مناقصه؛ سوپاپ اطمینان بازار نفت در اجرای سیاست‌های فن‌آورانه

  سمیه مهدوی- ارتقای توان تولیدات داخلی و به ازای آن بالابردن سطح کیفیت و دانش صنایع کشور یکی از شاهراه‌هایی است که می‌توان با دستاویز قراردادن آن به سوی برنامه کلان اقتصاد مقاومتی پل زد. صنعت نفت با یدک کشیدن عنوان موتور محرکت اقتصاد داخلی و باتوجه به محدودیت‌های اعمال شده بر آن به‌ویژه […]

 

سمیه مهدوی- ارتقای توان تولیدات داخلی و به ازای آن بالابردن سطح کیفیت و دانش صنایع کشور یکی از شاهراه‌هایی است که می‌توان با دستاویز قراردادن آن به سوی برنامه کلان اقتصاد مقاومتی پل زد. صنعت نفت با یدک کشیدن عنوان موتور محرکت اقتصاد داخلی و باتوجه به محدودیت‌های اعمال شده بر آن به‌ویژه در زمینه تأمین کالا، تجهیزات و اجرای پروژه‌ها نقش به‌سزایی در اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی ایفا می‌کند.

پروژه ساخت ١٠ گروه کالا و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در انتقال و توسعه فن‌آوری با مزیت تجاری-رقابتی و با رویکرد افزایش توان زنجیره ارزش صادرات خدمات فنی-مهندسی از جمله مباحثی است که با تأکید بر اهمیت آن در رساندن صنعت نفت به خودکفایی در «همایش صنعت نفت دانش‌بنیان، تبلور اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی» به‌صورت ویژه مورد بررسی قرار گرفت .

این جریان که با کمک ابزار مناسبی چون برگزاری مناقصات می‌تواند حرکت چرخ‌های اقتصاد داخلی را سرعت ببخشد، تاکنون در جریان اجرایی کردن پروژه بومی‌سازی ١٠ گروه کالا و تجهیز مورد نیاز صنعت نفت، مناقصه ٩ گروه برگزار و بیش از ٥٠ قرارداد مشتمل بر قراردادهای ساخت تجهیزات سرچاهی، رشته تکمیل درون چاهی، پمپ سرچاهی، مته حفاری، ابزارهای اندازه‌گیری در حفاری و پیگ هوشمند با سازندگان امضا شده است.

به گفته مسؤولان اجرای پروژه ساخت ١٠ گروه کالاهای صنعت نفت، قرار است ٢٠٠ هزار فرصت شغلی در سال ایجاد کند.

این در حالی است که با گذشت بیش از دو سال از نگاه محوری ارزیابی فن‌آورانه در صنعت نفت در حال حاضر وزارت نفت سیاست فن‌آوری در مقابل بازار را با ابزار مناقصه اجرایی کرده است.

لازمه حمایت از ساخت داخل در پروژه‌های نفت و گاز استقرار نظام یکپارچه صدور گواهینامه کیفیت برای کالا و تجهیزات صنایع نفت و گاز است.

این نظام یکپارچه براساس آیین‌نامه ابلاغی توسط وزیر نفت مورخ ۲۵ اسفند ۹۳، با هدف شناسایی شرکت‌های مستعد برای تبدیل شدن به شرکت‌های تأمین‌کننده تجهیزات فن‌آورانه و دریافت‌کننده گواهینامه کیفیت، آغاز به‌کار کرد و بخشی از اعتبار این فعالیت ناشی از همکاری با سازمان استاندارد ایران است.

کاتوزیان, رییس پژوهشگاه صنعت نفت در خصوص پروژه بومی‌سازی ساخت ۱۰ گروه کالا و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در همایش صنعت نفت دانش‌بنیان، تبلور اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی گفته بود: این پروژه که در انتقال، توسعه و فن‌آوری با مزیت تجاری و رقابتی با رویکرد افزایش توان زنجیره ارزش صادرات و خدمات فنی مهندسی در همین راستا صورت گرفته است.

طی این مدت شرکت پشتیبانی، ساخت و تأمین کالای نفت (مدیریت کالا) برای مناقصه برخی گروه کالاها، ارزیابی فن‌آورانه شامل ۳ سطح بلوغ فن‌آوری، بلوغ مدیریتی سازندگان و بلوغ ساخت با همکاری کارگروه‌های تخصصی را انجام و قراردادهای مربوطه در همین قالب را منعقد کرده است.

