مراحل حسابداری پیمانکاری مخارج پیمانکار قبل از بستن قرارداد بابت شرکت در مناقصه (قسمت سوم) علی جعفری‌زرندینی ۳٫ عملیات اجرایی پیمانکار متعهد است کارها را طبق پیمان و دستور دستگاه نظارت در حدود مشخصات و اسناد و مدارک پیمان انجام دهد. مراحل عملیات اجرایی و نظارت در کار به شرح زیر است: ۳٫۱٫ ایجاد کارگاه […]
مراحل حسابداری پیمانکاری
مخارج پیمانکار قبل از بستن قرارداد بابت شرکت در مناقصه (قسمت سوم)
علی جعفری‌زرندینی
۳٫ عملیات اجرایی
پیمانکار متعهد است کارها را طبق پیمان و دستور دستگاه نظارت در حدود مشخصات و اسناد و مدارک پیمان انجام دهد. مراحل عملیات اجرایی و نظارت در کار به شرح زیر است:
۳٫۱٫ ایجاد کارگاه
کارفرما متعهد است کلیه زمین‌هایی را که برای تأسیس و ایجاد کارگاه و انجام عملیات موضوع پیمان مورد نیاز است، بلاعوض به پیمانکار تحویل دهد. هزینه‌های مربوط به تجهیز کارگاه و تأمین آب و برق موقت کارگاه و هزینه مصرف آن در طول اجرای طرح به عهده پیمانکار است. پیمانکار باید کارگاه را به‌نحوی تجهیز کند که شروع و ادامه کار تا تحویل موقت بدون وقفه و با کیفیت لازم انجام گیرد. هزینه تأسیس کارگاه در دفتر روزنامه پیمانکار ثبت می‌شود.
پیمانکار پس از تأسیس و تجهیز و آماده کردن کارگاه، برای شروع عملیات و اجرای طرح، شخصی را به عنوان رییس کارگاه تعیین و با نامه به‌کارفرما یا دستگاه نظارت معرفی می‌کند. رییس کارگاه در تمام اوقات در کارگاه حضور دارد و کارگران و کارمندان لازم برای انجام عملیات موضوع پیمان را سازماندهی می‌کند.
کارفرما یا دستگاه نظارت، برای کنترل مستقیم در اجرای عملیات کارگاه، شخصی را به نام مهندس مقیم که اصولاً مقیم کارگاه خواهد بود تعیین و با نامه به پیمانکار معرفی می‌کند. مهندس مقیم حق دارد با توجه به مفاد پیمان، نظارت دقیق در اجرای عملیات به عمل آورد و هرگاه عیب و نقصی در کار مشاهده کند دستور رفع آن را به پیمانکار بدهد.
پیمانکار مسؤولیت کامل حسن اجرای کارهای پیمان را به عهده دارد و نظارتی که از طرف کارفرما یا نمایندگان او در اجرای کارها می‌شود به هیچ‌وجه از میزان این مسؤولیت نمی‌کاهد. هزینه نظارت در اجرای طرح در دفتر روزنامه کارفرما ثبت می‌شود.
اگر کارفرما نظارت بر اجرای کار را به مهندسان مشاور واگذار کرده باشد حق نظارت عالی و نظارت کارگاهی باید طبق قرارداد با تنظیم صورت‌حسابی پس از وضع کسور مقرر به مهندسان مشاور پرداخت شود و به حساب دارایی در جریان ساخت منظور شود.
۳٫۲٫ تخصیص تنخواه گردان به‌کارگاه
پس از تأسیس کارگاه، بخشی از مخارج اجرای طرح از محل تنخواه‌گردانی که پیمانکار به هر کارگاه تخصیص می‌دهد پرداخت می‌شود. بدین منظور معمولاً حساب بانکی در نزدیک‌ترین شعبه بانک در محل اجرای طرح افتتاح می‌شود که برداشت از این حساب با امضای رییس کارگاه یا شخص معین دیگری که پیمانکار انتخاب می‌کند مجاز خواهد بود.
