شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های موجود در انواع برون‌سپاری فناوری اطلاعات در ایران (قسمت آخر) پدید آمدن ارزش بیش‌تر برای سازمان با برون‌سپاری وظایف فناوری اطلاعات شعبان الهی – نادیا کلانتری- علی شایان منبع: ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه تحلیل ریسک‌های مربوط به انواع برون‌سپاری همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، جهت نظرخواهی از شرکت‌ها، ۳۳ ریسک […]
شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های موجود در انواع برون‌سپاری فناوری اطلاعات در ایران (قسمت آخر)
پدید آمدن ارزش بیش‌تر برای سازمان با برون‌سپاری وظایف فناوری اطلاعات
شعبان الهی – نادیا کلانتری- علی شایان
منبع: ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه
تحلیل ریسک‌های مربوط به انواع برون‌سپاری
همان‌گونه که پیش‌تر اشاره شد، جهت نظرخواهی از شرکت‌ها، ۳۳ ریسک مختلف به آنها ارایه شد و از شرکت‌های فناوری اطلاعات خواسته شد تا برای هر یک از ریسک‌های مشخص شده، پاسخ خود را در رابطه با اهمیت ریسک مربوطه، بر مبنای طیف ۵ درجه‌ای لیکرت مشخص نمایند. جهت بررسی تأیید یا عدم‌تأیید ریسک‌های مشخص شده توسط شرکت‌های مذکور و نیز با توجه به تعداد پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه از آزمون T تک نمونه‌ای استفاده شده است. میزان مرزی نیز عدد ۳ در نظر گرفته شده و در سطح اطمینان ۹۵درصد آزمون اجرا شده است. در این قسمت از مقاله آزمون T و میانگین ریسک‌ها در ۳ نوع برون‌سپاری به‌صورت جدول آمده است که در این‌جا جدول ذکر نشده و تنها به توضیحات اکتفا می‌شود.
در برون‌سپاری درون‌مرزی – برون‌شرکتی در سطح اطمینان ۹۵درصد ۴ ریسک تأیید نشده‌اند؛ یعنی از نظر شرکت‌های پاسخ‌دهنده، محدودیت‌های بین کشوری، فاصله جغرافیایی، عدم‌ثبات سیاسی و تفاوت زبانی بین دو شرکت نمی‌توانند ریسکی برای برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی داشته باشند. بنابراین برای این نوع از برون‌سپاری، این ۴ ریسک از مدل حذف می‌شوند. همین‌طور در برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی از نظر شرکت‌های پاسخ‌دهنده، شکست پروژه از سوی شرکت مجری نمی‌تواند ریسکی برای این نوع برون‌سپاری داشته باشد. بنابراین، برای این نوع برون‌سپاری نیز، این ریسک از مدل مربوطه حذف می‌شود. اما در برون‌سپاری برون‌مرزی-درون‌شرکتی در سطح اطمینان۹۵درصد ۱۴ ریسک تأیید نشده است؛ یعنی از نظر شرکت‌های پاسخ‌دهنده، ریسک‌های مربوط به مشاغل فصلی، ریسک ناشی از مقیاس، تضعیف روحیه کارکنان داخلی، افزایش هزینه‌ها، از دست دادن فرصت‌های جدید کسب و کار، عدم‌توانایی لغو قرارداد و یا تغییر آن در صورت لزوم، از دست رفتن دانش شرکت، قیمت‌گذاری (وابستگی به شرکت فراهم کننده خدمت از نظر قیمت)، کاهش عملکرد کارکنان شرکت، از بین رفتن خلاقیت و نوآوری و توانایی تحقیق و توسعه درون شرکت، عدم‌وجود تخصص در عقد و مدیریت قرارداد، دشواری یافتن فراهم‌آورندگان مطلوب برای خدمات، از بین رفتن حریم خصوصی مشتریان و کارمندان، ضعف نظام اداری موجود در کشورها نمی‌توانند ریسکی برای برون‌سپاری برون‌مرزی- درون‌شرکتی باشند. بنابراین برای این نوع از برون‌سپاری، این ۱۴ ریسک از مدل حذف می‌شوند.
