مالیات واگذاری قسمتی از عملیات پیمان از طرف پیمانکار دست اول به پیمانکار دست دوم؟

مراحل حسابداری پیمانکاری (قسمت آخر)

مالیات واگذاری قسمتی از عملیات پیمان از طرف پیمانکار دست اول به پیمانکار دست دوم؟

علی جعفری‌زرندینی

طی روزهای گذشته؛ ۴ قسمت از مقاله «مراحل حسابداری پیمانکاری» به چاپ رسید. آخرین قسمت این مقاله، هم‌اکنون از نگاهتان می‌گذرد.

مالیات بر در آمد پیمانکاری‌

در این مورد ابتدا در آمد مشمول مالیات پیمانکاری و سپس مالیات مؤسسات پیمانکاری نسبت شرکت‌های سهامی و غیر سهامی به اختصار شرح داده می‌شود.

۱ – در آمد مشمول مالیات پیمانکاری‌:

در آمد مشمول مالیات پیمانکاری از دو طریق تشخیص داده می‌شود‌:

الف) رسیدگی به دفاتر‌

درآمد مشمول مالیات پیمانکاری عملیات حفاری چاه‌های عمیق، حمل‌ونقل و مهندسین مشاور (تهیه طرح ساختمان‌ها و تأسیسات، نقشه‌کشی، نظارت و محاسبات فنی) از طریق رسیدگی به دفاتر تشخیص می‌شود اما در صورتی که ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر قانونی تا مورد مقرر تسلیم نشود یا دفاتر ارایه نشود و یا دفاتر و اسناد و مدارک برای محاسبه مالیات غیر قابل رسیدگی تشخیص شوند، در آمد مشمول مالیات پیمانکاری به طریق علی‌الرأس تشخیص خواهد شد.

ب) تشخیص علی‌الرأس‌:

در آمد مشمول مالیات پیمانکاری کارهای ساختمانی و تأسیسات فنی و صنعتی در تمام موارد اعم از این‌که دفاتر قانونی نگهداری شده یا نشده باشد و در موارد در دفاتر، علی‌الرأس تشخیص می‌شود و عبارت است از ۸درصد کل دریافتنی سالانه از بابت پیمان‌های دست اول و ۴درصدکل دریافتنی از بابت پیمان‌های دست دوم.

مالیات مؤسسات پیمانکاری‌

به غیراز مالیات مقطوعی که از هر پرداخت توسط کارفرما کسب می‌شود مؤسسات پیمانکاری نسبت به درآمد حاصل از عملیات پیمانکاری که حسب مورد به یکی از دو طریق فوق‌الذکر تعیین می‌شود مشمول مالیات‌های تناسبی و تصاعدی دیگری هستند که بنا به وضعیت حقوقی آن‌‌ها مقرر شده است‌، بنابراین مالیات بر در آمد مؤسسات سهامی و غیر سهامی و انفرادی را به اختصار توضیح می‌دهیم.

الف) شرکت سهامی‌

درآمد مشمول مالیات مؤسسات پیمانکاری که به‌صورت شرکت سهامی هستند حسب مورد از طریق رسیدگی به دفاتر یا به‌طور علی‌الرأس تشخیص می‌شود و مشمول مالیات‌های زیر است‌:

۱-  مالیات اضافی سهم شهرداری به نرخ ۳درصد نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.

۲-  مالیات اضافی سهم اتاق بازرگانی و صنایع و معدن به نرخ سه و نیم در هزار نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.

۳-  مالیات سود تخصیص یافته برای تقسیم بین صاحبان سهام با نام، اندوخته‌ها، سود تقسیم شده بین صاحبان سهام بی‌نام و سود تقسیم نشده نسبت به کل درآمد مشمول مالیات پس از کسر مالیات اضافی سهم شهرداری‌‌ها به نرخ‌های زیر‌:

–       مالیات سود تخصیص داده شده برای تقسیم سود بین صاحبان سهام با نام، به نرخ ۱۵درصد.

–       مالیات اندوخته‌ها، به نرخ ۲۵ درصد.

–       مالیات سود پرداختی به صاحبان سهام بی‌نام و سود تقسیم نشده به نرخ‌های تصاعدی.

ب) شرکت‌های غیر سهامی‌

درآمد مشمول مالیات مؤسسات پیمانکاری که به‌صورت شرکت غیر سهامی هستند و حسب مورد، از طریق رسیدگی به دفاتر یا به‌طور علی‌الرأس تشخیص می‌شود، مشمول مالیات‌های زیر است‌:

۱-  مالیات اضافی سهم شهرداری به نرخ ۳ درصد نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.

۲-  مالیات اضافی سهم اطاق بازرگانی و صنایع و معادن به نرخ سه و نیم در هزار نسبت به کل در آمد مشمول مالیات.

