سیل مهار شدنی است اگر..

  ناصربهزادفر- این روز‌ها با ورود سامانه‌های باران زا مناطق مختلفی از کشورمان دچار مشکل سیل شده‌اند. سیل در مناطق شرقی و غربی موجب خسارت‌های جانی فراوان شده است. برای مقابله با این پدیده، بررسی آن موجب شناخت بیش‌تر و آمادگی بهتر ما خواهد بود. سیل چیست؟ به گزارش مناقصه‌مزایده، سیل وقتی اتفاق می‌افتد که […]

 

ناصربهزادفر- این روز‌ها با ورود سامانه‌های باران زا مناطق مختلفی از کشورمان دچار مشکل سیل شده‌اند. سیل در مناطق شرقی و غربی موجب خسارت‌های جانی فراوان شده است. برای مقابله با این پدیده، بررسی آن موجب شناخت بیش‌تر و آمادگی بهتر ما خواهد بود.

سیل چیست؟

به گزارش مناقصه‌مزایده، سیل وقتی اتفاق می‌افتد که آب سرریز می‌شود یا  بخشی از خشکی‌ را فرا می‌گیرد که به‌طور عادی خشک است. به‌طور کلی ساعت‌ها و یا حتی روز‌ها طول می‌کشد تا سیل ایجاد شود، همین زمان لازم برای آماده شدن و یا تخلیه را به ساکنان منطقه می‌دهد. اما گاهی اوقات، سیل به سرعت و با علایم هشداردهنده اندک ایجاد می‌شود.

سیل‌ها دومین فاجعه طبیعی متداول روی زمین هستند. شایع‌‌ترین فاجعه آتش‌سوزی است.

انواع سیلاب‌ها

۱٫ سیلابهای آرام: که در اثر افزایش حجم ناگهانی آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها در اثر بارندگی در طی روز‌ها و هفته‌ها ایجاد میشود. خشکی‌های اطراف یک رودخانه، دشت سیل نامیده می‌شود.

۲٫ سیلابهای ناگهانی: که در اثر افزایش حجم آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها ایجاد شده و با خود مرگ و مصدومیت افراد و تخریب منازل را به همراه دارد. این سیلاب‌ها ممکن است بر اثر بارانهای سیلآسا، گردباد تخریب دیوارهای سد و ذوب شدن سریع یخ به وجود ‌آید.

عواقب بروز سیل

هنگامی که سیلاب فروکش می‌کند، مناطق آسیب‌دیده اغلب زیر گل و لای پوشیده می‌شوند. این رسوبات می‌توانند سرشار از مواد مغذی باشند و این امر کشاورزان و کشت و صنعت را در منطقه منتفع می‌کند. دشت‌های سیلابی بارورکننده و پربرکت معروفی وجود دارند. دره رود می‌سی‌سی‌پی در آمریکا، دره رود نیل در مصر و هلال حاصلخیز در خاورمیانه هزاران سال است پشتوانه کشاورزی بوده‌اند. (هلال حاصلخیز از فلسطین اشغالی تا خلیج‌فارس کشیده می‌شود و بخش کوچکی از کشورمان را نیز در بر می‌گیرد.) در واقع جاری شدن سیل سالانه میلیون‌ها تن خاک غنی از مواد مغذی را پشت سر خود به جا می‌گذارد.

با این حال، سیل قدرت مخرب زیادی دارد. هنگامی که یک رودخانه به کناره‌هایش طغیان می‌کند یا دریا به سوی خشکی حرکت می‌کند، سازه‌های بسیاری قادر به مقاومت در برابر نیروی آب نیستند. سیل می‌تواند پل‌ها، خانه‌ها، درختان و خودروهای زیادی را از جا بکند و با خود حمل کند. سیل‌ها خاک را فرسایش می‌دهند، از زیر پایه ساختمان‌ها می‌کنند و باعث می‌شوند ساختمان‌ها بترکند و واژگون شوند.

سیل‌ها حتی وقتی عقب می‌کشند می‌توانند آسیب بیش‌تری وارد کنند. آب و زمین می‌تواند با مواد خطرناکی مانند اشیای تیز، آفت‌کش‌ها، سوخت و فاضلاب آلوده شود. مواد بالقوه خطرناک ممکن است به سرعت ساختمان‌هایی که در آب فرو رفته‌اند را بپوشانند.