ج- ریسک‌های ناشی از منابع مالی: ریسک ناشی از مقیاس و از دست دادن منابعی که مزایای رقابتی ایجاد می‌کنند اهمیت بیش‌تری نسبت به ریسک افزایش هزینه‌ها دارند و ریسک نیاز به کالاهای سرمایه‌ای اختلاف معناداری با دیگر ریسک‌های این گروه ندارد. این امر می‌تواند به دلیل هزینه‌ها، ویژگی‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز برای برون‌سپاری بین‌المللی و به صرفه شدن آن باشد.
میزان اهمیت ریسک‌های برون‌سپاری درون‌مرزی- برون‌شرکتی
همان‌طور که بیان شد ۴ ریسک از مدل مربوط به این برون‌سپاری حذف شدند. حال برای این‌که اولویت هر یک از ریسک‌ها را در هر یک از ۷ گروه ریسک مدل، تعیین کنیم از آزمون «بن‌فرونی» در سطح اطمینان ۹۵ درصد استفاده می‌شود. به دلیل این‌که تعداد پاسخ دهندگان به پرسشنامه بیش‌تر از ۳۰ می‌باشند و از طیف لیکرت برای نظرسنجی استفاده شده است، لذا برای رتبه‌بندی متغیر‌‌ها از این آزمون استفاده شده است. نتایج حاصل از این آزمون به این شرح است:
الف-ریسک‌های ناشی از تغییر: تفاوت میانگین ریسک وابستگی فعالیت‌های برون‌سپاری شده وفعالیت‌های داخلی به یکدیگر نسبت به ریسک از دست دادن فرصت‌های جدید کسب و کار ۰٫۹۸۸+ می‌باشد و ریسک مربوط به مشاغل فصلی ۰٫۹۷۶+ و این درحالی است که تفاوت میانگین ریسک از دست دادن فرصت‌های جدید کسب و کار در مقایسه با مشاغل فصلی۰٫۰۱۲- می‌باشد. طبق آزمون بن‌فرونی، ریسک وابستگی فعالیت‌ها برتری قابل ملاحظه‌ای نسبت به دو ریسک دیگر دارد. این امر به این علت است که برون‌سپاری فناوری اطلاعات ارتباط زیادی با فعالیت‌های اصلی شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات دارد و برون‌سپاری آن ریسک زیادی را به شرکت تحمیل می‌کند. دو ریسک دیگر اختلاف معناداری با یکدیگر ندارند.
ب-ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری: در این‌جا ۶ ریسک تضعیف روحیه کارکنان داخلی، از دست رفتن دانش شرکت، اخلال در مسیر شغلی کارکنان داخلی، تجربه کم شرکت، از بین رفتن حریم خصوصی مشتریان و کارمندان و کاهش امنیت اطلاعات همگی اولویت بالاتری نسبت به ریسک کاهش عملکرد کارکنان شرکت دارد و میان آنها نیز اختلاف معناداری وجود ندارد. تنها استثنا، از بین رفتن خلاقیت و نوآوری و تحقیق و توسعه درون شرکت است که با هیچ‌کدام از سایر ریسک‌ها اختلاف معناداری در سطح اطمینان ۹۵ درصد ندارد (هر چند با تفاوت میانگین ۰٫۲۴۷+ نسبت به ریسک کاهش عملکرد). این نتایج بیانگر این است که برون‌سپاری درون‌مرزی برون‌شرکتی ریسک زیادی در زمینه کاهش عملکرد کارکنان وارد نمی‌سازد و با مدیریت مناسب می‌توان آثار منفی آن را کنترل کرد. در عین حال در زمینه سایر ریسک‌های این دسته باید احتیاط بیش‌تری کرد تا آثار منفی آنها به شرکت ضربه وارد نکنند.
