محسن ایزدخواه، معاون پیشین حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین‌اجتماعی و کامران ندری، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌و‌گوی تفصیلی با ایرنا، نقش کالاهای اساسی را در زندگی افراد مهم ارزیابی کردند و توجه به تولید داخلی این نوع کالاها را شرط اساسی برای خودکفایی کشور و اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی دانستند. تأمین […]
محسن ایزدخواه، معاون پیشین حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین‌اجتماعی و کامران ندری، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌و‌گوی تفصیلی با ایرنا، نقش کالاهای اساسی را در زندگی افراد مهم ارزیابی کردند و توجه به تولید داخلی این نوع کالاها را شرط اساسی برای خودکفایی کشور و اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی دانستند.
تأمین کالاهای اساسی در کشور همواره از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است، زیرا تولید این محصول‌‌ها در داخل می‌تواند زمینه ساز افزایش رشد اقتصادی شود و در عرصه بین‌المللی نیز جایگاه نظام را در معادله‌های سیاسی مستحکم‌تر سازد. به همین منظور و برای دستیابی به توسعه‌یافتگی، افزایش صادرات غیرنفتی و خروج از رکود باید پایه اقتصاد کشور بر توانمند کردن تولید داخلی کالاهای اساسی و اتکا بر منابع انسانی، معدنی، طبیعی و… استوار شود و هم زمان با این امر، ارتقای زیر ساخت‌های صنعتی و توسعه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی می‌تواند در افزایش میزان رشد اقتصادی و توسعه کشور تأثیر بسیاری بگذارد.
آیت‌ا… خامنه‌ای مقام‌معظم رهبری در بند ۶ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، تولید داخلی کالاهای اساسی را در اولویت برنامه‌های اقتصادی دانسته‌اند و در این بند به «افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی(به ویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص» اشاره کرده‌اند.
بنابراین باید بیان داشت که کالاهای اساسی، مسأله‌ای راهبردی برای هر کشور است و تکیه کردن به واردات این نوع کالاها، نوعی وابستگی است و بر خلاف اقتصاد مقاومتی به شمار می‌رود.
اهمیت این موضوع و تأثیر آن در عرصه‌های گوناگون کشور سبب شد تا پژوهشگر ایرنا با محسن ایزدخواه، کارشناس اقتصادی و معاون پیشین حقوقی و امور مجلس سازمان تأمین‌اجتماعی و کامران ندری، استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) به گفتوگو بپردازد. آن‌چه در ذیل می‌خوانید ماحصل این گفتوگو است.
کالاهای اساسی شامل چه کالاهایی است؟
ایزدخواه: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در پژوهشی، به تعریف انواع کالا پرداخته و در تعریف کالاهای اساسی آورده است: کالاهای اساسی به کالاهایی می‌گویند که جزو ارزاق حیاتی مردم محسوب می‌شود و در ارتباط نزدیکی با معیشت اقشار جامعه و از سهم بالایی در سبد هزینه خانوار برخوردار است و هر فرد در روز نیاز به حداقل‌های تعریف شده‌ای از آن بر پایه تعریف انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور دارد.
*ندری: کالاهای اساسی به کالاهایی گفته می‌شود که قوت روز مردم یک جامعه را تأمین می‌کنند. بخش عمده‌ای از آن، مواد غذایی همچون گندم، برنج و… هستند و بخشی دیگر از این مقوله شامل کالاهای راهبردی می‌شود که برای تأمین این نوع از کالاها در موقعیت‌های ضروری نمی‌توان به خارج از کشور وابسته بود به همین سبب باید این تلاش صورت پذیرد تا بخش عمده‌ای از آن در کشور تولید شود تا چنان‌چه جامعه با بحران یا تحریم روبه‌رو شد، در تأمین این نوع از کالاها که زندگی مردم به آن‌‌ها وابسته است، با مشکل روبه‌رو نشود.
ایجاد تنوع در مبادی تأمین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص، یکی از بندهای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است، چگونه می‌توان به این امر دست پیدا کرد؟
*ایزدخواه: درباره ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی از طرف مقام معظم رهبری، باید به چند نکته مهم و اساسی توجه داشت، نخست، این سیاست‌ها در قالب ۲۴ بند به صورت یک منظومه است و باید تمامی اصول در تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، مورد توجه قرار گیرد و به علت انسجام و زنجیره‌ای که به لحاظ پیشبرد هدف‌‌ها در آن تدوین شده نیازمند توجه به آثار تعاملی و هم افزایی در این بند‌ها است و عدم اجرای درست یکی از این بند‌ها به بی‌تأثیر کردن دیگر مواد می‌انجامد، بنابراین نظام عالی تصمیم‌گیری باید به صورت نظامند به اجرایی شدن این سیاست‌ها توجه کند.
نکته دوم که بایستی مورد توجه قرار گیرد، این است که اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی؛ هماهنگی، همراهی و مسؤولیت‌پذیری ۳ قوه را در کنار هم و پرهیز کردن از هرگونه رویکردهای سیاسی را نیاز دارد، به همین دلیل است که مقام‌معظم رهبری این سیاست‌ها را به رؤسای ۳ قوه ابلاغ کرده‌اند. بنابراین اگر اجرای این سیاست‌ها در تمامی امور و برنامه‌ها با رویکردهای سیاسی، حذفی و جناحی، تنها متوجه قوه مجریه شود باید پذیرفت، رسیدن به این سیاست‌ها غیرممکن خواهد شد.
