سایه‌روشن طرح بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره

سایه‌روشن طرح بانک مرکزی برای کاهش نرخ بهره

رییس سابق پژوهشکده پولی و بانکی با تشریح ابعاد برنامه بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی گفت: به نظر می‌رسد کاهش نرخ بهره، این بار جدی بوده و دولت برنامه مدونی تدارک دیده است.

احمدمجتهد در گفت‌و‌گو با مهر با تشریح ابعاد تصمیم بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی گفت: اگر قرار بر این باشد که نرخ سود به صورت مجرد و بدون در نظر گرفتن همه عوامل و پیش‌شرط‌ها، کاهش یابد، متأسفانه قابلیت اجرایی نخواهد داشت؛ بلکه باید مکانیزم و سازوکاری تعبیه شود که به نظر می‌رسد که بانک مرکزی، این بار آن مکانیزم را دیده است.

رییس سابق پژوهشکده پولی و بانکی افزود: مهم‌ترین مشکل بانک‌ها برای عدم رعایت نرخ‌های سود، به کمبود نقدینگی برمی‌گردد، چیزی که قبلاً هم در درخواست بانک‌های دولتی و خصوصی به بانک مرکزی گفته شده است؛ ضمن این‌که بانک‌ها متقاضی کاهش نرخ جریمه خود بابت اضافه برداشتی بودند که در اثر کمبود نقدینگی به وجود آمده بود و آنها را مکلف می‌کرد که این جریمه را به بانک مرکزی بپردازند، این رقم هم باید کاهش یابد که البته اکنون کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: خوشبختانه اکنون بانک مرکزی نرخ ۳۴ درصدی بابت جریمه اضافه برداشت بانک‌ها را به ۱۸ درصد کاهش داده؛ ضمن این‌که کاهش نرخ سپرده قانونی نیز گام مثبت دیگری است که از سوی بانک مرکزی در نظر گرفته شده است، در این میان بانک‌ها مباحثی همچون تنزیل مجدد را مطرح می‌کنند؛ به این معنا که اوراق جدیدی که مشکل شرعی هم ندارد، از سوی بانک مرکزی تنزیل مجدد شود.

مجتهد گفت: باید مکانیزم‌هایی که در کنار این کاهش نرخ سود دید که از جمله، آن است که برخی فکر می‌کنند که چون نرخ تورم پایین آمده است، نرخ سود نیز باید خود به خود کاهش یابد. بلکه به نظر می‌رسد که تا مکانیزم‌های کناری اجرایی نشود؛ کاهش نرخ سود عملیاتی نخواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته بانک‌ها نمی‌توانستند کاهش نرخ سود را اجرایی کنند؛ البته بانک‌ها تمایل به کاهش نرخ سود دارند، اما برخی عوامل اجازه آن را نمی‌دهد؛ این در حالی است که بانک‌ها هر چقدر نرخ بیش‌تری به سپرده‌ها پرداخت کنند، زیان‌ده‌تر می‌شوند.

مجتهد گفت: در شرایط کنونی، بسیاری از بانک‌های فعلی همان‌طور که صورت‌های مالی ۹۵ نیز نشان داده شده است، زیان ده بوده‌اند و به خاطر این‌که نرخ‌های بالاتری به سپرده‌ها می‌دادند، با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کردند؛ به خصوص این‌که بورس و دولت با بانک‌ها در حوزه نرخ سود رقابت کرده و آنجا، اوراق مشارکت با نرخ بالاتر از نظام بانکی اعلام می‌کردند و در کنار آن هم‌‌، خودروسازان نیز با نرخ‌های بالاتر از نرخ سود بانکی، پول مردم را جذب می‌کردند و بنابراین عملاً بانک‌ها ناچار به رقابت نابرابر با خودروسازان و بورس شدند که اینها اکنون مشکل‌ساز شده است.

این مقام مسؤول در نظام بانکی ابراز امیدواری کرد: اگر مکانیزم‌های کناری کاهش نرخ سود که رعایت آن یک الزام است، رعایت شود، مشکل نقدینگی بانک‌ها حل می‌شود و نیاز به رقابت منفی ندارند.

 

وی در خصوص اعطای خط اعتباری بانک مرکزی به بانک‌ها نیز گفت: آن خط اعتباری یک قدم مثبت به شمار می‌رود و البته مکانیزم‌های بانک مرکزی در تمام دنیا نیز این‌گونه تعریف شده که مرجع و پناهگاه نظام بانکی باشد و بانک‌ها اگر منابع کم داشتند، از بانک مرکزی برداشت کنند؛ نه این‌که نرخ را برای رقابت بالا ببرند؛ اما این مکانیزم به خاطر تورم بالا اجرا نشد و الان که بانک مرکزی تصمیم دارد که آن را اجرا کند موفقیت بیش‌تری در اجرای دستورالعمل نرخ خواهد داشت.