مروری بر یک طرح کلان ملی واگذاری ساخت «رصدخانه ملی» به پیمانکاران داخلی طراحی رصدخانه ملی ایران از جمله اقداماتی است که ساخت آن در قالب طرح کلان ملی سال‌هاست آغاز شده و طبق گفته عوامل اجرایی این پروژه تا ۴ سال دیگر به پایان می‌رسد. به گزارش مهر؛ طرح رصدخانه ملی ایران، شاهراه ارتباط […]
مروری بر یک طرح کلان ملی
واگذاری ساخت «رصدخانه ملی» به پیمانکاران داخلی
طراحی رصدخانه ملی ایران از جمله اقداماتی است که ساخت آن در قالب طرح کلان ملی سال‌هاست آغاز شده و طبق گفته عوامل اجرایی این پروژه تا ۴ سال دیگر به پایان می‌رسد.
به گزارش مهر؛ طرح رصدخانه ملی ایران، شاهراه ارتباط علمی کشور در حوزه نجوم و کیهان‌شناسی خواهد بود. با اجرای این طرح، ایران جزو معدود کشورهایی است که فناوری ساخت تلسکوپ و تجهیزات رصدی حرفه‌ای پژوهشی را در اختیار می‌گیرد. در واقع این رصدخانه به عنوان نخستین طرح کلان علمی کشور گامی بزرگ در راستای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز پژوهش‌های تجربی در کشور بوده و موجبات رشد و بومی‌سازی علوم و فناوری‌های پیشرفته در زمینه‌های مختلف را در کشور فراهم می‌سازد.
اختصاص زمینی به شعاع دو کیلومتر برای احداث رصدخانه ملی
یکی از معیارهای مهم برای راه‌اندازی رصدخانه، مکان مناسب است. انتخاب مکان مناسب احداث رصد خانه مستلزم رعایت ملاک‌های فنی متعدد است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به تعداد شب‌های صاف در فصول مختلف سال (از لحاظ آماری)، لرزه‌خیزی و ساختار گسل‌ها، شدت و جهت باد، آلودگی نوری و مهم‌تر از همه «پارامتر دید» که معیاری از شدت تلاطم جو است، اشاره کرد. اندازه‌گیری این پارامتر مهم نیاز به مطالعات و اندازه‌گیری‌های میدانی دارد.
سعدا…نصیری‌قیداری، رییس کمیته مکان‌یابی رصدخانه اظهارداشت: برای این منظور مطالعات اولیه در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ توسط دانشگاه علوم پایه زنجان به اجرا درآمد و اندازه‌گیری‌های میدانی تا سال ۱۳۸۵ ادامه یافت. براساس این مطالعات و اندازه‌گیری‌های تکمیلی بین سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ سایت «گرگش» برای احداث رصدخانه مناسب تشخیص داده شد.
وی با بیان این‌که قله گرگش در جنوب‌غربی کاشان واقع شده و ۳۶۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، افزود: زمینی به شعاع دو کیلومتر به مرکز قله برای احداث رصدخانه ملی ایران اختصاص داده شد.
به گفته وی از آبان ۱۳۹۳ سامانه اندازه‌گیری دائمی دید در سایت رصدی گرگش نصب شد و اندازه‌گیری‌های مستمر آن در تمام فصول سال در جریان است. با متوسط دید نجومی ۰٫۷ ثانیه قوسی، این سایت یکی از بهترین سایت‌های رصدی دنیا به شمار می‌رود که از این نظر با سایت‌های رصدی بزرگ جهان در شیلی، جزایر قناری و هاوایی رقابت می‌کند. به منظور درک بهتر شرایط جریان هوا اندازه‌گیری‌ها و شبیه‌سازی‌های متعددی که بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به اجرا درآمد موقعیت تلسکوپ روی قله و تعیین ارتفاع آیینه اصلی از سطح قله مشخص شد.
نصیری‌قیداری، انتخاب ارتفاعات کامو در کاشان را براساس مطالعات سراسر کشور دانست و گفت: براساس مطالعات انجام شده توانستیم چنین سایتی با میدان دید مناسب انتخاب کنیم تا در آینده بتوانیم امکان نصب تلسکوپ در جای مناسب را داشته باشیم.