وقتی سیلاب در منطقه‌ای گسترش می‌یابد، حامل بیماری می‌شود. قربانیان سیل ممکن است هفته‌ها بدون آب تمیز برای نوشیدن یا مصارف بهداشتی بمانند. همین می‌تواند به شیوع بیماری‌های کشنده مثل حصبه، مالاریا، هپاتیت A و وبا منجر شود.

مهم‌ترین خسارات سیل

 تخریب پلها، تخریب جادهها، تخریب زمینهای کشاورزی، تخریب چاه‌ها و قنات‌ها و تخریب بند‌ها و سدها، تخریب منازل مسکونی ازدیاد ناقلین (مالاریا)، آلودگی آب، از بین رفتن محصولات و حیوانات اهلی (سوء تغذیه) آسیب به مکانهای بهداشتی و ارتباطی.

زیانهای ناشی از سیل مربوط به پوشیده شدن زمین از آب و نیز فشار خود آب است. سیل ممکن است لولههای آب یا فاضلا را جابهجا کند.

ممکن است تأسیسات تصفیه آب و تلمبه‌خانه‌ها زیر آب فرو روند و گل و لای داخل تلمبهها، موتور‌ها و سایر تجهیزات شوند که این امر سبب تعمیرات گران و وقتگیری خواهد شد. آسیب ساختمانهای محافظ چاه‌ها و چشمه‌ها ممکن است منجر به آلودگی آب آشامیدنی شود. تأسیسات تصفیه فاضلاب و لولههای خروج فاضلاب بیش‌تر در معرض صدمات سیل قرار میگیرد .جمع شدن زباله و فضولات سبب افزایش مگس و جوندگان میشود. دفن مردگان و زیر خاک کردن لاشه حیوانات مرده مواقعی مشکل فوری و مهمی را به وجود میآورد.

هنگام وقوع سیل خطر آتشسوزی نیز افزایش مییابد. بالا آمدن سطح آب ممکن است سبب واژگون شدن مخازن نفت یا بنزین شود و یا ورود آب به مخازن برگ مواد سوتی سبب پخش شدن آن‌ها در منطقه وسیعی گردد. اگر جرقهای به این مواد سوختی برسد آتش به سرعت همه جا را فرا میگیرد، زیرا اشغال شناور در سطح آب و سایر اشیا معمولاً همگی مواد قابل اشتغالاند. گاه اتصال در شبکه برق ساختمانهایی که زیر آب رفتهاند، ‌باعث آتشسوزی و برقگرفتگی میشود. تأسیسات بهسازی مناطق ساحلی ممکن است به هنگام هجوم این امواج ویران شوند و یا در اثر شسته شدن زمین و فرو ریختن آن، در معرض صدمه قرار گیرند.

توصیه‌های قبل از بروز سیل

همان طور که می‌دانیم سیل از بلایای طبیعی است که همه ساله در گوشه و کنار دنیا اتفاق می‌افتد و باعث خسارت‌های مالی و جانی زیادی می‌شود.

دستورالعمل مقابله با این گونه موارد اضطراری، به شرح زیر است:

– حفظ خونسردی و همدلی با دیگران توأم با امید به خداوند سبحان. این نکته را هرگز فراموش نکنید.

– هشدار سیل در رسانه‌ها، به معنای آن است که سیل جاری شده است یا جاری خواهد شد، لذا از قبل آماده باشید.

– همواره کیف امداد و نجات هلال احمر را در منزل آماده داشته باشید.

– از منابع مختلف از جمله رادیو و تلویزیون و سایر وسایل ارتباطی، مانند بی‌سیم و پایگاه انتظامی، اطلاعات و آگاهی‌های لازم را دریافت کنید.

– برای زمان وقوع سیل، در منبعی آب سالم ذخیره کنید.

– در مناطق سیل خیز، تأمین جانی و مالی در برابر زیان‌های احتمالی ضروری است، بنابراین، بهتر است اسناد و اوراق بهادار را در جعبه‌ای مطمئن قرار دهید.

– در نظر داشته باشید اگر به شما گفته شود منزل را تخلیه کنید، به چه جاهایی می‌توانید بروید. بنابراین از قبل چند مکان را انتخاب کنید.

– همواره کمی بنزین در باک اتومبیل داشته باشید زیرا ممکن است مجبور شوید خانه را ترک کنید.