ج-ریسک‌های ناشی از منابع مالی: طبق آزمون بن‌فرونی، ریسک ناشی از مقیاس، اولویت بالاتری نسبت به ریسک‌های افزایش هزینه‌ها و نیاز به کالاهای سرمایه‌ای پر هزینه دارد (به ترتیب با اختلاف میانگین ۰٫۴۵۷+ و ۰٫۳۹۵+). اما ریسک از دست دادن منابعی که مزایای رقابتی ایجاد می‌کنند در سطح اطمینان ۹۵ درصد اختلاف معناداری با سایر ریسک‌های این گروه ندارد. نتیجه به‌دست آمده می‌تواند ناظر به این واقعیت باشد که عمده شرکت‌های فناوری اطلاعات حجم فعالیت‌های بسیار زیادی ندارند و میزان فعالیت برون‌سپاری شده به حدی نیست که هزینه‌ها را پوشش دهد. بنابراین ریسک ناشی از مقیاس را باید در تجزیه و تحلیل‌های پیش از عقد قرارداد برون‌سپاری درون‌مرزی برون‌شرکتی مد نظر قرارداد.
د- ریسک‌های ناشی از تفاوت جغرافیایی بین دو شرکت: مطابق آزمون بن‌فرونی در سطح اطمینان ۹۵ درصد، ۳ ریسک این گروه در برون‌سپاری درون‌مرزی برون‌شرکتی، یعنی تفاوت‌های فرهنگی، نیاز به برقراری ارتباطات بیش‌تر و عدم‌وجود زیر ساخت‌های ارتباطی کافی دارای اولویت یکسانی هستند و اختلاف معناداری با هم ندارند.
هـ -ریسک‌های ناشی از قرارداد: مطابق آزمون بن‌فرونی ۴ ریسک دشواری یافتن تأمین‌کنندگان مطلوب برای خدمات، عدم‌توانایی لغو و یا تغییر قرارداد، قیمت‌گذاری و عدم‌وجود تخصص در عقد و مدیریت قرارداد اولویت بیش‌تری نسبت به ریسک افزایش هزینه‌های پنهان دارند، اما در سطح اطمینان ۹۵ درصد این ۴ ریسک اختلاف معناداری با یکدیگر ندارند. از آن‌جایی که بخش عمده‌ای از هزینه‌های پنهان اشاره به هزینه‌های مسافرت، ارتباطات پس از برون‌سپاری و نظایر آنها دارد و این امر در برون‌سپاری درون‌مرزی اهمیت کم‌تری دارد، پایین بودن ریسک هزینه‌های پنهان در این نوع برون‌سپاری معقول به نظر می‌رسد.
و- ریسک‌های ناشی از توانایی‌های شرکت پیمانکار: در این گروه نیز ریسک ناشی از شکست پروژه دارای اولویت بیش‌تری نسبت به ریسک نداشتن دانش تجربی در زمینه فناوری اطلاعات است و ریسک طولانی شدن زمان پروژه و منسوخ شدن تکنولوژی اختلاف معناداری با دو ریسک مذکور ندارد (اختلاف میانگین آن با نداشتن دانش تجربی ۰٫۲۷۷ و با شکست پروژه ۰٫۰۷۲ می‌باشد). شکست پروژه می‌تواند به علت اشتباه در یافتن پیمانکار توانا یا انعقاد قرارداد اشتباه و غیرمنعطف باشد که اهمیت آنها در سایر بخش‌های مدل به اثبات رسیده است.
ز- ریسک‌های ناشی از شرایط محیطی: در این گروه، ریسک ضعف قوانین موجود در کشورها اولویت بیش‌تری نسبت به ریسک ضعف نظام اداری موجود در کشورها دارد و ریسک بحران‌های اقتصادی در سطح اطمینان ۹۵ درصد اختلاف معناداری با دو ریسک دیگر ندارد. به نظر می‌رسد شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات، مانع عمده گسترش برون‌سپاری را مسایل قانونی کشور در این زمینه می‌دانند، اما اهمیت کم‌تری به ضعف بوروکراسی در کشور می‌دهند؛ زیرا بخش عمده‌ای از قرارداد‌‌ها در بخش خصوصی منعقد می‌شوند که ضعف نظام اداری کم‌تری نسبت به بخش دولتی دارند.
