احتمال تکرار حادثه پلاسکو در ۴۹۰۰ ساختمان پر خطر پایتخت

رییس نظام مهندسی تهران اعلام کرد

احتمال تکرار حادثه پلاسکو در ۴۹۰۰ ساختمان پر خطر پایتخت

حادثه پلاسکو با تمام ناراحتی و اندوهی که جامعه را در یک برهه زمانی درگیر خود کرده بود در حال فراموشی است و شاید بسیاری از ما نسبت به این موضوع که حادثه پلاسکو می‌تواند در ۴۹۰۰ ساختمان پرخطر کلان‌شهر تهران تکرار شود؛ بی‌توجه هستیم، موضوعی که رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران نسبت به آن نگران است و می‌گوید حتماً باید افراد دارای صلاحیت مسؤولیت ایجاد و نگهداری دائم برج‌‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه را برعهده گیرند.

به گزارش صما، حسن‌قربانخانی، رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران اظهارکرد: اگر در ساختمان پلاسکو بازدیدهای دوره‌ای انجام و موارد دارای نقص برطرف می‌شد، احتمالاً این اتفاق نمی‌افتاد و اگر هم رخ می‌داد قطعاً به این شدت و گستردگی نبود.

وی با اشاره به مغفول ماندن مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان افزود: هم‌اکنون حوزه کاری ما چه در شهرداری و چه سازمان نظام مهندسی تا زمانی است که ساختمان، پایان کار می‌گیرد اما زمان بسیار مهم بهره‌برداری کاملاً مغفول مانده است.

رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران اظهارکرد: اساساً آمار و ارقام دقیقی از تعداد بناهای فاقد ایمنی شهر تهران در دست نیست. چون کسی تا به حال به صورت جدی این مسأله را بررسی نکرده و شاید اصلاً شاخص‌هایی را در این خصوص تعریف نکرده‌ایم. ما عادت داریم خیلی زود اتفاقات را به فراموشی بسپاریم. حادثه پلاسکو اتفاق افتاد، در یک مقطع زمانی همه را تحت تأثیر قرارداد، همه ناراحت شدند ولی به نظر می‌رسد با گذر زمان فراموش کرده‌اند که چه حادثه تلخی بود و ممکن است تکرار شود.

مدیران برج‌‌ها باید افراد دارای صلاحیت فنی باشند

وی به مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان اشاره و تأکیدکرد: مبحث ۲۲ مربوط بخش تعمیر و نگهداری ساختمان است. شهروندان در همه جای دنیا هزینه‌ای را بابت تعمیر و نگهداری ساختمان‌ها اختصاص می‌دهند. این حوزه‌ای است که ما به آن ورود نکرده‌ایم و البته بخشی است که می‌تواند برای مهندسان اشتغال‌آفرین باشد. امروز مدیران برج‌ها و ساختمان‌های بزرگ باید افرادی باشند که صلاحیت لازم را داشته باشند و اصول فنی را در خصوص تعمیر و نگهداری بدانند. اگر می‌خواهیم حوادثی مانند پلاسکو تکرار نشود، هیچ چاره‌ای جز این نداریم که به بحث تعمیر و نگهداری اهمیت بدهیم.

رییس سازمان نظام مهندسی استان تهران درباره فعالیت این سازمان بعد از حادثه پلاسکو اظهارکرد: ما از همان روزی که حادثه پلاسکو رخ داد یک تیم را برای کمک‌های فنی فرستادیم. بعد گزارش مبسوطی را تهیه و به دادستان تهران و کسانی که در این موضوع صاحب مسؤولیت بودند، ارسال کردیم. سپس کمیسیونی در سازمان نظام مهندسی به نام کمیسیون ماده ۲۲ تشکیل دادیم که بتوانیم روش‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی را سریع‌تر عملیاتی کنیم. به زودی هم یک نشست تخصصی در خصوص بررسی حادثه پلاسکو خواهیم داشت.

قربانخانی با بیان این‌که طبق قانون، هم‌اکنون بخش ساخت و ساز حداقل ۳ متولی دارد، خاطرنشان‌کرد: یکی از مراجع، شهرداری‌ها و مراجع صدور پروانه به عنوان کسانی که باید طرح‌های جامع و تفصیلی و مقررات شهرسازی را رعایت کنند، هستند که در نهایت پروانه ساختمانی را صادر می‌کنند. متولی دیگر، سازمان‌های نظام مهندسی هستند که بخش فنی، مهندسی و نظارت بر اجرا را انجام می‌دهند. در نهایت وزارت راه و شهرسازی، ناظر عالیه بر اجرای مقرارت است. در کنار این ارگان‌ها اداره استاندارد مسؤولیت کنترل مصالح را برعهده دارد و وزارت کار بحث ایمنی کارگاه‌ها را کنترل می‌کند.