– با مناطق سیل خیز آشنا شوید. برای اطلاعات بیش‌تر می‌توانید با مرکز هلال احمر محل خودتان تماس بگیرید.

– تابلو برق را در طبقات فوقانی ساختمان جاسازی کنید.

– خانواده و اموالتان را در برابر سیل بیمه کنید.

– از ساختن خانه یا محل کار خود در مکان‌هایی که خطر سیل آنجا را تهدید می‌کند خودداری کنید.

– به تعداد کافی آجر و گونی و به مقدار کافی شن و ماسه در منزل داشته باشید.

– اسناد، کاغذ‌ها و اسکناس‌های خود را در کیسه‌های پلاستیکی و در مکانی امن نگهداری کنید.

– چنان‌چه ورودی‌های منزل یا پنجره‌ها در معرض خطر سیل هستند، لبه‌های آن‌ها را با کیسه‌های شن و ماسه بپوشانید.

– فرش‌ها و اشیایی گران‌قیمت را به طبقات بالاتر و یا سطوح مرتفع منتقل نمایید.

– ظروف پلاستیکی، سینک ظرفشویی و وان یا زیردوشی حمام را با آب سرد تمیز پر کنید.

– از آجر‌ها برای بالا بردن سطح اثاث منزل استفاده کنید.

– سریع‌ترین و ایمن‌‌ترین راه رسیدن به نزدیک‌ترین نقطه مرتفع درمحل سکونت خود را همیشه در نظر داشته باشید

– همیشه رادیوی باتری‌دار، چراغ قوه با باتری و کیف کمک‌های اولیه در دسترس داشته باشید

– فراهم نمودن آب خوراکی و غذای کنسرو شده در بعضی از شرایط جان شما را نجات می‌دهد

– تهیه کیسه‌های شن جهت جلوگیری از ورود آب به منزل الزامی است

توصیه‌هایی برای دستگاه‌های اجرایی جهت پیشگیری و مقابله با سیل

– مجهز نمودن بعضی از مراکز مهم مانند مراکز درمانی به ژنراتور تولید برق ضروری است

– لزوم رعایت اصول و ضوابط مهندسی رودخانه در احداث پل‌ها مطابق استاندارد.

– مطالعه و اجرای طرحهای سیستم هشدار سیل (مناطق پرجمعیت، کوهستانی و رودخانههای بزرگ).

– حفاظت و جلوگیری از دخل و تصرف غیرمجاز در بستر رودخانه‌ها و مسیلها.

-پاکسازی و دفع انباشتههای طبیعی و مصنوعی در محدوده پل‌ها و زیرگذر‌ها با هماهنگی شرکتهای آب منطقهای.

– لزوم به ‌کارگیری و توسعه نقش بیمه در سرمایهگذاری طرحهای پیشگیری و جبران خسارات ناشی از سیل.

– ارایه خدمات آموزش عمومی از طریق جمعیت هلالاحمر، آموزش و پرورش و رسانههای عمومی با هماهنگی کمیتههای فرعی پیشگیری از سیل در استان‌ها.

اصلاح بستر رودخانهها

الف) عریض کردن بستر رودخانه

ب) عمیق کردن در اثر لایروبی

ت) عریان کردن رودخانه از نباتات

ث) تسطیح رودخانهها

ج) تصحیح مسیر برای کم کردن طول رودخانه

ایجاد سیل برگردان

الف) ایجاد دیواره‌ها در کنار رودخانهها.

ب) کندن کانالهای عرضی و موانع در مسیر سیل.

پ) منحرف کردن آب‌های تجمع شده به مناطق دیگر.

ت) ایجاد سیل شکن در دره‌ها برای جلوگیری از تجمع آب.

ایجاد و ساخت سد‌ها و آب بندها: بهترین چاره است که میتوان در تولید برق و آبیاری از آن استفاده کرد.

حفاظت از بستر رودخانهها: در حوضههای مرتفع با استفاده از مصالح ساختمانی.

حفاظت بیولوژیکی: عدم کاشت درخت در کنار رودخانه‌ها و ایجاد پوشش گیاهی و جنگل‌ها برای کم کردن سرعت قطرات باران.

ایجاد سرعت شکنهای بتونی و سنگی در مسیر بستر رودخانه‌ها و مسیر سیلابها

توصیه‌های زمان بروز سیل

– اگر در خارج از ساختمان(اداری، مسکونی) هستید، خونسرد باشید.