ح- میزان اهمیت گروه‌های ۷گانه ریسک در برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی: در این قسمت ابتدا از ریسک‌های مربوط به هرگروه میانگین سطری گرفته شده است (با استفاده از Compute در. (SPSS میانگین هر گروه به شرح جدول (۲) می‌باشد:
جدول ۲: میانگین گروه‌های ریسک در برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی
گروه ریسک
ناشی از تغییر
دانش و نوآوری
مالی
تفاوت جغرافیایی
قرارداد
توانایی پیمانکار
شرایط محیطی
میانگین
۴٫۰۷۷
۴٫۲۹۸
۳٫۹۸۶
۳٫۸۸۰
۴٫۲۰۰
۴٫۲۵۷
۴٫۲۱۳
سپس براساس آزمون بن‌فرونی می‌توان گروه‌ها را بر حسب اهمیتی که دارند در ۳ طبقه متمایز قرار دارد. براساس تحلیل‌ها، ۴ گروه ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری، ریسک‌های ناشی از قرارداد، ریسک‌های ناشی از توانایی‌های شرکت پیمانکار و ریسک‌های ناشی از شرایط محیطی اولویت بیش‌تری نسبت به سایر گروه‌ها در برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی دارند و در عین حال در سطح اطمینان ۹۵ درصد اختلاف معناداری نیز با یکدیگر ندارند. طبقه دوم تنها شامل ریسک ناشی از تغییر می‌شود که تنها نسبت به ریسک ناشی از دانش و نوآوری اهمیت کم‌تری دارد، اما نسبت به سایر گروه‌ها اختلاف معناداری ندارد. طبقه سوم نیز که از درجه اهمیت کم‌تری نسبت به سایرین برخوردار است شامل ریسک ناشی از منابع مالی و ریسک ناشی از تفاوت جغرافیایی می‌باشد که درون طبقه خود نیز اولویتی نسبت به یکدیگر ندارند.
میزان اهمیت ریسک‌های برون‌سپاری برون‌مرزی- برون‌شرکتی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، یک ریسک از مدل مربوط به این برون‌سپاری حذف شد (شکست پروژه از سوی شرکت مجری). حال برای این‌که اولویت هر یک از ریسک‌ها را در هر یک از ۷ گروه ریسک مدل تعیین کنیم از آزمون بن‌فرونی در سطح اطمینان ۹۵ درصد استفاده می‌شود که نتایج به این شرح است:
الف-ریسک‌های ناشی از تغییر: مطابق نتایج به‌دست آمده، ریسک وابستگی فعالیت‌های برون‌سپاری شده و فعالیت‌های داخلی به یکدیگر، از دست دادن فرصت‌های جدید کسب و کار و ریسک مربوط به مشاغل فصلی دارای اولویت یکسان برای برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی هستند و اختلاف معناداری با هم ندارند.
ب- ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری: به‌طور کلی می‌توان ریسک‌های این گروه را به ۳طبقه تقسیم کرد. یک دسته که حالت بینابینی دارند شامل تضعیف روحیه کارکنان داخلی، تجربه کم شرکت در برون‌سپاری و حریم خصوصی مشتریان و کارکنان نسبت به سایر ریسک‌ها تفاوت معناداری ندارند. اما دو طبقه دیگر نسبت به یکدیگر دارای اهمیت متفاوتی می‌باشند؛ به شکلی که اختلال در مسیر شغلی کارکنان، کاهش امنیت اطلاعات شرکت و از بین رفتن خلاقیت و نوآوری و توانایی تحقیق و توسعه از اهمیت بیش‌تری نسبت به طبقه سوم که شامل دو ریسک از دست دادن دانش شرکت و ریسک کاهش عملکرد کارکنان می‌باشد برخوردارند. درون طبقه‌ها هم تفاوت معناداری به چشم نمی‌خورد. از آن‌جایی که در این نوع برون‌سپاری اطلاعات هم از شرکت و هم از کشور خارج می‌شوند بیش‌ترین خطر را در زمینه امنیت به همراه دارد. همچنین با از بین رفتن مشاغل به دلیل برون‌سپاری، مسیر شغلی کارکنان به خطر می‌افتد. همچنین با کاهش اتکای شرکت به‌کارکنان داخلی، انتظار نوآوری نیز کاهش یافته و تحقیق و توسعه به حداقل خود می‌رسد.