کیفیت ساخت و ساز متولی مشخصی ندارد

قربانخانی ادامه‌داد: با این وجود سؤال اصلی این است در نهایت متولی کیفیت ساخت و ساز چه کسی است؟ این سؤال برای ما هم بدون جواب است. هر کسی که اعتقاد داریم متولی افزایش کیفیت است باید به مسؤولیت خودش عمل کند و پاسخگو باشد اما اتفاقی که در شهرهای بزرگ می‌افتد این است که هر کسی تلاش می‌کند گناه کار را به گردن دیگری بیندازد و به نوعی شانه خالی کند. نتیجه این می‌شود که در بسیاری از شهر‌ها وضعیت شهرسازی و معماری خوب نیست، کیفیت ساختمان‌ها چنگی به دل نمی‌زند، به دلیل فروش تراکم و تخلفات ساختمانی که اتفاق افتاده شرایط زیست مردم دچار مشکل شده، ما مشکل ترافیک در خیلی از شهر‌ها داریم و این مشکلات را با گوشت و پوست و استخوان لمس می‌کنیم.

رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران تصریح‌کرد: باید در خصوص موضوعاتی که در بخش ساخت و ساز داریم گفت‌وگو کنیم تا مردم با یک سری از حقوق خود آشنا شوند و اگر این گفت‌وگو تبدیل به گفتمان کلی شد تبدیل به مطالبه می‌شود و آن زمان هر کس باید پاسخگوی کارهای خودش باشد. اما اتفاقی که الان می‌افتد این است که خیلی از کسانی که باید به مسؤولیت و وظایف خودشان عمل کنند، خوب عمل نمی‌کنند.

در بسیاری ساختمان‌ها مصالح استاندارد استفاده نمی‌شود

قربانخانی با اشاره به بحث استاندارد ساختمان‌ها گفت: ما وظیفه داریم مصالح استاندارد استفاده کنیم. در بخش ساختمان بیش از ۹۰ محصول استاندارد اجباری داریم ولی امروزه در بسیاری از کارگاه‌ها محصول استاندارد استفاده نمی‌شود چون استفاده از محصول استاندارد هزینه بیش‌تری دارد و در محل مصرف با توجه به این‌که سازندگان، بیمه تضمین کیفیت را نمی‌دهند، افراد صاحب صلاحیت معمولاً در کشور ما ساختمان نمی‌سازند، شناسنامه فنی ملکی نداریم که بعداً مشخص شود چه کسی ساخته و چه مصالحی مصرف کرده است، در نهایت در بازار مصرف محصولات استاندارد استفاده نمی‌شود. نتیجه این می‌شود شرکت‌هایی هم که مصالح استاندارد استفاده می‌کنند چون قدرت رقابت آنها در بازار کاهش می‌یابد به تدریج انگیزه خود را برای تولید محصول استاندارد از دست می‌دهند و بخش‌هایی از تولیداتشان را به محصولات غیراستاندارد اختصاص می‌دهند تا بتوانند در بازار، شرایط خودشان را حفظ کنند.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا بحث مجری ذی‌صلاح جدی گرفته نمی‌شود، گفت: ما با متولیان امر اختلاف نظری داریم که خیلی‌ها فکر می‌کنند با حضور مجری ذی‌صلاح قیمت تمام شده ساخت و ساز بالا می‌رود؛ در صورتی که به نظر من این اتفاق نمی‌افتد چون رقمی که معمولاً مجریان می‌گیرند چندان قابل توجه نیست که در افزایش قیمت مؤثر باشد. نکته دیگر این‌که ما این را سرمایه‌گذاری می‌دانیم، نه هزینه؛ چون وقتی از عوامل ذی‌صلاح استفاده کنید می‌توانید مطمئن باشید که کیفیت کار بهتر خواهد شد. افزایش کیفیت، نوعی سرمایه‌گذاری است که بهره‌بردار از آن استفاده می‌کند.

یک سال افزایش عمر ساختمان‌ها یعنی ۴۰۰۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی

رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران ادامه‌داد: میانگین عمر مفید ساختمان در ایران حدود ۳۰ سال و در جهان حدود ۹۰ سال است. طبق محاسبات ما اگر یک سال عمر مفید ساختمان‌ها افزایش پیدا کند سالیانه ۴۰۰۰ میلیارد تومان ثروت کشور حفظ می‌شود. حال در نظر بگیرید اگر به جای یک سال، خودمان را به میانگین جهانی نزدیک کنیم چقدر از هدررفت منابع جلوگیری به عمل می‌آید. از سوی دیگر مصرف انرژی در کشور ما بسیار بالاست؛ به‌طوری که حدود ۵ برابر میانگین جهانی انرژی مصرف می‌کنیم که بخشی از این هدررفت در ساختمان‌های مسکونی و بخشی در ساختمان‌های دولتی و اداری اتفاق می‌افتد.