ضرورت وجود سایه حمایتی بر سر رصدخانه ایران
حبیب‌خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی ایران در خصوص آخرین وضعیت رصدخانه اظهارداشت: ایجاد زیرساخت‌های رصدخانه در منطقه محل احداث رصدخانه فراهم شده و تمام اقدامات عمرانی آن تا سال ۹۷ به پایان خواهد رسید.
وی با بیان این‌که نتیجه داوری طراحی بخش‌های مختلف تلسکوپ رصدخانه تا دو ماه آینده مشخص می‌شود، گفت: در این صورت اگر نیاز به اصلاحاتی باشد، آن را اعمال می‌کنیم و بلافاصله ساخت بخش‌های مختلف تلسکوپ آغاز خواهد شد. همچنین ساخت تلسکوپ بعد از دریافت نظر داوران از نیمه دوم امسال آغاز می‌شود.
خسروشاهی با بیان این‌که مجموعه رصدخانه شامل بخش ثابت محفظه تلسکوپ، گنبدچرخان، ساختمان خدمات، سامانه لایه نشانی، محوطه‌سازی و… می‌شود، عنوان‌کرد: قرارداد احداث ایستگاه قله و محوطه‌سازی امسال منعقد شده و همچنین قرارداد با پیمانکار ساخت گنبد و محفظه امسال منعقد می‌شود. به‌طورکلی می‌توان گفت که طراحی و ساخت محفظه از امسال به‌طور کامل آغاز می‌شود و انتظار داریم تا دو سال آینده محفظه بالای قله آماده باشد.
وی با بیان این‌که آینه اصلی تلسکوپ در چند سال گذشته سفارش، ساخته و تحویل داده شده است و آینه دوم تلسکوپ را نیز از همان شرکت تأمین‌کننده خریداری و صیقل آن در حال انجام است، خاطرنشان‌کرد: ساخت آینه ثانویه و آینه آزمون هم تا یک‌سال آینده به اتمام خواهد رسید.
خسروشاهی با بیان این‌که تا پایان امسال تمام قرارداد‌های ساخت را با صنایع داخلی منعقد می‌کنیم، خاطرنشان‌کرد: بنا داریم از سال آینده شروع به خرید تجهیزات کنیم. با این تفاسیر اگر برنامه‌ها به این صورت پیش رود تا دو الی ۳ سال آینده مراحل ساخت و اجرای تلسکوپ و محفظه به اتمام رسیده و آماده نصب و راه‌اندازی خواهند بود. انتظار می‌رود تا سال ۱۴۰۰ مراحل ساخت و راه‌اندازی رصدخانه به پایان رسیده و آماده بهره‌برداری کامل باشد.
وی با تأکید بر این‌که این طرح ملی به دلیل انجام کارهای مهم و غیرقابل برگشت مانند ساخت آینه و هموار‌سازی جاده رصد خانه و تأمین ۱۰ میلیارد تومانی زیرساخت، باید به ثمر برسد، اظهارداشت: پیش‌بینی می‌کنیم که تا دو الی ۳ سال آینده در یک وضعیت بسیار خوبی به سر می‌بریم البته در صورتی‌که حمایت‌ها وجود داشته باشد.
به گفته مجری طرح رصد خانه ملی ایران اگر تا کنون حمایت‌های پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نبود ما اینقدر پیشرفت نکرده بودیم. به منظور تحقق اهداف پیش‌بینی شده اکنون طرح رصدخانه ملی نیازمند حمایت از جانب سازمان برنامه‌ریزی و بودجه است. این طرح نیاز به حمایت دولت دارد.
به منظور تحقق اهداف پیش‌بینی شده اکنون طرح رصد خانه ملی نیازمند حمایت از جانب سازمان برنامه‌ریزی و بودجه است. این طرح نیاز به حمایت دولت دارد. وی با بیان این‌که این طرح جز طرح‌های اولویت‌دار شورای عالی عتف وزارت است، خاطرنشان‌کرد: اگر بودجه پیش‌بینی شده در جدول ۱۴ به طرح رصدخانه ملی ایران اختصاص پیدا می‌کرد این طرح سریعاً به اتمام می‌رسید. با توجه به این‌که این طرح پیشرفت ۳۰ درصدی داشته است انتظار می‌رود دولت و مجلس به این موضوع توجه کند.