وی با تأکید بر این‌که هم‌اکنون آیین‌نامه ارزیابی صلاحیت، رتبه‌بندی و صدور گواهینامه کیفیت تأمین‌کنندگان و سازندگان صنعت نفت در دست تدوین است بیان کرده بود: این آیین‌نامه با هدف ارزیابی سازندگان و زمینه‌سازی در جهت جایگزینی کالای داخلی به جای کالای وارداتی با اطمینان خاطر از استاندارد ساخت داخل تعریف شده که در نهایت به صدور گواهینامه کیفیت منجر خواهد شد.

 این فرایند با همکاری معاونت امور مهندسی وزارت نفت، معاونت پژوهش و فن‌آوری این وزارت‌خانه، پژوهشگاه صنعت نفت، انجمن نفت ایران و پژوهشکده سیاست‌گذاری فن‌آوری دانشگاه صنعتی شریف اجرایی می‌شود.

همچنین مدیر طرح ارزیابی فن‌آورانه سازندگان صنعت نفت در خصوص بومی‌سازی کالا‌های صنعت نفت بیان کرده بود: اگر قرار است با شرکت‌های خارجی کار کنیم قبل از هر چیز باید مطمئن شویم که این شرکت صاحب فن‌آوری است؛ ضمن این که قرار است چه نوع فن‌آوری‌ را منتقل کند که بر این اساس به پایش فن‌آوری منتقل شده نیز خواهیم پرداخت. طرحی که هم‌اکنون مراحل نهایی شدن را در نهاد ریاست جمهوری طی می‌کند.

وی ساخت ١٠ گروه کالاهای اساسی صنعت نفت را مصداق اقتصاد مقاومتی ذکر کرد و افزود: اجرای این سیاست باعث می‌شود که وزارت نفت علاوه بر این که موتور محرکه اقتصادی کشور است، به لوکوموتیو صنعت و فن‌آوری نیز بدل شود.

به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، آثار اجرای این سیاست تنها به صنعت نفت منتهی نمی‌شود زیرا با اجرایی شدن ساخت ١٠ گروه کالای صنعت نفت، سالانه ٤٠ هزار میلیارد تومان به حجم بازار داخلی کشور اضافه می‌شود که این امر به معنای رشد ۴درصدی تولید ناخالص ملی است.

 رونمایی از نخستین دکل حفاری ۳۰۰۰ فورس پاور نفتی ساخت یک شرکت‌ دانش‌بنیان از جمله اخبار مرتبط با بومی‌سازی فن‌آوری در صنعت نفت بود که هفته گذشته منتشر شد.

این دکل که برای نخستین بار در کشور ساخته شده و سنگین‌‌ترین نوع در مقیاس خود به شمار می‌رود، تنها یک نمونه از این مدل دکل ۳۰۰۰ فورس پاور در کشور وجود دارد که کاملاً آمریکایی است. این شرکت با برنده شدن در مناقصه ۱۷ میلیون یورویی توانست قرارداد ساخت از آن خود کند.

باتوجه به این‌که به گفته یکی از مسؤولان این شرکت نمونه خارجی این دکل‌ها تا ۶۰ میلیون یورو قیمت دارد سازندگان داخلی با هزینه‌کردن نصف قیمت خرید می‌توانند مدل داخلی آن را تولید کنند.

بنابراین با دستیابی به توسعه فن‌آوری بومی و ساخت داخل ضمن مستقل شدن در فن‌آوری‌های روز دنیا، می‌توان از میلیون‌ها دلار هزینه صرفه‌جویی و از خارج شدن ارز از مرزهای کشور ممانعت کرد.

 

در این میان بدیهی است وزارت نفت با بسترسازی مناسب مقدمات اتکای صنعت نفت به تجهیزات ساخت داخل و همچنین حضور صنعتگران ایرانی فعال در بازار نفت را فراهم کند تا ۷۰ درصد ظرفیت خالی این صنعت در زمینه تولیدات و تجهیزات داخلی پر شود و با ضمانت فعالیت پیمانکاران در پروژه‌ها و قراردادهای نفتی حیات شرکت‌ها را احیا کند.