قربانخانی تأکیدکرد: اگر ما استانداردهای لازم را در ساخت و ساز رعایت کنیم در نهایت می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم محصولی که تولید شده کیفیت دارد و انرژی کم‌تری مصرف می‌کند. بحث هوشمندسازی که هم‌اکنون مطرح است کمک می‌کند که هزینه مصرف انرژی کاهش پیدا کند اما با وجود طرح‌ها و موارد دنبال شده، در خروجی اتفاق خاصی نیفتاده و ما کماکان بالا‌ترین مصرف انرژی را داریم و به این موضوع هم فکر نمی‌کنیم که باید به آیندگان پاسخگو باشیم که چرا اجازه دادیم این همه منابع هدر برود.

سازنده تولید می‌کند، سود می‌برد و می‌رود؛ دردسر برای بهره‌بردار است

وی افزود: هم‌اکنون درصد زیادی از سازندگان، تولیدکننده ساختمان هستند، نه بهره‌بردار. یک نفر سرمایه‌گذاری کرده ساختمانی تولید کند بفروشد و سودی ببرد. هیچکس با این مخالفتی ندارد طبیعی است که هر کس در شغل تولیدی باید سود ببرد اما موضوع این است که حقوق بهره‌بردار که مردم عادی هستند، رعایت نمی‌شود. بعضی‌ها فکر می‌کنند همه کسانی که ساختمان می‌سازند مردم هستند و هرچقدر بتوانند هزینه‌ها را کاهش دهند در جهت حقوق مردم قدم برداشته‌اند؛ در صورتی که این تفکر اشتباه است. بهره‌برداران هم‌اکنون ساختمان‌هایی را می‌خرند که کیفیت ندارد اما در قبال آن پول زیادی می‌پردازند. در قوانین و مقررات بیمه تضمین کیفیت داریم، یعنی کسی که محصولی را تولید می‌کند باید کیفیت آن را هم تضمین کند اما در عمل این اتفاق نمی‌افتد. بسیاری از شهروندان آپارتمانی را می‌خرند ولی تولیدکننده بنا به آنها بیمه تضمین کیفیت ارایه نمی‌دهد.

رییس سازمان نظام مهندسی تهران همچنین با اشاره به بحث شناسنامه فنی ملکی گفت: این یک سند اولیه‌ای است. ما بخشی از این مبحث را در سازمان با سرعت کمی انجام می‌دهیم ولی مستلزم این است که شهرداری قبل از صدور پایان کار موظف است تضمین کیفیت و شناسنامه فنی ملکی را بگیرد و بعد پایان کار صادر کند. اگر این اصل رعایت شود بسیاری از موضوعات حل می‌شود. این موضوع مجموعه به هم پیوسته‌ای است. صرفاً بحث شهرداری‌ها نیست. حتی در خود نظام بیمه‌ای هم مشکل داریم. در بسیاری از جاهای دنیا الان شهرداری‌ها یا نظام مهندسی نیستند که تضمین کننده کیفیت کار برای بهره‌بردار هستند بلکه نظام بانکی و نظام بیمه‌ای این مسؤولیت را بر عهده دارد. بیمه از روز اول برای این‌که بتواند تضمین کیفیت کند برای کنترل روش‌های استاندارد حضور دارد.

بانک‌ها برای تولید ساختمان‌های با کیفیت وام بدهند

قربانخانی در خصوص مسؤولیت سیستم بانکی هم گفت: بانک‌ها در تمام دنیا وام خود را در اختیار کسانی قرار می‌دهند که این اطمینان وجود داشته باشد اقساط به موقع پرداخت خواهد شد. اما بانک‌های ما برای ساخت بسیاری از ساختمان‌های بی‌کیفیت وام می‌دهند. حتی شنیدیم در استان هرمزگان تعداد زیادی از ساختمان‌هایی که وام داشتند در زلزله خراب شدند و صاحبان آنها بعد از این اتفاق اقساط را به بانک پرداخت نکردند چون اساساً ساختمان از بین رفته و خریدار نمی‌تواند قسط بپردازد. البته بانک که از پول خود نمی‌گذرد. اینها سرمایه‌های کشور است.

 

وی تصریح کرد: هم‌اکنون بانک‌های ما به بسیاری از ساختمان‌ها به عنوان صنعتی‌سازی وام‌های قابل توجهی می‌دهند. صنعتی‌سازی اصولی دارد و فرد صنعتی‌ساز باید آن را بسازد و در غیر این صورت نمی‌توان به آن اتلاق صنعتی داد. با این حال بانک‌ها رقم‌های قابل توجهی تسهیلات با سود پایین به افرادی پرداخت می‌کنند که اساساً صلاحیت ساخت و ساز را ندارند.