وجوه ارسالی به‌کارگاه در حسابی جداگانه در دفتر کل به نام تنخواه‌گردان یا حساب‌جاری کارگاه نگاهداری می‌شود. تنخواه گردان ارسالی به‌کارگاه در دفتر روزنامه پیمانکار ثبت می‌شود.
در صورتی که تعداد کارگاه‌ها زیاد باشد، حساب کنترل تنخواه گردان کارگاه‌ها در دفتر کل افتتاح و در دفتر معین به تعداد کارگاه‌ها تفکیک می‌شود.
۳٫۳٫ مخارج اجرای طرح
دوره‌ای که طی آن مخارج مربوط به قرارداد شناسایی و با امضای قرارداد آغاز می‌شود و با تکمیل آن پایان می‌یابد. مخارج قبل از بستن قرارداد در صورتی که قابل تشخیص و شناسایی باشد به حساب پیمان انتقال می‌یابد در غیر این صورت جزو هزینه‌های دوره وقوع محسوب خواهد شد.
مخارج اجرای طرح پس از امضای قرارداد از طریق کارگاه و دفتر مرکزی پرداخت می‌شود.
۳٫۴٫ مخارج اجرای طرح به‌وسیله کارگاه
مخارجی که انجام آن برای کارگاه مجاز است به‌تدریج از محل تنخواه گردانی که در اختیار رییس کارگاه قرار می‌گیرد، پرداخت می‌شود. در پایان ماه یا هر زمان مشخص دیگری گزارش مخارج کارگاه همراه با اسناد هزینه به دفتر مرکزی فرستاده می‌شود. اطلاع مستمر از کل نقدینگی و موجودی نقد هر یک از کارگاه‌ها موجب می‌شود که با برنامه‌ریزی صحیح بتوان کمبود نقدینگی را با نقل و انتقال وجوه نقد بین کارگاه‌ها به‌طور موقت جبران کرد.
حسابداری دفتر مرکزی قبل از آن‌که مخارج کارگاه را ثبت کند ابتدا اسناد و مدارک پیوست گزارش مخارج کارگاه را کنترل و رسیدگی می‌کند. تمام مخارج انجام شده در کارگاه باید متکی به مدارک مثبته و براساس دستور عمل دفتر مرکزی پرداخت شده باشد. سپس مخارج انجام شده به وسیله کارگاه را به مخارج جاری و سرمایه‌ای تفکیک و بر حسب مورد مخارج جاری را به حساب پیمان و مخارج سرمایه‌ای را به حساب دارایی منظور می‌کند. مخارج آبان کارگاه پس از تفکیک به جاری و سرمایه‌ای در دفتر روزنامه ثبت می‌شود.
در صورتی که در نظر باشد مبلغ تنخواه گردان کارگاه تجدید شود ارسال وجه نقد به‌کارگاه بابت ترمیم تنخواه گردان به در دفتر روزنامه پیمانکار ثبت می‌شود.
مخارج اجرای طرح به‌وسیله دفتر مرکزی
مخارجی که معمولاً دفتر مرکزی به حساب پیمان در دست اجرا منظور می‌کند به شرح زیر است:
الف- هزینه مواد و مصالح مصرف شده در پیمان. کالاهایی که کارگاه مجاز به خرید آن نیست یا امکان تهیه آن در محل اجرای طرح وجود ندارد، از طریق دفتر مرکزی خریداری می‌شود. بدین منظور برگ درخواست خرید کالا پس از امضای رییس کارگاه به دفتر مرکزی فرستاده می‌شود. اگر کالای مورد نیاز در انبار مرکزی موجود باشد براساس برگ درخواست خرید کالا، مواد و مصالح مورد نیاز به‌کارگاه فرستاده می‌شود. اگر پیمانکار، کارهای متعددی در دست اجرا داشته باشد می‌توان صورت خلاصه‌ای به شکل زیر تهیه کرد و از این طریق به سهولت مواد و مصالح ارسال شده به هر پیمان را در آخر هفته یا ماه به تفکیک تعیین کرد.
