‌نویس قانون چندین بار اصلاح گردید تا این‌که لایحه نهایی برای بررسی به پارلمان ارایه شد. پارلمان پیش‌نویس لایحه را تصویب کرد و در سال ۱۹۹۹ ، قانونی موسوم به قانون معاملات آتی محصولات کشاورزی را به تصویب رساند.

گام بعد، یعنی راه‌اندازی بورس با دشواری‌های بیش‌تری روبه‌رو بود. دستیابی به اجماع در میان مراجع تصمیم‌گیری دشوار بود و اکثر ایده‌ها متعلق به کسانی بود که در کشورهای خارجی به معاملات آتی می‌پرداختند. برخی از آن‌ها می‌توانستند بر مبنای نظریه‌های موجود مفاهیمی را ارایه کنند ولی هیچ یک در زمینه تأسیس و راه‌اندازی بورس تجربه عملی نداشتند. نهادی که این کارگروه به عنوان الگو برگزید، بورس سهام تایلند بود و در حوزه مقررات و رویه‌های نظارتی نیز از الگوی کمیسیون اوراق بهادار و بورس استفاده شد.

به موجب قانون معاملات آتی محصولات کشاورزی، در سال ۲۰۰۱ به منظور نظارت بر فرایند تأسیس بورس، کمیسیون معاملات آتی کشاورزی تشکیل شد. در سال ۲۰۰۲ ، بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند به عنوان نخستین بورس معاملات آتی در این کشور راه‌اندازی گردید.

پیش از آغاز معاملات بورس باید کارهای بسیاری انجام می‌شد. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        تهیه پیش‌نویس قوانین و مقررات

·        فراهم کردن سیستم معاملاتی و تسویه

·        ایجاد اتاق پایاپای

·        تعیین بانک تسویه

·        تعیین ساختار حسابداری معاملات آتی

·        آموزش اعضای بورس و معامله‌گران رسمی

یکی از مشکلات اصلی بورس جدید، انتخاب نخستین کالا برای معامله بود. در هنگام آغاز پروژه چندین کالای هدف وجود داشت. از جمله می‌توان به برنج، نشاسته، میگو، و کائوچو یا همان لاستیک اشاره کرد. کدام کالا باید به عنوان اولین محصول در بورس پذیرفته می‌شد؟

کالای منتخب باید مورد پذیرش کلیه طرف‌های ذی‌ربط قرار می‌گرفت. اطمینان از موفقیت این کالا چگونه ممکن بود؟

در نهایت کائوچو به عنوان نخستین محصول بورس انتخاب شد. منحنی فراگیری فعالان بازار برای این محصول به اندازه سایر محصولات پرشیب نبود زیرا تایلند از صادرکنندگان عمده کائوچو بود. هم‌چنین کائوچو یکی از محصولاتی بود که بسیاری از فعالان، آن را در بورس کالای توکیو و سنگاپور تجربه کرده بودند. ورق کائوچو عاجدار شماره ۳ که به RSS3 معروف بود به این دلیل انتخاب شد که بیش‌ترین بخش صادرات کائوچو تایلند را تشکیل می‌داد. سپس پیش‌نویس مشخصات قرارداد برای معاملات آتی تنظیم شد. در روز ۲۸ می ‌سال ۲۰۰۴ که معاملات بورس آتی محصولات کشاورزی تایلند آغاز شد، قرارداد RSS3 در فهرست محصولات بورس قرار گرفت و معامله گردید.

اگر چه این بورس سرانجام فعالیت خود را آغاز کرد، اما معاملات آتی همچنان برای بسیاری از معامله‌گران کالا و سرمایه‌گذاران موضوعی جدید بود. بنابراین اجرای برنامه‌های آموزشی گسترده ضروری می‌نمود و بدین ترتیب سمینارها، کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی بسیاری برگزار شد.

پس از ارایه RSS3 ، حجم معاملات آتی به تدریج از ۴۰ قرارداد در روز به حدود صد قرارداد در پایان سال نخست افزایش یافت. تا آن زمان، اکثر معامله‌گران کسانی بودند که در بازارهای فیزیکی فعالیت داشتند و تعداد افرادی که تنها با هدف سرمایه‌گذاری و کسب سود وارد این بازار می‌شدند بسیار محدود بود. در ماه‌های نخست معامله‌گران سعی می‌کردند عوامل مؤثر بر تغییر قیمت‌های آتی در بورس معاملات آتی کالاهای کشاورزی تایلند، بورس کالای توکیو و سنگاپور را شناسایی کنند. اما مسیر تغییرات قیمت معاملات آتی در بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند با تغییرات قیمت بازار نقدی یا سایر بورس‌های آتی همخوانی نداشت. از آن زمان، اکثر معامله‌گران شروع به بررسی نحوه ارتباط تغییرات قیمت بورس کالای توکیو، سنگاپور و بازار نقدی با تغییرات قیمت در بورس معاملات آتی کشاورزی تایلند کردند.