د- ریسک‌های ناشی از تفاوت جغرافیایی بین دو شرکت: طبق نتایج به‌دست آمده تمامی ریسک‌ها شامل تفاوت‌‌‌ها یا تعصب‌های فرهنگی، وجود فواصل جغرافیایی، نیاز به برقراری ارتباطات بیش‌تر و عدم‌وجود زیر ساخت‌های ارتباطی کافی و تفاوت زبانی بین دو شرکت دارای اهمیت یکسانی هستند و اختلاف معناداری با هم ندارند.
هـ -ریسک‌های ناشی از تفاوت قرارداد: در این گروه، دو ریسک عدم‌توانایی لغو و یا تغییر قرارداد و ریسک افزایش هزینه‌های پنهان اولویت بیش‌تری نسبت به ریسک دشواری یافتن تأمین‌کنندگان مطلوب برای خدمات دارند و دو ریسک قیمت گذاری و عدم‌وجود تخصص در عقد و مدیریت قرارداد اختلاف معناداری با سایر ریسک‌های این گروه ندارند. طبیعی است که در مقیاس بین‌المللی برای یافتن پیمانکار مناسب گزینه‌های بیش‌تری وجود دارد. همچنین قوانین مختلف بین‌المللی اعمال تغییر در قرارداد‌‌ها را دشوار می‌سازد. علاوه بر آن هزینه‌های پنهانی چون سفرها، نظارت‌های راه دور و غیره موجبات افزایش ریسک را فراهم می‌کنند.
و- ریسک‌های ناشی از توانایی‌های شرکت پیمانکار: در این گروه تنها دو ریسک باقی مانده‌اند که نتایج نشان می‌دهند ریسک نداشتن دانش تجربی در زمینه فناوری اطلاعات اهمیت بیش‌تری نسبت به ریسک طولانی شدن زمان پروژه و منسوخ شدن تکنولوژی دارد.
ز- ریسک‌های ناشی از شرایط محیطی: در این گروه، ۴ ریسک وجود محدودیت‌های بین کشوری، عدم‌ثبات سیاسی در کشورها، وجود بحران‌های اقتصادی و ضعف قوانین موجود در شرکت‌ها اهمیت بیش‌تری نسبت به ریسک ضعف نظام اداری موجود در کشورها دارند و این ۴ ریسک اختلاف معناداری با یکدیگر ندارند. این نتایج از این ناشی می‌شود که به‌طور معمول برون‌سپاری برون‌مرزی در رابطه با کشورهای پیشرفته روی می‌دهد که از نظم اداری مناسبی برخوردار می‌باشند.
ح- میزان اهمیت گروه‌های ۷ گانه ریسک در برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی: در این قسمت ابتدا از ریسک‌های مربوط به هر گروه میانگین سطری گرفته شده است. میانگین هر گروه به شرح جدول (۳) است:
جدول ۳: میانگین گروه‌های ریسک در برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی
۴٫۰۱۳
۴٫۱۳۲
۴٫۰۶۷
۴٫۲۹۶
۴٫۲۸۸
۴٫۱۵۲
طبق آزمون بن‌فرونی و در سطح اطمینان ۹۵ درصد مشاهده می‌شود همه این ۷ گروه ریسک اهمیت یکسانی دارند و بین آنها اختلاف معناداری در برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی وجود ندارد. این امر لزوم توجه بسیار زیاد به تمام جنبه‌های ریسک‌زای این نوع برون‌سپاری را توجیه می‌نماید، زیرا شرکت پیمانکار نه تنها کاملاً مستقل از کارفرما می‌باشد بلکه از کشوری دیگر و با تفاوت‌های بسیار زیاد است.