برای آن‌که رسیدگی به موجودی جنسی هر کارگاه امکان‌پذیر باشد، سیستم حسابداری مؤسسات پیمانکاری باید طوری طراحی شود که دفتر مرکزی بتواند همواره از موجودی جنسی هر کارگاه، به تفکیک آگاه باشد.
ب- هزینه دستمزد کارگران و سرپرستان کارگاه. دستمزد و مزایای کارگران و سرپرستان کارگاه معمولاً از محل تنخواه‌گردان کارگاه پرداخت می‌شود. در غیر این‌صورت، دفتر مرکزی هزینه دستمزد و مزایای کارگران و سرپرستان کارگاه را پرداخت خواهد کرد.
در مواردی ممکن است کارگران و سرپرستان کارگاه در طول هفته یا ماه در پیمان‌های متعددی خدمت کرده باشند. در این‌صورت، می‌توان صورت تجزیه دستمزد را تهیه کرده و براساس ساعات کار کارگران در هر کارگاه هزینه دستمزد را به پیمان‌های مربوط سرشکن کرد.
ج-هزینه استهلاک ماشین‌آلات و تجهیزات. حساب ماشین‌آلات و تجهیزات که در اختیار کارگاه‌هاست، به‌وسیله دفتر مرکزی در دفتر کل و کارت‌های معین نگهداری می‌شود. مؤسسات پیمانکاری برای هر قلم دارایی ثابت یک کارت معین نگهداری می‌کنند که کلیه مشخصات دارایی در آن درج شده است.
د- هزینه‌های سربار در مؤسسات پیمانکاری، افزون بر هزینه‌هایی که به‌طور مستقیم به پیمان‌های مشخصی مربوط می‌شود هزینه‌های دیگری نیز وجود دارد که بین پیمانها مشترک است و هزینه‌های سربار یا بالاسری خوانده می‌شود.
دفتر معین پیمانکاری
در مؤسسات پیمانکاری افزون بر نگهداری حساب جداگانه برای هر پیمان در دفتر کل، می‌توان برای سهولت در استخراج اطلاعات تفصیلی مربوط به هر یک از پیمانها، از کارت یا دفتر معین هزینه‌های پیمان نیز استفاده کرد. کارت یا دفتر معین هزینه‌های پیمان معمولاً بر حسب عوامل هزینه یا فعالیت طبقه بندی می‌شود.
تفکیک هزینه‌ها براساس فعالیت را نیز می‌توان به عنوان راهنما در اجرای پیمان‌هایی که دارای ضوابط مشابهی هستند به‌کار برد. به عنوان مثال، در پیمان‌های احداث بنا، عملیات اجرایی معمولاً به ۳ بخش (الف) ساختمانی، (ب) تأسیسات مکانیکی و (ج) تأسیسات برقی تقسیم می‌شود. کارهای هر بخش با توجه به ماهیت و برحسب تقدم و تأخر زمان اجرا به اجزای کوچک‌تر مانند خاکبرداری، پی‌سازی، کرسی چینی و دیوارچینی تقسیم می‌شود.
۴٫ تنظیم و پرداخت صورت‌وضعیت کارها
اگر قرار باشد که کل بهای پیمان در خاتمه و هنگام تحویل کار به پیمانکار پرداخت شود، وی باید مبلغ زیادی سرمایه‌گذاری کند. از این رو، معمولاً به‌تدریج از کارهای انجام شده صورت‌وضعیت تهیه می‌شود و برطبق شرایط پیش‌بینی شده در قرارداد، وجه آن به‌وسیله کارفرما به پیمانکار پرداخت می‌شود.