راه‌اندازی قراردادهای آتی برنج ( WR5 ) در ۲۶ اوت سال ۲۰۰۴ گام بلندپروازانه‌ای برای بورس آتی محصولات کشاورزی تایلند بود، زیرا تایلند به عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ برنج جهان محسوب می‌شود. تنها قرارداد آتی برنج در آن زمان متعلق به بورس تجاری شیکاگو بود و این محصول با نوع برنجی که در تایلند کشت می‌شد تفاوت داشت. بنابراین هیچ ارتباطی بین قیمت‌های این دوگونه برنج وجود نداشت. قرارداد آتی برنج ابتدا از استقبال بسیار خوب معامله‌گران برخوردار شد و حجم معاملات و قراردادهای فعال به سرعت افزایش یافت، این در حالی است که خود این قرارداد یک قرارداد اختیار فروش بود.

بسیاری از معامله‌گران در معاملات آتی برنج شرکت می‌کردند، تا این‌که یکی از معامله‌گران از ضعف قانونی نهفته در مشخصات این قرارداد سوءاستفاده کرد. پس از انتشار این خبر، حجم معاملات این قرارداد کاهش چشمگیری یافت. اما قرارداد برنج همچنان برای بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند محصولی سودآور بود. بنابراین کمی بعد، قرارداد آتی برنج از قراردادهای اختیار فروشنده به قرادادهای اختیار خریدار اصلاح شدند که به عملکردهای تجاری بازارهای فیزیکی شباهت بیش‌تری دارد. اندازه قرارداد از ۱۵ تن به ۵ تن تغییر کرد و نماد آن به M-WR5 تغییر یافت تا نشان دهنده یک قرارداد کوچک باشد. قرارداد M-WR5 از نظر حجم معاملات و قراردادهای فعال، مقبولیتی همچون WR5 پیدا کرد. ولی با آغاز برنامه جدید بازاریابی کشاورزی دولتی، مانع بزرگ دیگری در بازار فیزیکی ظاهر شد. این برنامه طرحی برای کمک به کشاورزان فقیر در زمینه فروش محصولات خود به قیمتی تضمینی بود و قیمت برنج در بازار فیزیکی را به انداز‌ه‌ای افزایش داد که فعالیت طبیعی بازار فیزیکی نیز مختل شد. قیمت تضمینی به معنای عدم نوسان قیمت یا ریسک بود و بنابراین معامله‌گران دیگر نیازی به پوشش ریسک با استفاده از معاملات آتی احساس نمی‌کردند. در نهایت این مسأله نقدشوندگی معاملات آتی برنج را از بین برد.

تاکنون بهترین محصولات برا ی پذیرش در بورس معاملات آتی کشاورزی تایلند،کالاهای خانواده کائوچو بوده‌اند. این بورس دو قرارداد کائوچوی دیگر را ارایه کرد که قابلیت استفاده به عنوان ابزار آربیتراژ را داشت: بلوک کائوچو (۲۰STR) و لاتکس فشرده (LATEX) عملکرد این محصولات هنوز بررسی نشده است.

بیش از دو سال پس از آغاز معاملات بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند، پس از تلاش‌های گسترده بازاریابی و تبلیغات، از جمله کمک‌ها و همکاری‌های دوستانه در میان انجمن‌ها و سایر بورس‌های تایلند و کشورهای همسایه، در نهایت به نظر می‌رسد معاملات آتی در تایلند ریشه دوانده است و آینده نویدبخشی در انتظار آن می‌باشد.

 

این بورس تلاش می‌کند به گونه‌ای تکامل یابد که از جایگاهی همسان با بورس‌های بین‌المللی معاملات آتی برخوردار شود. بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند به صورت مستمر محصولات جدید با ویژگی‌های تجاری جدیدی را ارایه می‌دهد. از جمله می‌توان به سیستم اَفِت دایرِکت اشاره کرد که به معامله‌گران اجازه می‌دهد از طریق اینترنت و از هر مکانی در جهان به بازار دسترسی داشته باشند. اما همچنان راه درازی در پیش است. معاملات آتی در این کشور هنوز نوپا است و باید برای بسیاری از افراد در بخش عمومی و خصوصی برنامه‌های آموزشی متعددی برگزار شود. این وظیفه‌ای است که بورس معاملات آتی محصولات کشاورزی تایلند باید برای اطمینان از بقای بازار آتی در تایلند انجام دهد.