میزان اهمیت ریسک‌های برون‌سپاری برون‌مرزی- درون‌شرکتی
همان گونه که در بخش‌های قبلی مشخص شد، ۱۴ ریسک از مدل مربوط به این قسمت حذف شدند. اکنون به‌وسیله آزمون بن‌فرونی و در سطح اطمینان ۹۵ درصد ریسک‌های باقی‌مانده را رتبه‌بندی می‌کنیم. قابل توجه است که مطابق تحلیل آزمون T در گروه ریسک‌های ناشی از تغییر، دو ریسک ناشی از مشاغل فصلی و از دست دادن فرصت‌های جدید کسب و کار حذف می‌شوند و تنها ریسک وابستگی فعالیت‌ها در این گروه باقی می‌ماند که نیاز به رتبه‌بندی را از بین می‌برد. به‌طور مشابه در ریسک‌های مربوط به قرارداد نیز تنها ریسک هزینه‌های پنهان باقی‌مانده است و بنابراین رتبه‌بندی نمی‌شود. به دلیل محدود بودن تعداد شرکت‌هایی که از برون‌سپاری برون‌مرزی-درون شرکتی (۷ شرکت) استفاده می‌کنند، تعیین اهمیت ریسک‌ها دشوار می‌باشد.
الف- ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری: طبق نتایج به‌دست آمده، هیچ یک از۳ریسک موجود در این گروه (مسیر شغلی، تجربه کم و امنیت اطلاعات) تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند.
ب- ریسک‌های ناشی از منابع مالی: طبق نتایج به‌دست آمده، دو ریسک موجود در این گروه (منابع مزایای رقابتی و کالاهای سرمایه‌ای پرهزینه) تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند.
ج- ریسک‌های ناشی از تفاوت جغرافیایی بین دو شرکت: در این گروه به جز تفاوت‌های فرهنگی که در سطح اطمینان ۹۵ درصد تفاوت معناداری با سایر ریسک‌ها ندارد، اختلاف برجسته‌ای میان ریسک فاصله جغرافیایی با سایر ریسک‌ها به چشم می‌خورد (میانگین فاصله جغرافیایی کم‌تر می‌باشد). تفاوت میانگین آن با ریسک‌های ارتباطات بیش‌تر، زیرساخت‌های ارتباطی و تفاوت‌های زبانی به ترتیب ۱٫۱۴۳-، ۱٫۱۴۳- و ۱٫۲۸۶- می‌باشد. این امر به این دلیل است که به دلیل وجود نمایندگی یا شعبه شرکت در کشور دیگر، ریسک فاصله جغرافیایی و محدودیت‌های ناشی از آن کم‌تر شرکت را تهدید می‌کند.
د- ریسک‌های ناشی از توانایی‌های شرکت پیمانکار: در این گروه نیز علی‌رغم تفاوت میانگین قابل ملاحظه بین ریسک دانش تجربی و ریسک شکست پروژه (۰٫۸۵۷) در سطح اطمینان ۹۵ درصد نمی‌توان گفت اختلاف معناداری بین دو ریسک وجود دارد.
هـ -ریسک‌های ناشی از شرایط محیطی: طبق نتایج به‌دست آمده، هیچ یک از ۴ ریسک موجود در این گروه (ثبات سیاسی، محدودیت‌های بین کشوری، بحران‌های اقتصادی و ضعف قوانین موجود در کشورها) تفاوت معناداری با یکدیگر ندارند.