۴٫۱٫ تنظیم صورت‌وضعیت موقت کارها
دستگاه نظارت به اتفاق پیمانکار، صورت تمامی کارهایی را که از شروع پیمان تا تاریخ تهیه صورت‌وضعیت انجام گرفته است و هم‌چنین وضعیت مصالح و تدارکات لازم برای اجرای پیمان را که در پای کار موجود است تعیین و براساس نرخ‌های پیوست به پیمان تقدیم می‌کند.
اگر فرض شود که ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ریال مبلغ اولیه پیمان با تنظیم صورت‌وضعیت‌های زیر به پیمانکار پرداخت شده باشد.
الف. صورت‌وضعیت شماره (۱): ۳٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال
ب. صورت‌وضعیت شماره(۲): ۱۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال
ثبت هریک از صورت‌وضعیت‌‌ها در دفتر روزنامه پیمانکار و کارفرما به‌صورت زیر خواهد بود:
الف- ثبت مبلغ کارکرد صورت‌وضعیت شماره(۱). حسابداری قراردادهای بلند مدت پیمانکاری بر مبنای تعهدی انجام می‌گیرد؛ از این رو، صورت‌وضعیت‌های پیشرفت کار پس از تأیید کارفرما در دفاتر پیمانکار به حساب صورت‌وضعیت تأیید شده و در دفاتر کارفرما به حساب دارایی در جریان ساخت منظور می‌شود.
ب-ثبت مبلغ کارکرد صورت‌وضعیت شماره(۲). چون صورت‌وضعیت‌هایی که در پایان هر ماه تهیه می‌شود کار انجام شده از شروع کار تا تاریخ تنظیم صورت‌وضعیت را تقویم می‌کند. بنابراین، برای تعیین مبلغ ناخالص کارکرد صورت‌وضعیت شماره (۲) باید مبلغ کارکرد صورت‌وضعیت قبلی از آخرین صورت‌وضعیت کسر شود.
۴٫۲٫ پرداخت وجه صورت‌وضعیت کارها
کارفرما پس از رسیدگی و تصحیحات احتمالی بر طبق قانون یا قرارداد ملزم به کسر آن است که تتمه قابل پرداخت را با تنظیم سندی به پیمانکار پرداخت می‌کند.
چنانچه قرارداد از تاریخ اجرای قانون بیمه بیکاری (۶/۵/۱۳۶۹) بسته شده باشد حق بیمه بیکاری نیز به مأخذ ۶ درصد کل کارکرد محاسبه می‌شود.
چنانچه فرض شود با تنظیم صورت‌وضعیت شماره(۲) کار پایان یافته باشد، اموالی که در نتیجه اجرای قرارداد پیمانکاری به‌وجود آمده است به ترتیب زیر به‌کارفرما تحویل می‌شود:
۵٫ تحویل موقت
پیمانکار پس از آن‌که حداقل ۹۷ درصد عملیات موضوع پیمان را انجام داد، در صورتی که باقیمانده و یا نقایص کارها مربوط به قسمت عمده‌ای از کار اساسی، به‌صورتی نباشد که استفاده از کار انجام شده را غیر ممکن سازد می‌تواند از طریق دستگاه نظارت تقاضای تحویل موقت کند. برای تحویل موقت صورت‌مجلسی بین کارفرما، پیمانکار و دستگاه نظارت تنظیم می‌شود.
۱-۵٫ برچیدن کارگاه
(قبلاً در این مورد توضیح داده شد).
۲-۵٫ ابطال ضمانتنامه حسن انجام تعهدات
حداکثر طی ۱۵ روز از تاریخ تصویب تحویل موقت، صورت‌وضعیت موقتی (صورت‌وضعیت ماقبل آخر) بدون منظور کردن هیچ نوع مصالح پای کار، تنظیم می‌شود. هرگاه براساس این صورت‌وضعیت، پیمانکار بدهکار نباشد و با جمع بدهی وی از نصف کسور سپرده حسن انجام کار (وجه‌الضمان) کم‌تر باشد وجه ضمانتنامه انجام تعهدات بلافاصله پس از تصویب صورت‌مجلس تحویل موقت آزاد می‌شود. با فرض آن‌که صورت‌مجلس تحویل موقت تصویب شده باشد ابطال ضمانتنامه در دفتر روزنامه پیمانکار و کارفرما ثبت می‌شود.