– از جاده‌های هموار، عبور کنید و به محل‌هایی که امکان فروریختن آن‌ها وجود دارد نزدیک نشوید.

-در صورتی که مجبور به ترک منزل و محل سکونت خود هستید، قبل از خروج حتماً جریان برق، آب و گاز را قطع کنید.

– برای کسب اطلاعات و دستورالعمل‌های لازم به پیام‌های رادیو و تلویزیون گوش کنید و در صورتی که دستور تخلیه داده شد، فوراً این کار را انجام دهید.

وقتی که اطلاعیه یک سیلاب برق‌آسا، پخش می‌شود

– اگر تصور می‌کنید سیل قبلاً شروع شده است، فوراً منزل را ترک کنید چرا که ممکن است تنها چند ثانیه وقت گریز داشته باشید.

 – گوش به زنگ باشید تا در صورت اعلام سیلاب، به سرعت منزل را ترک کنید.

– اگر ماشین شما در آبهایی که به سرعت سطح آن‌ها بالا می‌آید، گیر کرده است، فوراً آن را ر‌ها کنید و به محل مرتفعی بروید.

– به آرامی رانندگی کنید و مراقب خرابی‌ها و شیب‌های جاده باشید.

– هنگام رانندگی از دنده‌های سنگین استفاده کنید؛ زیرا ترمز در آب، به خوبی کار نمی‌کنند.

– اگر خانه شما در محل مرتفعی است همان جا بمانید.

– به نقطه مرتفعی دور از رودخانه‌ها، نهرها، جویبار‌ها و زهکشی‌ها بروید.

– اگر پیاده هستید، از نقاطی که در آن سطح آب از زانو بالاتر است عبور نکنید.

– همیشه و همه جا اصل خونسردی را حفظ کنید.

– برای اطلاع از وضعیت و گرفتن دستورات لازم به رادیو، تلویزیون و یا اعلام بلندگوهای عمومی گوش دهید در صورتی که دستور تخلیه داده شد فوراً این کار انجام دهید.

– وسیله روشنایی تهیه کنید (چراغ قوه، شمع و …)

– به سرعت کمی غذا و آب ذخیره کنید. (ممکن است منابع آب آلوده گردد و مواد غذایی یافت نشود) و از مصرف مواد غذایی در تماس با سیل و فاقد ظرف ضد آب خودداری شود. از غذاهای کنسرو شده سالم استفاده نمایید.

– در خارج از منزل مواظب سیمهای برق که روزی زمین افتاده (خصوصا در آب) باشید تا دچار برقزدگی نشوید.

– در هنگام رانندگی مراقب شیب‌ها و پیچهای جاده باشید به آرامی و با خونسردی رانندگی کنید (ترمز‌ها به‌خوبی کار نمیکند).

-اگر خانه شما در محل مرتفعی است و خطر آب گرفتگی شما را تهدید نمیکند نیاز به خروج از منزل نمیباشد.

-مناطق کم ارتفاع را سریعاً ترک نمایید.

– به نقطه مرتفعی دور از رودخانهها، نهر‌ها و زهکشی بروید.

– از فاضلاب‌ها و جویبارهای به ظاهر آرام دوری نمایید. و از ورود به جریان پرشتاب آب بدون توجه به قابلیت شناگری که خطر غرق شدن را به دنبال دارد، اجتناب کنید.

– سیلابهایی که سطح جاده و پل‌ها را پوشانده است دارای قدرت مافوق تصور است.

– راهرفتن و یا رانندگی در سیلاب خطرناک‌ترین کاری است که ممکن است انجام دهید.

– وسایل نقلیه، حیوانات مزرعه و اشیای قابل حمل و نقل را به نزدیک‌ترین محل مرتفع انتقال داده شود. خودرو‌ها و وسایل نقلیه محلهای امنی در مقابل سیل نمیباشد، زیرا خودرو ممکن است در آب جاری از کار بیافتد و یا توسط آب حرکت داده و برده شود.

– حشرهکش‌ها را از آب دوری کنید چون امکان دارد آلودگی خطرناکی را موجب شود.

– هیچگاه به تنهایی در یک ناحیه سیلزده، به این طرف و آن طرف ندوید.

