مناقصات مرغ عزا و عروسی

مناقصات مرغ عزا و عروسی

مجتبی قدیری

این روز‌ها مناقصات مرغ عزا و عروسی شده است؛ وقتی می‌خواهند تعدیل نیرو کنند، پای مناقصه را به میان می‌کشند و این‌که چون در مناقصه فلان پروژه برنده نشده‌اند و فعلاً کاری برای انجام ندارند به راحتی نیروهای کار را تعدیل می‌کنند و یا هنگامی که قصد اختلاس در ارقام میلیارد دلاری را دارند نیز با برگزاری یک مناقصه صوری و واگذاری کار به شرکتی صوری‌تر این اختلاس را انجام می‌دهند.

دستگاه‌های اجرایی بدون تأمین اعتبار مناقصه برگزار می‌کنند و پروژه را واگذار می‌کنند تا پروژه‌های نیمه‌کاره روی هم انباشته شود و دولت‌‌ها را به وحشت اندازند. ژن‌های خوب نیز در این آشفته‌بازار برگزاری مناقصات با راه‌اندازی شرکت‌هایی که عمر آنها گاه از ماه هم بالا نمی‌زند، برنده مناقصات میلیون دلاری می‌شوند. در حالی‌که برخی تلاش دارند مناقصات را قانونمند کنند، عده‌ای به دنبال کسب سود و منافع خود از این قانونمندشدن می‌باشند، چرا که از نظر آنها جابه‌جایی ارقام میلیارد دلاری در مناقصات آنقدر هست که گا‌هی چند صد میلیارد دلار نیز سهم آنها شود.

در حالی‌که قانون‌مند شدن مناقصات از مرحله اطلاع‌رسانی تا انعقاد قرارداد با برنده مناقصه، می‌تواند مانعی برای جلوگیری از حیف و میل بیت‌المال باشد تا روزنه‌های اختلاس کوچک و بزرگ را ببندد.

در حالی‌که بند «الف» ماده ۳۲ قانون برگزاری مناقصات و آیین‌نامه اجرایی آن، دستگاه‌های دولتی و عمومی را مکلف کرده تا اطلاعات مناقصات و موارد ترک تشریفات مناقصه (شامل فراخوان، اسناد و صورتجلسات، تا تعیین برنده و انعقاد قرارداد) را برای عموم از طریق پایگاه ملی اطلاع‌رسانی مناقصات اطلاع‌رسانی نمایند، به دلایل متعدد که این پایگاه هیچگاه به‌طور واقعی راه نیفتاد، باعث شد این بند از قانون مناقصات همواره با چالش روبه‌رو باشد.

حالا قرار است این وظیفه برعهده سامانه تأمین الکترونیکی کالا قرار گیرد و تبلیغات فراوانی نیز برای آن انجام گرفته است، در حالی‌که کم‌ترین اطلاعات در خصوص زیرساخت‌های این سامانه اطلاع‌رسانی شده است. سامانه‌ای که به جای شفاف‌سازی مهم‌ترین شیوه معاملاتی دولت، گویا به دنبال کسب درآمد است! و قطعاً این تفکر می‌تواند این سامانه را ناکارآمد کند. به قولی گویا قرار است مناقصات برای اینها مرغ عروسی باشد تا لای پلوی خود بگذارند.

چرا که این تفکر به جای آن‌که شفاف‌سازی در مناقصات را توسعه دهد، می‌تواند رانت‌های پنهان را توسعه دهد. رانت‌هایی که در سال‌های بعد شاهد مفاسد گسترده مالی آن باشیم.

قطعاً این سامانه باید در کنار سیستم‌های سنتی اطلاع‌رسانی از مناقصات فعالیت کند و کمی و کاستی آنها را پوشش دهد. در حالی‌که این سامانه غوره نشده قصد مویز شدن دارد و تمامی شیوه‌های سنتی اطلاع‌رسانی مناقصات را زیر سؤال برده است، بدون آن‌که یک صفحه از تجربه خود یا دیگر کشورهایی که از این سیستم استفاده کرده‌اند، ارایه دهد!

امیدواریم سامانه تأمین الکترونیکی کالا محکم گام ‌بردارد تا موفق شود. اما این روز‌ها به جای این‌که گام‌های محکم و استوار ‌بردارد به تبلیغات پرداخته است، تبلیغاتی که حتی صدای دستگاه‌های مناقصه‌گذار را هم درآورده است، چرا که گویا این سامانه کارآیی لازم را ندارد و هنوز پیمانکاران جویای مناقصات، اطلاع‌رسانی چندان مطلوبی را از این سامانه شاهد نبوده‌اند.

 

به امید آن‌که این سامانه بتواند ریشه بسیاری از مشکلات برگزاری مناقصات را حل و فصل کند.