۳-۵٫ ابطال ضمانتنامه پیش پرداخت
ضمانتنامه پیش پرداخت تا پایان مدت پیمان معتبر است و مبلغ آن معمولاً با پرداخت صورت‌وضعیت‌‌ها به تدریج کاهش می‌یابد به نحوی که کل پیش پرداخت با آخرین صورت‌وضعیت موقت (صورت‌وضعیت ماقبل آخر) مستهلک می‌شود.
با فرض آن که مبلغ ضمانتنامه پیش پرداخت و مبلغ آن با پرداخت صورت‌وضعیت‌های موقت کاهش نیافته باشد، ابطال آن در دفتر روزنامه پیمانکار و کارفرما ثبت می‌شود.
۴-۵٫ تهیه صورت‌وضعیت قطعی
پس از تحویل موقت، دستگاه نظارت همراه با نماینده پیمانکار به اندازه‌‌گیری و تهیه صورت‌وضعیت قطعی کارهای انجام شده خواهد پرداخت. مقادیر و ارقامی که در صورت‌وضعیت قطعی منظور می‌شود به تنهایی قاطع است و یکی از مأخذهای قطعی محاسبات خواهد بود ولو این که بین آن‌‌ها و مقادیر یا ارقامی که در صورت‌وضعیت منظور شده است اختلافاتی باشد.
۵-۵٫ تهیه صورت‌حساب قطعی پیمان
صورت‌حساب قطعی براساس صورت‌وضعیت قطعی تهیه می‌شود و مبلغ آن برابر با صورت‌وضعیت قطعی و مبالغی است که براساس قرارداد و اسناد و مدارک منضم به آن به مبلغ مزبور اضافه یا از آن کسر شده است.
هرگاه براساس صورت‌حساب قطعی پیمانکار بدهکار یا بستانکار باشد این طلب با بدهی پس از تصفیه، به حساب‌های مربوط در دفاتر پیمانکار و کارفرما منظور می‌شود.
در این مرحله یا هر مرحله دیگری که کل پیمان یا بخش عمده‌ای از آن تکمیل شده و فقط کارهایی جزیی باقیمانده باشد سود یا زیان پیمان در دفاتر پیمانکار و بهای تمام شده دارایی تکمیل شده در دفاتر کارفرما در دفتر روزنامه ثبت می‌شود.
دفتر پیمانکار؛ مانده حساب پیمان در دست اجرا در خاتمه کار، مخارج دوره اجرای طرح یا بهای تمام شده پیمان را نشان می‌دهد. چنانچه بهای تمام شده پیمان یا مانده حساب صورت‌وضعیت‌‌ها تأیید شده که نشان دهنده درآمد پیمان است مقابله شود سود یا زیان پیمان تکمیل شده محاسبه خواهد شد.
دفتر کارفرما؛ مانده حساب دارایی در جریان ساخت در خاتمه کار بهای تمام شده دارایی ساخته شده را نشان می‌دهد که به حساب دارایی منتقل و از این تاریخ مشمول محاسبه استهلاک می‌شود.
۶-۵٫ بهرهبرداری و هزینه نگاهداری عملیات موضوع پیمان
هزینه بهرهبرداری و نگاهداری عملیات موضوع پیمان در دوره تضمین یعنی فاصله زمانی بین تحویل موقت و تحویل قطعی به عهده کارفرماست. اما اگر در این دوره معایب و نقایصی در کار مشاهده شود که ناشی از نقص عمل پیمانکار باشد وی مکلف است آن معایب و نقایص را به هزینه خود رفع کند.