وی با تأکید بر آن‌که نباید طرح رصدخانه ملی ایران روی زمین بماند، خاطرنشان‌کرد: این طرح کلان به ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که ۳۰ میلیارد آن صرف شده و برای بقیه بودجه نیازمند تأمین اعتبار هستیم.
طرح رصدخانه به هیچ عنوان تعطیل نشد
وی با بیان این‌که در سال‌های گذشته اخباری مبنی بر نبود بودجه و تعطیل شدن طرح رصدخانه مطرح شده است، اظهار داشت: این طرح هیچوقت تعطیل نشده و همیشه با چالش‌های مالی و فنی مواجه بوده و تا روزی که اولین نور گرفته شود و تا دو سال بعد از آن هم این چالش‌ها وجود خواهد داشت.
وی افزود: چالش‌های این طرح زیاد است و تمام‌نشدنی! تمام طرح‌های پیشرو در علم این ویژگی را دارند.
بودجه‌های دولت برای رصدخانه
خسروشاهی با بیان این‌که ما قرارداد تحویل محفظه را ۱۸ ماهه منعقد کرده‌ایم، خاطرنشان‌کرد: اگر دولت قطره چکانی اعتبار اختصاص نمی‌داد، می‌توانستیم قرارداد ۱۸ ماهه را در ۸ ماه به اتمام برسانیم بدون آن‌که افزیش هزینه‌ای داشته باشیم.
خسروشاهی خاطرنشان‌کرد: در حال حاضر امکانات رصدی کوچک‌تر در آنجا وجود دارد تا داده‌های نجومی را دریافت کنیم؛ بعد از راه‌اندازی هم کار علمی و بهره‌برداری از رصد خانه شروع می‌شود ولی در سطح کوچک‌تر.
مجری طرح رصدخانه ملی ایران گفت: از دانشگاه‌ها درخواست داریم که اگر تجهیزات رصدی دارند می‌توانند به رصدخانه ملی ایران منتقل کنند و بدون صرف هزینه‌های اضافی از شرایط این مکان به خوبی بهره ببرند.
تسریع روند ساخت در گرو چتر حمایتی
پیمان صالحی، رییس مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان این‌که طرح کلان ملی رصدخانه ملی ایران در بودجه جدول ۱۴ قرار گرفته است، خاطرنشان‌کرد: از آغاز این طرح تاکنون، تنها معاونت علمی و فناوری بودجه‌های آن را تأمین کرده است و مجری طرح همواره پژوهشگاه دانش‌های بنیادی است. البته که اگر هر ارگانی خواستار حمایت و همکاری مانعی وجود ندارد ولی کماکان بودجه‌های این طرح از سوی معاونت علمی تأمین می‌شود.
به گفته رییس مرکز طرح‌های کلان ملی، اگر ارگان‌های دیگری از طرح حمایت کنند طرح با سرعت بیش‌تری پیش می‌رود.
وی خاطرنشان‌کرد: شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری هم اعلام آمادگی کرده تا از این طرح حمایت کند. امیدواریم که ردیف بودجه پیش‌بینی شده جدول ۱۴ به این طرح اختصاص یابد تا علاوه بر بودجه‌های معاونت علمی طرح پیش برود.
صالحی عنوان‌کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال گذشته برابر با دو میلیارد تومان و از ابتدای امسال بیش از یک میلیارد و دویست میلیون تومان بودجه به این طرح اختصاص داده است.
پروژه رصدخانه ملی یکی از آن طرح‌هایی است که عمر اجرای آن طولانی شده و به دلیل حمایت همه جانبه و اولویت ندادن به آن، روند نتیجه‌بخشی آن با کندی همراه بوده است. البته ناگفته نماند که خود پروژه به خودی خود زمان‌بر است و نیازمند دقت زیاد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.