*ندری: برای کاهش وابستگی به کشورهای محدود باید با تمامی کشورهای دنیا ارتباط برقرار و نباید تجارت خارجی را محدود به یک یا دو کشور خاص کرد که اگر در شرایطی و به دلیلی با آن کشور‌ها با مشکل روبه‌رو شد، برای تأمین کالاهای مورد نیاز ایران که بیش‌تر آن‌‌ها هم کالاهای واسطه‌ای و اولیه هستند، دولت با مشکل روبه‌رو خواهد شد و به دنبال آن در چرخه تولید نیز اختلال به وجود خواهد آمد. بنابراین تنوع در مبادی ورود کالا یک امر ضروری است و راه دستیابی به آن دارا بودن روابط خارجی فعال و تعامل خوب با تمام کشورهای دنیا به شمار می‌رود.
بنا بر بیانات رهبر معظم انقلاب در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، چگونه می‌توان به افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و کالاهای اساسی(به ویژه در اقلام وارداتی) و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی دست پیدا کرد؟
*ایزدخواه: آن‌چه در بند ششم ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری بوده است، تعریفی بسیار فراتر و عام‌تر از تعریف کالاهای اساسی محسوب می‌شود. بدین معنی که در اجرای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی در زمینه خودکفایی و تأمین این‌گونه کالاها با توجه به قید و بندهایی که گذاشته شده است باید به درجه‌ای ارتقا پیدا کرد که کشور مجبور نباشد، برای تهیه و دستیابی هر کالایی، امتیازهایی فراتر از قواعد بازار پرداخت و قدرت چانه‌زنی را سلب کند و بر امنیت ملی تأثیر بگذارد.
بنابراین از بند ششم سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی این امکان وجود دارد، که در افق کوتاه مدت مسأله امنیت غذایی را از آن برداشت کرد اما تحقق این هدف در میان‌مدت و بلند‌مدت که جوهر اصلی این بند به شمار می‌رود، بر محصول‌هایی که بر مبنای دانایی محور قرار گرفتن و برخورداری از تکنولوژی‌های بالاتر می‌شود، متمرکز خواهد شد.
*ندری: در این زمینه دولت با حمایت کوتاه مدت از بخش‌های خصوصی می‌تواند باعث جلوگیری از آسیب این بخش‌ها شود و سپس برنامه‌ای جامع برای حل مشکل‌هایی که به صورت دایمی وجود دارد، اجرا کند. تمرکز بسته اقتصادی روی پشتیبانی از تولید از مسیر تسهیلات بانکی و تنظیم روابط عرضه و تقاضا، می‌تواند دولت را موفق‌تر از گذشته کند. برای حرکت به طرف اقتصاد مقاومتی ساختارهای اقتصادی باید اصلاح شود که بسته خروج از رکود برای درمان مشکل‌های فعلی تولید است.
همچنین دولت باید از تولیدکنندگان کالاهای اساسی و ضروری در کشور حمایت کند. این نوع پشتیبانی‌‌ها باید شامل پرداخت یارانه، وضع تعرفه‌های گمرکی مناسب، معافیت‌های مالیاتی، تشویق‌های صادراتی و… شود.
البته حمایت از تولید نباید حمایتی یک جانبه و بدون انتظار باشد و در برابر این امر، انتظار تولید باکیفیت و بهره‌وری بالا نیز وجود دارد. بنابراین واحدهای تولید مسؤولیت بیش‌تری پیدا می‌کنند. در واقع حمایت از تولید به معنی پشتیبانی بی‌قید و شرط نباید باشد، بلکه این حمایت‌ها باید شرط‌هایی را برای بخش‌های تولیدی تعیین کند که افزایش کیفیت تولید داخلی به رقابت با کالاهای وارداتی بینجامد.
تلاش برای تأمین تولید کالاهای اساسی در شرایط پساتحریم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
*ایزدخواه: نکته اساسی دیگری که باید به عنوان یک مؤلفه اساسی و کلیدی مورد توجه قرار گیرد تا موفقیتی در اجرای این سیاست‌های ابلاغی حاصل شود، طراحی یک برنامه دقیق و منسجم با مشارکت تمام گروه‌ها و جریان‌های ذی‌نفع است، زیرا بدون داشتن برنامه مدون، واگذاری امور به دست بازار به هدف و مقصود نهایی نخواهد رسید.
*ندری: به نوعی باید بیان داشت که در تولید داخلی کالاهای اساسی و در عرصه اقتصاد مقاومتی، شرایط کشور در دوره پساتحریم و دوره تحریم تفاوت چندانی نمی‌کند. هنگامی که از اقتصاد مقاومتی سخن گفته می‌شود، بدان معنا است که کشور با دیگر کشورهای دنیا ارتباط خوبی دارد و باید توجه داشت به این‌که شاید این ارتباط همیشه حسنه و خوب باقی نماند، همان‌گونه که کشورهای توسعه یافته هم در مواقعی با یکدیگر اختلاف پیدا می‌کنند. بنابراین باید در نظر داشت، ممکن است در شرایطی ارتباط کشور با دیگر کشورهای جهان دارای فراز و نشیب شود؛ از این‌رو نباید به چند کشور در حوزه تأمین کالاهای اساسی وابستگی مطلق داشت، برای نمونه اگر اکنون ایران با تمام کشورهای دنیا ارتباط خوبی داشته باشد، این احتمال هم وجود دارد که در دوره‌ای مشکل‌هایی پدید آید و باید برای آن زمان‌ها برنامه‌ریزی کرد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.