توسعه راه‌آهن نیازمند ۸۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است

براساس برنامه ششم توسعه راه‌آهن نیازمند ۸۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است    گسترش راه‌آهن در رأس برنامه‌های دولت در بخش توسعه حمل و نقل قرار دارد و قرار است که امسال، آغاز دوره طلایی راه‌آهن جمهوری‌اسلامی‌ایران باشد . به گزارش ایرنا، زیرساخت محور توسعه است و از مهم‌ترین عوامل تأثیر‌گذار در پایداری توسعه و […]

براساس برنامه ششم

توسعه راه‌آهن نیازمند ۸۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است

 

 گسترش راه‌آهن در رأس برنامه‌های دولت در بخش توسعه حمل و نقل قرار دارد و قرار است که امسال، آغاز دوره طلایی راه‌آهن جمهوری‌اسلامی‌ایران باشد .

به گزارش ایرنا، زیرساخت محور توسعه است و از مهم‌ترین عوامل تأثیر‌گذار در پایداری توسعه و افزایش نرخ رشد اقتصادی، زیرساخت‌های حمل و نقل و ترابری است.

اتکا به درآمدهای غیرنفتی رویای تمام دولت‌ها در ادوار مختلف بوده در حالی که بخشی از جایگزینی درآمدهای حاصل از صنعت گردشگری، ترانزیت، تجارت و صادرات به جای پول نفت به میزان و مقدار زیرساخت‌های موجود در بخش حمل و نقل بر می‌گردد اما مدت‌زمان افتتاح پروژه‌های عمرانی مربوط به این بخش با میانگین‌های جهانی بسیار فاصله دارد.

طبق گفته «احمدخرم» وزیر راه و ترابری دولت اصلاحات، مدت زمان افتتاح یک پروژه عمرانی و زیربنایی در کشورهای توسعه یافته به کم‌تر از ۱۰ سال می‌رسد اما در کشورمان پروژه‌هایی نیمه‌کاره باقی مانده‌اند که کلنگ آنها قبل از پیروزی انقلاب به زمین خورده است.

مهم‌ترین عامل کُندی کار در ساخت پروژه‌های زیربنایی تأمین منابع است که دولت یازدهم برای رفع این مانع، از اسناد خزانه اسلامی استفاده کرد و توانست با سیاست‌گذاری‌های علمی در کنار تخصیص منابع، در بخش حمل و نقل و زیرساخت‌های مربوط به این حوزه اقدامات قابل توجهی را انجام دهد.

زیرسازی و ریل‌‌کشی نزدیک به ۲۰۰۰ کیلومتر راه‌آهن جدید، ورود ۷ فروند هواپیمای جدید، ساخت بیش از ۱۵ هزار کیلومتر انواع راه، نوسازی ناوگان جاده‌ای و برگزاری مناقصه‌های تعیین اپراتورهای بنادر شهید رجایی و شهید بهشتی و اقدام به توسعه این بنادر حیاتی کشور، گلچینی از عملکرد دولت در توسعه حمل و نقل و زیرساخت‌های مرتبط به این حوزه است.

در بین شقوق مختلف حمل و نقل، تأکید دولت یازدهم بر توسعه راه‌آهن بود و بار‌ها این جمله که « راه‌آهن از دولت به یادگار می‌ماند» از زبان دولتمردان در سطوح عالی نقل شد. دولت دوازدهم هم در بخش حمل و نقل سیاست‌های دولت قبل را دنبال می‌کند و قرار بر این است که گسترش راه‌آهن در صدر برنامه‌های دولت در بخش ساخت زیربنا‌ها و توسعه حمل و نقل کشور باشد.

** آغاز دوره طلایی راه‌آهن

هر چند که گسترش شبکه و کریدورهای جاده‌ای، نوسازی ناوگان هوایی، دریایی و جاده‌ای، افزایش سهم شرکت‌های هواپیمایی ایرانی در بازار جهانی، افزایش امکانات فرودگاه‌های کشور و به روز‌سازی تجهیزات، توسعه بنادر و ارتقای تجهیزات بندری، رشد آمار شناور‌ها و کشتی‌های مسافری و تجاری از برنامه‌های دولت و وزارت راه و شهرسازی در بخش حمل و نقل است اما آنچه که در برنامه ششم توسعه هم به عنوان اولویت در این حوزه به آن تأکید شده، توسعه راه‌آهن است و حمل و نقل ریلی بیش‌ترین سهم را در احکام این سند راهبردی کشور دارد.

کاهش ترافیک و تصادفات، کاهش هزینه‌های حمل ونقل، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و جلوگیری از آلودگی هوا و دسترسی به شبکه راهی بین‌المللی تنها بخشی از دلایلی است که باعث شده تا کشور‌ها به سمت انتقال بار و مسافر از شبکه جاده‌ای به شبکه ریلی پیش بروند.

در ۴ سال گذشته هم برای توسعه شبکه راه‌آهن و ساخت زیربناهای ریلی اقدامات گسترده‌ای انجام شد که یکی از مهم‌ترین آنها اتصال ۵ مرکز استان به شبکه سراسری راه‌آهن است تاکنون قطار به دو مرکز استان‌های همدان و کرمانشاه رسیده است و استان‌های گیلان، آذربایجان‌غربی هم تا پایان سال صاحب ایستگاه قطار می‌شوند و مردم این استان‌ها هم صدای سوت قطار را می‌شنوند. تبریز هم از مسیر جدید به شبکه ریلی متصل می‌شود.

