معاملاتی که بدون رعایت قانون برگزاری مناقصات انجام می‌شود کدامند؟

برخی از استثنائات عبارتند از : « خرید کالا از طریق بورس بدون رعایت احکام و تشریفات قانون برگزاری مناقصات ، توسط دستگاه های اجرایی ، بلامانع است».{ماده ۱۰۸ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۵-۱۳۹۰)} «خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس‌های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر آن بورس‌ها […]

برخی از استثنائات عبارتند از : « خرید کالا از طریق بورس بدون رعایت احکام و تشریفات قانون برگزاری مناقصات ، توسط دستگاه های اجرایی ، بلامانع است».{ماده ۱۰۸ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۵-۱۳۹۰)}

«خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس‌های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر آن بورس‌ها مورد داد و ستد قرار می‌گیرند توسط وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و دستگاه های دولتی و عمومی و دستگاه های اجرایی نیاز به برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آنها ندارد.» [ماده ۱۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجراء سیاست های کلی اصل ۴۴  مصوب ۱۳۸۸٫۹٫۲۵]

«معاملات و دریافت‌ها و پرداخت‌های موضوع انتشار اوراق بهادار دستگاه‌های اجرایی … به‌منظور تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بهادار در مواردی که خرید، فروش و اجاره دارایی جزء لاینفک ابزار تأمین مالی است با تأیید خزانه‌داری کل کشور از رعایت تشریفات مقرر در قانون محاسبات عمومی کشور و قوانین مربوط به مناقصات و مزایده‌ها مستثنی است.» [ماده ۱۴ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور (مصوب ۱۳۹۴)]

همچنین موارد مندرج در ماده ۲۹ همین قانون نیز به نوعی استثناء از روش مناقصه بوده و به روش توافق یا مذاکره به معامله منجر می شوند.

ماده ۲۹- موارد عدم الزام به برگزاری مناقصه 

در موارد زیر الزام به برگزاری مناقصه نیست  و دستگاه‌های اجرایی مندرج در بند «ب» ماده (۱) این قانون می‌توانند  بدون انجام تشریفات مناقصه، معامله مورد نظر را انجام دهند:

الف) خرید اموال منقول، خدمات و حقوقی که به تشخیص و مسؤولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آن‌ها منحصر به فرد  (انحصاری)  بوده و دارای انواع مشابه  نباشد.

ب) خرید،  اجاره به شرط تملیک یا اجاره گرفتن اموال غیرمنقول  که به تشخیص و مسؤولیت وزیر و یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آن‌ها با کسب نظر  از هیأت کارشناسان رسمی  دادگستری حداقل سه نفر و یا هیأت کارشناسان خبره مربوطه در صورت نبود کارشناسان رسمی انجام خواهند شد.

ج) خرید اموال منقول و غیرمنقول، کالا و خدمات با قیمت تعیین شده  یا کمتر یا حقوقی که نرخ‌های آن‌ها از طرف مراجع قانونی ذی‌صلاح تعیین شده  باشد.

د) تعمیر تجهیزات و ماشین‌آلات ثابت و متحرک  و تأمین  تجهیزات و ماشین‌آلات صرفاً جایگزین و مرتبط با تداوم تولید در واحدهای تولیدی به نحوی که شامل توسعه واحد نگردد به تشخیص و مسؤولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آن‌ها با رعایت صرفه و صلاح کشور.

هـ) خرید خدمات مشاوره اعم از مهندسی مشاور و مشاوره فنی‌بازرگانی مشتمل بر مطالعه، طراحی و یا مدیریت بر طرح و اجرا و نظارت و یا هر نوع خدمات مشاوره‌ای و کارشناسی.

آیین‌نامه اجرایی این بند جهت تعیین ضوابط، موازین و معیارهای خدمات مشاوره حداکثر ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

و) خدمات فرهنگی و هنری ، آموزشی  و ورزشی و نظایر آن  به تشخیص و مسؤولیت وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی که امکان برگزاری مناقصه مقدور نباشد با رعایت صرفه و صلاح کشور.

ز) خرید قطعات یدکی  برای تعویض و یا تکمیل لوازم و تجهیزات ماشین‌آلات ثابت و متحرک موجود و همچنین ادوات و ابزار و وسایل اندازه‌گیری دقیق و لوازم آزمایشگاه‌های علمی و فنی و نظایر آن که تأمین آن با تشخیص بالاترین مقام اجرایی از طریق مناقصه امکان‌پذیر نباشد، با تعیین بهای  مورد معامله از سوی حداقل یک نفر کارشناس  رشته مربوط که حسب مورد توسط وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی در مرکز و یا استان و یا مقامات مجاز از طرف آن‌ها انتخاب می‌شود.

ح) در مورد معاملات محرمانه به تشخیص هیأت وزیران با رعایت صرفه و صلاح کشور.

ط) خرید سهام و تعهدات ناشی از اجرای احکام قضایی.

علی قره داغلی-۲۴ خرداد۹۶