۳-  مالیات سهم هر یک از شرکاء به نسبت تعیین شده در اساس نامه از کل در آمد مشمول مالیات پس از کسر ۳ در صد سهم شهرداری به نرخ‌های مذکور در ماده ۱۳۴ ق، م، م.

در محاسبه مالیات شرکت‌های سهامی از منبع در آمد پیمانکاری، موارد زیر لازم‌الرعایه است‌:

۱-  در آمد پیمانکاری از پرداخت ۱۰ در صد مالیات شرکت معاف است.

۲-  مبالغی که به عنوان پیش پرداخت مالیات پیمانکاری (۵/۱ درصد پیش پرداخت) توسط کارفرمایان از پرداخت‌ها کسر واریز شده است از کل مالیات بر در آمد پیمانکاری.

۳-  ملاک تعیین مقادیر سود تخصیص داده شده برای تقسیم بین صاحبان سهام با نام، اندوخته‌ها و سود پرداختنی به صاحبان سهام بی‌نام و سود تقسیم نشده، تصمیمات ارکان صلاحیت‌دار شرکت سهامی است. اما چنان‌چه مجمع عمومی شرکت در مورد نحوه تقسیم سود تصمیمی اتخاذ نکرده باشد کل سود، تقسیم نشده تلقی و مشمول نرخ‌های مذکور در ماده۱۳۴ می‌شود.

۴-  در مواردی که در آمد مشمول مالیات به‌طور علی‌الرأس تشخیص داده می‌شود، در آمد تشخیص شده با اعمال ضریب، ملاک تعیین مالیات است و چنانچه سود خالص شرکت بیش از در آمد مشمول مالیات آن باشد قانوناً مالیاتی نسبت به مبلغ اضافی تعلق نمی‌گیرد. تصمیمات مجمع عمومی در مورد نحوه تقسیم سود حتی در مواقعی که در دفاتر موجب تشخیص علی‌الرأس شده باشد -در صورت تسلیم به حوزه مالیاتی در موعد مقرر- طبق تبصره ماده ۸۰ ق،م،م، ناقد است.

۵-  مالیات سود متعلق به صاحبان سهام با نام در صورتی که صاحب سهام غیر ایرانی باشد یا مقیم خارج از کشور باشد طبق تبصره ۸ ق،م،م، به نرخ مقرر در ماده ۱۳۴ احتساب و وصول می‌شود.

در محاسبه مالیات شرکت‌های غیر سهامی از منبع در آمد پیمانکاری موارد زیر لازم‌الرعایه است‌:

۱-  در آمد پیمانکاری شرکت‌‌ها (به‌طور اعم) از پرداخت ۱۰درصد مالیات شرکت معاف است.

۲-  مبالغی که به عنوان پیش پرداخت مالیات (۱٫۵ درصد هر پرداخت) توسط کارفرمایان از پرداخت‌ها کسب و به حساب وزارت دارایی واریز شده است از کل مالیات بر درآمد پیمانکاری (اعم از سود مشمول مالیات شرکا) قابل کسر است.

۳-  سود مشمول مالیات شرکاء به علت «الف» الزام تشخیص درآمد به‌طور علی‌الرأس در مورد کارهای ساختمانی و تأسیسات فنی و صنعتی و احتمال آن در سایر موارد و «ب» برگشت هزینه‌های غیر قابل قبول از لحاظ مالیاتی، با سودی که در واقع به شرکا تعلق می‌گیرد تفاوت دارد، اما مبنای تسهیم در هر دو مورد یکسان است.

۴-  در مواردی که درآمد مشمول مالیات است چنانچه سود خالص شرکت بیش از در آمد مشمول مالیات آن باشد قانوناً مالیاتی نسبت به مبلغ اضافی، اعم از مبالغی که از بابت آن بین شرکا تقسیم می‌شود تعلق نمی‌گیرد در صورتی که شرکت زیان بدهد مالیات اعم از مالیات سود مشمول مالیات شرکا براساس درآمد مشخص شده اخذ خواهد شد.

ج) مؤسسات انفرادی‌

درآمد مشمول مالیات اشخاص حقیقی که به‌صورت انفرادی یا مشارکت مدنی به فعالیت‌های پیمانکاری اشتغال دارند حسب مورد به‌طور علی‌الرأس یا از طریق رسیدگی به دفاتر تشخیص می‌شود و یا کلاً نسبت حصه ایشان از درآمد، مشمول نرخ‌های تصاعدی ماده ۱۳۴ ق. م. م. است. در این مورد نیز مبالغی که توسط کارفرمایان از پرداخت‌ها کسر و به حساب وزارت دارایی واریز گردیده است از مالیات بر در آمد پیمانکاری مؤدی یا مؤدیان قابل کسر است. اشخاص حقیقی که منبع درآمدشان پیمانکاری است می‌توانند از بخشودگی مالیاتی موضوع ماده ۹۳ ق. م. م. استفاده کنند.