۶٫ تحویل قطعی
اعضای کمیسیون تحویل قطعی در پایان دوره تضمین بنا به تقاضای پیمانکار از کار بازدید می‌کنند و هرگاه عیب و نقصی که ناشی از کار پیمانکار باشد مشاهده نکنند تحویل قطعی انجام خواهد گرفت و بلافاصله صورت‌مجلس مربوط به آن تنظیم می‌شود و سپس کارفرما تصویب آن را به پیمانکار ابلاغ می‌کند.
هرگاه کمیسیون تحویل قطعی، عیب و نقصی ناشی از پیمانکار در عملیات موضوع پیمان مشاهده کند پیمانکار مکلف است آن معایب و نقایص را به هزینه خود رفع کند. هرگاه پیمانکار در انجام این تعهد کوتاهی کند کارفرما حق دارد آن‌‌ها را خود به تنهایی یا به هر ترتیب که مقتضی بداند رفع کند و هزینه آن‌را از محل نصف سپرده حسن انجام کار که پیمانکار نزد او دارد برداشت کند.
۱-۶٫ استرداد نصف دیگر سپرده حسن انجام کار
نصف دیگر سپرده حسن انجام کار پس از تصویب صورت‌مجلس تحویل قطعی از طرف کارفرما به پیمانکار پرداخت می‌شود. با فرض آن‌که پیمانکار قبلاً وجه سپرده حسن انجام کار را در مقابل تسلیم ضمانتنامه یا وثیقه دریافت نکرده باشد استرداد سپرده حسن انجام کار در دفتر روزنامه ثبت می‌شود.
لیست حساب‌ها
«دارایی‌های جاری»
بانک و صندوق:
این حساب مخصوص ثبت وجه نقدی است که در مؤسسات برای دریافت‌‌ها و پرداخت‌های نقدی جاری یا پرداخت‌های نقدی آتی نگهداری می‌شود. در برخی موارد، وصول وجه نقد از مشتریان اجتناب‌ناپذیر است و هم‌چنین پرداخت‌های مؤسسه نیز در برخی موارد باید نقدی صورت پذیرد به همین جهت در برخی از مؤسسات، شخصی به عنوان صندوقدار استخدام می‌شود و متناسب با حداکثر وجهی که در اختیار او قرار خواهد شد از او تضمین‌های لازم اخذ می شود. لازم به یادآوری است که علاوه بر حساب صندوق که در دفتر کل افتتاح شده، در صورت تعدد، حساب‌های معین نیز نگهداری می‌شود. یک دفتر مخصوص به نام دفتر صندوق توسط صندوقدار نگهداری می‌شود که جنبه آماری و اطلاعاتی دارد و از سیستم حسابداری دو طرفه پیروی نمی‌کند. این دفتر دریافت‌‌ها و پرداخت‌های نقدی را بلافاصله ثبت خواهد کرد. در پایان هر روز وجه موجود در صندوق شمارش شده، با دفتر صندوق مطابقت داده می‌شود تا صحت انجام امور دریافت و پرداخت به اثبات برسد. حساب صندوق در دفاتر حسابداری براساس اسناد حسابداری تکمیل می‌شود. بدین صورت که به ازای دریافت‌های نقدی، حساب صندوق بدهکار و در مقابل پرداخت‌های نقدی حساب صندوق بستانکار می‌شود. وجوه نقد، ضمن آن‌که برای معاملات نقدی بسیار اهمیت دارد و در دسترس بودن آن در اسرع وقت از امتیازات این دارایی می‌باشد، به همان نسبت نیز می‌تواند در معرض سوء استفاده قرار گیرد و بنابراین مؤسسات کوچک می‌توانند با اعلام آیین‌نامه‌های داخلی نسبت به صحت عمل صندوق اطمینان حاصل کنند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.