و- میزان اهمیت گروه‌های ۷ گانه ریسک در برون‌سپاری برون‌مرزی -درون‌شرکتی: در این قسمت ابتدا از ریسک‌های مربوط به هر گروه میانگین سطری گرفته شده است. میانگین هر گروه به شرح جدول (۴) است:
جدول ۴: میانگین گروه‌های ریسک در برون‌سپاری برون‌مرزی-درون‌شرکتی
۴٫۸۳۳
۳٫۷۲۲
۳٫۵۸۳
۴٫۴۳۳
۴٫۱۶۷
۴٫۱۱۱
۴٫۳۳۳
برای رتبه‌بندی، طبق آزمون بن‌فرونی و در سطح اطمینان ۹۵ درصد می‌توان ریسک‌های این نوع برون‌سپاری را در ۳ دسته قرارداد. دسته اول شامل ریسک‌های ناشی از تغییر و ریسک‌های مربوط به شرایط محیطی می‌شود. این دو اختلاف معناداری با ریسک مالی دارند. در نهایت می‌توان دسته‌ای شامل ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری، تفاوت جغرافیایی، قرارداد و توانایی پیمانکار را در نظر گرفت که حالت بینابینی دارند و تفاوت معناداری با سایر ریسک‌ها ندارند. نتایج، بیانگرمشکلات ناشی از چندپارگی وظایف یک شرکت در خارج از مرزهای کشور و همچنین ضرورت مطالعه شرایط محیطی و مطالعه آینده در این نوع برون‌سپاری است. همچنین به دلیل درون‌شرکتی بودن برون‌سپاری، مشکلات ناشی از مسایل مالی کم‌تر به چشم می‌خورد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به شناسایی ریسک‌های موجود در انواع برون‌سپاری فناوری اطلاعات و تعیین میزان اهمیت آنها پرداخته شد.
گرچه برون‌سپاری مزایای بسیاری برای سازمان‌ها و شرکت‌ها دارد، اما مدیران نباید ریسک‌های موجود در آن را نادیده بگیرند. لذا مقوله مدیریت ریسک در حیطه پروژه‌های برون‌سپاری اهمیت بسیاری دارد. بنابر نظر «بوهم»، مدیریت ریسک فرایندی است که شامل دو فاز اصلی است:
فاز تخمین ریسک (شامل شناسایی، تحلیل و اولویت‌بندی) و فاز کنترل ریسک (شامل برنامه‌ریزی مدیریت ریسک، برنامه‌ریزی نظارت ریسک و اقدامات اصلاحی)، بنابراین این پژوهش فاز اول فرایند مدیریت ریسک را تا حد زیادی پوشش می‌دهد.
جهت انجام این تحقیق، شرکت‌های فناوری اطلاعات کشور به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند و پیمایشی با استفاده از پرسشنامه میان آنها انجام شد. در این پژوهش ابتدا به شناسایی انواع برون‌سپاری که شامل برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی، برون‌مرزی-برون‌شرکتی و برون‌مرزی-درون‌شرکتی می‌باشد پرداخته شد. سپس ریسک‌های مربوط به هر یک از آنها شناسایی و با اضافه کردن ریسک‌های دیگری که شرکت‌های فناوری اطلاعات کشور ممکن است با آنها مواجه باشند، در کل، ۳۳ ریسک شناسایی شد و این ریسک‌ها در قالب ۷ گروه طبقه‌بندی شدند.
با بررسی اهمیت هر یک از این ریسک‌ها از دید مدیران شرکت‌های فناوری اطلاعات، مشخص شد که تفاوت قابل ملاحظه‌ای در اهمیت ریسک‌های هر یک از ۳نوع برون‌سپاری وجود دارد که لزوم توجه ویژه به نوع برون‌سپاری و ریسک‌های مرتبط با آن و برنامه‌ریزی برای مقابله با آنها را نشان می‌دهد. این نتایج خود اهمیت و کاربردهای این تحقیق را برجسته می‌سازد.