 – آب‌های جمع شده در گودالهای مناسب برای رشد حشرات به‌خصوص پشه‌ها میباشد. لذا از توری در محل اقامت استفاده گردد و پوشاک آستین بلند و چکمههای ساق بلند بپوشید.

– سریعاً خود را به نزدیک‌ترین محل مرتفع و امن برسانید.

– در اس-رع وقت از محل سیل زده دور شوید.

– جریان برق و گاز منزل را قطع کنید. درپوش چاهک‌ها را گذاشته و کانال‌ها و منافذ ورود آب را با کیسه شن مسدود کنید.

– هیچگاه در مسیر جریان سیل راه نروید.

– اگر در اتومبیل خود در محل سیل گیر کرده‌اید سریعاً از آن خارج شوید.

– از طریق رادیو به توصیه‌های ایمنی مسؤولین به دقت گوش داده و عمل نماید.

نکات ایمنی پس از وقوع سیل

– از سیم‌های آویزان برق و منابع اصلی آب و شبکه‌های تخریب شده فاضلاب دور شوید و این موارد را به مقامات مسؤول گزارش دهید.

– پس از سیل احتمالی شیوع بیماری‌های عفونی مانند عفونت دستگاه گوارش ناشی از انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها (شیگلا- اشرشیاکولی- هپاتیت و عامل حصبه) وجود دارد که باید مراقبت‌های لازم بهداشت فردی و عمومی و بهداشت آب و غذا به عمل آید.

– سریعاً نسبت به پاکسازی خانه و محل سکونت خود اقدام نمایید.

– سکونت در مرتفع‌‌ترین محل امن تا اعلام رفع خطر سیل از طریق مسؤولین امر.

– رعایت احتیاط خطر انتقال جریان الکتریسته از طریق آب پس از باز گشت به منزل.

– بررسی خطر ریزش سقف و دیوار‌های منزل.

– جوشاندن آب قبل از مصرف و دور ریختن غذاهایی که با آب سیل درتماس بوده‌اند.

– مراجعه به نزدیک‌ترین مراکز درمانی در صورت بروز هر گونه آسیب جدی.

– از جاده‌های هموار عبور کنید و به محل‌هایی که امکان فرو ریختن آن‌ها وجود دارد نزدیک نشوید.

– در منطقه سیل زده مراقب مار‌ها باشید زیرا سیل مار‌ها را از لانه بیرون می‌کشد.

 – اگر تصور می‌کنید سیل قبلاً شروع شده است، فوراً منزل را ترک کنید چرا که ممکن است تنها چند ثانیه وقت گریز داشته باشید. اگر منزل شما در محاصره سیلاب قرار گرفته است به بالا‌ترین نقطه ساختمان پناه ببرید.

– گوش به زنگ باشید تا در صورت اعلام سیلاب برق آسا، به سرعت منزل را ترک کنید.

– اگر خانه شما در محل مرتفعی است همان‌جا بمانید.

چگونه کمک بخواهید

– در صورتی که پیش‌بینی می‌کنید سطح آب، بیش از حد بالا بیاید و زندگی شما را به مخاطره بیندازد، به فکر روشی جهت کمک خواستن باشید.

– از سطوح بلند مثل طبقات فوقانی، لبه پشت بام و حتی لبه پنجره‌ها استفاده کنید و با تکان دادن پارچه و اشیای براق و رنگ‌های مشخص و حتی فریاد زدن کمک بخواهید.

– چنان‌چه طوفان شدید وجود دارد یا احتمال تخریب سقف می‌دهید، از رفتن به قسمت‌های میانی پشت‌بام خودداری کنید. همچنین اگر سقف پشت بام شما شیبدار است، حتی‌المقدور از رفتن پشت بام اجتناب کنید.

چنان‌چه بیرون هستید

– در هنگام عبور از میان آب، بسیار مراقب باشید. تنها ارتفاع ۱۵ سانتی‌متر آب با جریان شدید کافی است تا تعادل شما را بهم بزند.

– در صورت امکان، از یک تکه چوب جهت تخمین مسیر پیرامون خود و سطح زیر آب استفاده نمایید.

– از تردد در نزدیک سد‌ها و آب‌بند‌ها پرهیز کنید.

 

تماس خود را با آب باقیمانده از سیل به حداقل برسانید چرا که احتمال آلودگی شدید آن، قابل توجه است.