محوریت رسانه در توسعه جوامع مدرن

محوریت رسانه در توسعه جوامع مدرن محمدرضا عیوضی فرقی نمی‌کند از کدام ابزار ارتباطی بهره گرفته شده باشد، تجربه جهان نشان می‌دهد از مطبوعات در دوره‌های روشنگری گرفته تا رادیو در زمین‌های کشاورزی هند، از پیامک در روستاهای دورافتاده آفریقا تا توئیتر و فیس‌بوک در قلب بهار عربی، همگی نقش بی‌بدیل و مؤثر رسانه و […]

محوریت رسانه در توسعه جوامع مدرن

محمدرضا عیوضی

فرقی نمی‌کند از کدام ابزار ارتباطی بهره گرفته شده باشد، تجربه جهان نشان می‌دهد از مطبوعات در دوره‌های روشنگری گرفته تا رادیو در زمین‌های کشاورزی هند، از پیامک در روستاهای دورافتاده آفریقا تا توئیتر و فیس‌بوک در قلب بهار عربی، همگی نقش بی‌بدیل و مؤثر رسانه و مدل ارتباطی جوامع را نشان می‌دهد.

بهره‌مندی شهروندان از حقوق‌اولیه، دسترسی آنان به اطلاعاتی که برای زندگی و برای تصمیم‌سازی‌های روزمره بدان نیاز دارند، بهره‌مندی از بهداشت و آموزش، حق مشارکت سیاسی و اجتماعی و بسیاری از الزامات دیگر جامعه دموکراتیک، حداقل‌هایی است که می‌تواند با ارتباطات، توسعه و سیاست‌گذاری صحیح و خردمندانه برای آن تأمین شود.

هفته‌نامه تجارت فردا در یک شماره خود، مفصل به رابطه ارتباطات و نقش رسانه و تشریح جایگاه آن در رشد و توسعه جوامع با بررسی تک‌تک نظریات توسعه پرداخت که چگونه یک رفتار یا ارزش در حالتی از سوی مخاطبان رسانه‌ها در زندگی روزمره هم به‌کار گرفته خواهد شد، که حداقل بخشی از اطرافیان آنها یا رهبران فکری جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، در زندگی روزانه خود از آن تبعیت کنند.

یک رسانه آزاد می‌تواند از طریق ارایه اطلاعات صحیح در طول زمان به مخاطبانش فرصت تفکر بدهد و زمینه را برای مردم فراهم کند که استاندارد زندگی خود را افزایش دهند که این ارتقای استاندارد زندگی فردی به تدریج باعث ارتقای استاندارد زندگی جامعه و در نهایت کشور می‌شود.

در همه حوزه‌ها از سیاست گرفته تا فرهنگ و جامعه، ارتباطات می‌تواند منشأ رشد و توسعه باشد. این فناوری‌ها به یاری مردم آمده‌اند تا آگاه شوند، حقوق خود را بشناسند، ر‌ها از کنترل و نظارت، عقیده و نظرشان را بیان کنند، مطالبات شهروندی خود را با دولتمردانشان در میان بگذارند و از همه مهم‌‌تر با مشارکت آگاهانه و همراهی با سیاست‌ها، توسعه همه‌ جانبه کشورشان را میسر کنند. از رادیویی که به یاری کشاورزان هند آمد تا شعار «موبایلی در یک دست و سنگی در دست دیگر» که تونس را در مقابله با فساد پلیس و دولت بسیج کرد، همگی از مصادیق توسعه‌بخشی ارتباطات به شمار می‌روند؛ حال این توسعه اقتصادی باشد یا سیاسی و اجتماعی.

رسانه‌ای که بتواند درخواست‌های طبقات پایین اقتصادی را منتشر کند، سطح آگاهی شهروندان را افزایش می‌دهد و به آنها امکان رصد دقیق‌تر عملکرد سیاستمداران و تصمیم‌گیری بهتر جریان انتخابات را می‌دهد. در واقع رسانه‌های زیادی که جهت‌گیری فکری مشابهی دارند، نمی‌توانند زمینه‌ساز بهبود فضای سیاسی و اقتصادی در کشور شوند بلکه باید رسانه‌های مختلف با جهت‌گیری‌های متفاوت وجود داشته باشد تا هر یک مسایلی را از دید خود تحلیل کنند و دغدغه‌های گروه خاصی از مردم را منتشر کنند.

رسانه‌ها می‌توانند از طریق ارایه اطلاعات روی افکارعمومی در جامعه تأثیر بگذارند و تغییرات مثبتی در جوامع ایجاد کنند. مطالعاتی که طی ۴۰ سال اخیر در این حوزه انجام شد، نشان می‌دهد رسانه‌ها نقش کاتالیزور را دارند و تغییرات اجتماعی بزرگ حاصل اطلاع‌رسانی پیوسته از سوی رسانه‌هاست. این تأثیر را می‌توان در زمینه توجه به مسایل سلامت عمومی، تغییرات جوی و حقوق مهاجران و شهروندان در دنیا مشاهده کرد.