نحوه نگهداری حساب‌های مالیاتی‌

صرف‌نظر از اشکالاتی که در مورد احتساب مالیات بر در آمد مؤسسات پیمانکاری جود دارد، عملیات مربوط به مالیات‌های قطعی و پیش پرداخت مالیات پیمانکاری در طی دوره و هم‌چنین ذخیره مالیات بر درآمد مشمول مالیات شرکت در پایان سال مالی الزاماً باید در دفاتر ثبت شود. بنابراین نگاهداری حساب‌های زیر در کلیه مؤسسات پیمانکاری صرف نظر از شکل حقوقی و چگونگی مالکیت سرمایه‌ آن‌‌ها توصیه می‌شود.

پیش پرداخت مالیات‌

این حساب در ازای کلیه مبالغی که توسط کارفرمایان از مبالغ پرداختی بابت عملیات پیمانکاری (۱٫۵ درصد هر پرداخت) کسر شده است بر هر کار و در پایان سال به حساب ذخیره مالیات بر در آمد شرکت بسته می‌شود.

مالیات قطعی پیمان‌ها‌

کلیه مبالغی که بابت عملیات پیمانکاری توسط کارفرما کسر شده است (۴درصد هر پرداخت) را می‌توان ابتدا به حساب مالیات قطعی پیمان‌‌ها بدهکار کرد و سپس به عنوان هزینه به حساب پیمان‌های مربوط انتقال داد. نگاهداری این حساب در دفتر کل ضروری نیست و می‌توان اقلام مربوط به کسر این‌گونه مالیات توسط کارفرمایان را مستقیماً به حساب پیمان‌های مربوط منتقل کرد. در صورتی که حساب پیمان‌‌ها به‌طور جداگانه و با ستون‌بندی نگهداری شود نقل مستقیم مرجع به نظر می‌رسد‌، چون آمار مبالغ کسر شده از این بابت در پایان دوره مالی به راحتی از حساب پیمان‌‌ها قابل استخراج است.

ذخیره مالیات بر درآمد‌:

مالیات احتسابی نسبت به در آمد شرکت و تقسیم سود شامل‌: مالیات اندوخته‌ها، سود تخصیص یافته برای تقسیم و سود تقسیم نشده، در پایان دوره مالی از احتساب تقسیم سود به این حساب منتقل (بستانکار) و مانده کل حساب پیش پرداخت مالیات نیز به این حساب بسته (بدهکار) می‌شود. مانده حساب مزبور نشان دهنده مالیاتی است که باید ظرف ۴ ماه پس از پایان سال مالی تأدیه (ماده ۸۳ ق. م. م .‌) و بسته شود.

گزارش‌های مالی (reports Financial)‌:

در مؤسسات پیمانکاری گزارش‌های دورهای (ماهانه، ۳ ماهه، ۶ ماهه و…) زیر باید به موقع تهیه شود‌:

ترازنامه همراه با‌:

× فهرست حساب‌های دریافتنی و سپرده حسن انجام کار.

× جدول بهای تمام شده کارهای در جریان ساخت و صورت‌وضعیت‌ها.

× فهرست حساب‌های پرداختنی.

× جدول دارایی‌های ثابت و استهلاکات

× فهرست مطالبات دست دوم

گزارش‌های مذکور بالا می‌تواند به طرق مختلفی تنظیم شود در زیر در باره نحوه تنظیم ترازنامه و فهرست مخارج کار در جریان ساخت توضیحاتی می‌دهیم.

گزارش‌های عملیاتیoperating reports

در مؤسسات پیمانکاری، گزارش‌های دوره‌ای (روزانه، ماهانه، ۳‌ماهه، …‌) زیر به موقع تهیه شود.

× گزارش پیشرفت کار

× صورت‌حساب سود و زیان

گزارش پیشرفت کار‌

گزارش از پیشرفت کار هر پیمان باید تنظیم و ارایه شود. این گزارش‌ها جزو اسناد و مدارک حسابداری نیست اما برای کنترل‌های داخلی مؤسسات پیمانکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. گزارش‌های مزبور باید براساس پیشرفت کلی فعالیت انجام شده هر یک از پیمان‌‌ها تجزیه و تحلیل شود.

 

گزارش پیشرفت کار باید دارای ستون‌هایی برای ثبت ۱-نوع فعالیت، ۲- تعداد کارگران هر فعالیت ۳- میزان پیشرفت هر فعالیت باشد.