براساس نتایجی که از تجزیه و تحلیل داده‌ها حاصل شد، در برون‌سپاری درون‌مرزی–برون‌شرکتی ۴ ریسک، در برون‌سپاری برون‌مرزی-برون‌شرکتی یک ریسک و در برون‌سپاری برون‌مرزی-درون‌شرکتی ۱۴ ریسک از مدل ارایه شده حذف شدند. در این تحقیق برای انواع ریسک‌های مرتبط با هر یک از گروه‌های ۷گانه، در هر۳ نوع برون‌سپاری رتبه‌بندی صورت گرفت. شناسایی ریسک‌ها و تعیین اهمیت آنها سبب گسترده شدن دید محققان و صاحبان کسب‌وکار در درک ریسک‌های مربوط به فعالیت‌ها می‌شود و به آنها در تدوین اهداف و راهبرد‌‌ها کمک می‌کند. همچنین در این پژوهش، میزان اهمیت هر یک از گروه‌های ۷ گانه در هر نوع برون‌سپاری نیز مشخص شده است. در برون‌سپاری درون‌مرزی-برون‌شرکتی ریسک‌های ناشی از دانش و نوآوری از بالا‌‌ترین اهمیت برخوردار هستند که نشان می‌دهد برخی از شرکت‌های فناوری اطلاعات کشور توانایی نوآوری نداشته و دانش لازم را برای خدمت رسانی به دیگر شرکت‌ها ندارند که این امر لزوم اتخاذ سیاست‌های مناسب جهت افزایش ظرفیت و یادگیری شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه فناوری اطلاعات را پررنگ‌تر می‌سازد. در برون‌سپاری برون‌مرزی –برون‌شرکتی مشاهده شد که هر ۷ گروه ریسک اهمیت یکسانی دارند و بین آنها اختلاف معناداری وجود ندارد، زیرا در این نوع برون‌سپاری شرکت پیمانکار نه تنها کاملاً مستقل از کارفرما است بلکه متعلق به کشوری با تفاوت‌های بسیار زیاد فرهنگی، اقتصادی و غیره است. لذا مدیران پروژه‌های برون‌سپاری باید با در نظر گرفتن همه جنبه‌های ریسک‌زا، این فعالیت را آغاز کنند و نقش مدیران ریسک در این نوع برون‌سپاری اهمیت بیش‌تری پیدا می‌کند زیرا شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های این نوع برون‌سپاری سبب می‌شود تا مدیران ریسک بتوانند از روش‌های مختلف این ریسک‌ها را کنترل و خطرات ناشی از آنها را به حداقل رسانند. در برون‌سپاری برون‌مرزی –درون‌شرکتی نیز با اهمیت‌‌‌ترین گروه ریسک، ریسک‌های ناشی از تغییر و ریسک‌های مربوط به شرایط محیطی می‌باشند که ناشی از چندپارگی وظایف یک شرکت در خارج از مرزهای کشور بوده و ضرورت مطالعه شرایط محیطی را در این نوع برون‌سپاری ایجاد می‌کند. بنابراین با تعیین ریسک‌های موجود در هر یک از انواع برون‌سپاری و نیز میزان اهمیت هر یک، مدیران شرکت‌های فناوری اطلاعات و یا مدیران بخش فناوری اطلاعات سازمان‌ها قادرند به مدیریت هرچه بهتر ریسک در پروژه‌های برون‌سپاری خود پرداخته و تصمیمات مناسبی جهت رفع آنها اتخاذ کنند.
برای تحقیقات آینده توصیه می‌شود براساس ریسک‌های مشخص شده در این تحقیق و میزان اهمیت هر یک از آنها در انواع برون‌سپاری فناوری اطلاعات، راه‌کارهای مناسبی جهت مدیریت دقیق این ریسک‌ها و افزایش بهره‌وری این پروژه‌ها ارایه شود که در واقع می‌توان گفت که تحقیقات آینده می‌توانند فاز دوم فرایند مدیریت ریسک یعنی کنترل ریسک را پوشش دهند. محققان با انجام مطالعات گسترده در این زمینه، و ارایه دیدگاه‌ها و نظرات موشکافانه خود می‌توانند یاریگر سازمان‌ها باشند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.