طبق گفته «خیرا…خادمی» معاون وزیر راه و شهرسازی- مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل- در دولت یازدهم در بخش زیربناهای ریلی، زیرسازی و ریلکشی حدود ۲۰۰۰ کیلومتر راه‌آهن جدید راه‌اندازی شد و تا پایان امسال هم ۹۱۹ کیلومتر راه‌آهن جدید در استان‌های مختلف کشور به بهره‌برداری می‌رسد.

براساس این اظهارات امسال دوره طلایی راه‌آهن است چرا که با افتتاح این حجم از پروژه‌های ریلی می‌توان گفت معادل عملکرد ۵ ساله دولت‌های قبل در این حوزه، کار انجام شده است.

این تنها عملکرد شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در بخش گسترش خطوط راه‌آهن در کشور بوده و شرکت راه‌آهن هم یکی از معاونت‌های وزارت راه و شهرسازی است در طول ۴ سال گذشته اقدامات قابل توجهی در این حوزه داشته است.

به استناد گزارش‌های رسمی شرکت راه‌آهن در دولت یازدهم دو خطه‌سازی بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر راه‌آهن در دستور کار قرار گرفت که بیش از ۸۰۰ کیلومتر آن به افتتاح رسید.

این درحالی است که تا سال ۱۳۹۲ در مجموع طول راه‌آهن دو خطه کشور به چیزی حدود ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسید.

از سویی دیگر در حالی که روزانه به‌طور میانگین حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو از حومه شهر وارد تهران و از آن خارج می‌شود توسعه خطوط راه‌آهن حومه‌ای و انتقال جابه‌جایی مسافران از جاده به ریل یک ضرورت برای کاهش ترافیک و آلودگی هوای پایتخت است.

از این رو از ابتدای شروع به‌کار دولت یازدهم ساخت ۷۰۰ کیلومتر خط آهن قطارهای حومه‌ای در اطراف کلان‌شهر‌ها در دستور کار شرکت راه‌آهن قرار گرفت که بخشی از این پروژه در تهران، اصفهان و… به اجرا رسید.

اما در کنار توسعه زیر بناهای راه‌آهن برای تحقق برنامه‌های دولت، پروژه نوسازی ناوگان ریلی هم آغاز شد. با دستور وزیر راه و شهرسازی واگن‌های مسافری بالای ۵۵ سال و ۴۵ سال در دو سال گذشته از رده خارج شدند و قرار بر این است که آذرماه امسال هم نسبت به از رده خارج‌سازی واگن‌های مسافری بالای ۳۵ سال اقدام شود.

نکته قابل توجه این است که واگن‌های تولید ایران جایگزین این ناوگان فرسوده می‌شوند که این خود عامل اشتغال‌زایی در کشور است. البته قراردادهایی هم با شرکت‌های صاحب نام اروپایی در تولید واگن برای تأمین ناوگان ریلی کشورمان منعقد شده که براساس توافق‌ها، کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های ایرانی و خارجی اقدام به ساخت واگن در ایران می‌کنند که مهم‌ترین مزیت این قرارداد‌ها انتقال تکنولوژی به ایران است.

سیاست‌گذاری‌ها در بخش زیربناهای حمل و نقل کشور نشان از اولویت برنامه‌های ریلی در اجرای پروژه‌ها دارد. قطعاً یکی از ابزارهای تحقق سیاست‌های دولت برای توسعه راه‌آهن و افزایش درآمدهای حاصل از آن در ترانزیت، گردشگری، صادرات و… تأمین منابع مالی است.

طبق گزارش‌های رسمی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، بخش حمل و نقل ریلی کشور برای دستیابی به اهداف راه‌آهن در برنامه ششم توسعه (تا سال ۱۴۰۰) به ۸۳ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد.

براساس سند برنامه ششم و طبق مصوبه مجلس در طول ۴ سال آینده سهم حمل بار ریلی به ۳۰ درصد و سهم حمل مسافر از طریق راه‌آهن باید تا ۲۰ درصد افزایش پیدا کند. همچنین در سال جاری حجم جابه‌جایی کالا از طریق ریل باید به ۶۲ میلیون تن برسد درحالی‌ که در سال ۱۳۹۵ این رقم حدود ۴۰٫۲ میلیون تن بوده است که این آمار نشانگر رکورد در تاریخ حمل و نقل ریلی در ایران محسوب می‌شود.

اما برای رسیدن به اهداف و مأموریت‌های تعیین شده و حفظ روند موجود به سرمایه‌گذاری ۸۳ هزار میلیارد تومان نیاز است که اگر این رقم بین زیربنا و ناوگان تقسیم شود، حدود ۱۵درصد سهم بخش خصوصی و ۳۵ درصد دولت در بخش زیرساخت‌ها و ۳۳ درصد بخش خصوصی و ۱۴ درصد دولت در بخش ناوگان خواهد بود.

 

قطعاً این حجم از سرمایه‌گذاری منافع اقتصاد ملی را تأمین می‌کند به‌طوری که طبق برآوردها، منافع حاصل از توسعه حمل ‌و نقل ریلی شامل ۳۰ میلیارد و ۹۱۸ میلیون تومان براساس میزان صرفه‌جویی در مصرف سوخت، ۹ هزار و ۴۵۲ میلیارد تومان منافع ناشی از کاهش آلایندگی و ۷ هزار و ۹۱۹ میلیارد تومان منافع ناشی از کاهش تلفات جاده‌ای است که در مجموع ۴۸ هزار و ۲۹۰ میلیارد تومان به اقتصاد ملی تزریق خواهد کرد.