فرونشست زمین، زلزله‌ای خاموش اما قابل پیشگیری

فرونشست زمین، زلزله‌ای خاموش اما قابل پیشگیری فرونشست زمین، پدیده‌ای خطرآفرین و زلزله‌ای خاموش است که بی‌توجهی به آن ممکن است به خسارت مالی، جانی و حتی بحران‌های اجتماعی منجر شود، اما با این وجود، این پدیده قابل پیش‌بینی و پیشگیری است. به گزارش ایرنا، فرونشست می‌تواند در اثر پدیده‌های طبیعی زمین‌شناسی مانند زمین لرزه، […]

فرونشست زمین، زلزله‌ای خاموش اما قابل پیشگیری

فرونشست زمین، پدیده‌ای خطرآفرین و زلزله‌ای خاموش است که بی‌توجهی به آن ممکن است به خسارت مالی، جانی و حتی بحران‌های اجتماعی منجر شود، اما با این وجود، این پدیده قابل پیش‌بینی و پیشگیری است.

به گزارش ایرنا، فرونشست می‌تواند در اثر پدیده‌های طبیعی زمین‌شناسی مانند زمین لرزه، انحلال سنگ‌های گچی، نمکی یا آهکی، آب شدن یخ‌ها و حرکت آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمین یا فعالیت‌های انسانی مانند معدنکاری، برداشت سیالات زیرزمینی مانند آب‌های زیرزمینی، نفت یا گاز ایجاد شود، اما به گفته کارشناسان، کاهش شدید سطح آب‌های زیرزمینی، مهم‌ترین دلیل فرونشست زمین در ایران است.

کاهش بارش، مدیریت نکردن مصرف آب در بخش کشاورزی، رعایت نکردن سهمیه برداشت آب توسط برخی کشاورزان و استفاده از روش‌های سنتی آبیاری، افزایش مصرف آب توسط صنایع و مردم موجب شده است تا بخش قابل توجهی از منابع آبی خشک شود و سطح سفره‌های زیرزمینی بشدت پایین بیاید.

این مسأله موجب شده تا حفره‌های تهی از منابع آبی در اثر وارد آمدن فشار طبقات فوقانی زمین فرو بریزد و پدیده فرونشست زمین در بسیاری از مناطق اتفاق بیفتد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اکنون بیش از ۱۵۰ کشور از جمله ایران با این پدیده روبه‌رو هستند.

به گفته کارشناسان، از آنجا که نشست زمین، حادثه‌ای تدریجی است و مانند سیل و زلزله به یک‌باره رخ نمی‌دهد، مسؤولان و مردم نیز نسبت به آسیب‌های آن توجه چندانی ندارند.

طبق اطلاعات موجود، تاکنون ۵ مورد فرونشست زمین در استان اصفهان گزارش شده است.

فرونشست‌های استان در اراضی جنوب فرودگاه شهید بهشتی، گلشهر، اردستان، روستای پرمه حیدرآباد در بخش چنارود چادگان و شهر دامنه شهرستان فریدن رخ داده است.

با توجه به اهمیت موضوع، چندی پیش کارگروه مخاطرات فرونشست و زلزله به ریاست حجت‌ا…غلامی، مدیرکل راه و شهرسازی استان و با حضور منصورشیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری، محمدرضاهزاره، مدیرکل نظارت و ارزیابی سازمان زمین‌شناسی کشور و اعضای این کارگروه از دستگاه‌های اجرایی مختلف در اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان شکل گرفت.

این کارگروه قرار است با مشارکت دانشگاه اصفهان، مطالعات جامعی در استان انجام شود تا مناطقی که بیش‌ترین احتمال فرونشست زمین در آنها وجود دارد، مشخص شود.

براساس ارزیابی کارشناسان و مسؤولان حاضر در این کارگروه، پیگیری و کنترل پدیده فرونشست زمین در شهرستان‌های کاشان، شهرضا، برخوار و میمه، اردستان، گلپایگان، آران و بیدگل و فریدن در اولویت قرار دارد.

همچنین مقرر شده است تا گزارش‌هایی مبنی بر پایش لحظه‌ای و دقیق تر از کاهش سطح آب‌های زیرمینی توسط شرکت آب منطقه‌ای اصفهان تدوین شود تا از طریق آن بتوان برنامه‌های عملیاتی جامعی پیاده کرد.

حجت‌ا…غلامی، مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان در سومین جلسه این کارگروه، که اوایل هفته جاری برگزارش، فرونشست را یک زلزله خاموش نامید و درباره ضرورت اطلاع‌رسانی و آموزش‌های لازم برای مصرف بهینه آب‌های زیر زمینی به عموم و کشاورزان تأکید کرد.

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز در این جلسه با تأکید بر ضرورت انجام مصوبات این کارگروه توسط دستگاه‌های عضو، از دستگاه‌های مربوطه خواست تا ضمن مشارکت برای رفع مشکلات، با ارایه پیشنهادها، راهکارهای لازم برای برون رفت و پیشگیری از این پدیده ناگوار را تسهیل بخشند.

همچنین محمدرضا هزاره مدیرکل نظارت و ارزیابی سازمان زمین‌شناسی کشور در باره ضرورت آشنایی مردم با عواقب مصرف بیش از حد آب و حفر چاه‌های غیرمجاز تأکید کرد.

جمع بندی نظرات کارشناسان و مسؤولان حاکی از آن است که راهکارهایی برای جلوگیری از این پدیده وجود دارد که مهم‌ترین آن مصرف بهینه آب به‌ویژه کاهش استفاده از آب‌های زیرزمینی است.

تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی، خرید چاه‌های کم ‌بازده از کشاورزان، نصب کنتورهای هوشمند و جایگزینی پساب از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند در کنترل فرونشست زمین مفید باشد.

آموزش لازم به کشاورزان و عموم مردم از سوی سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب در راستای مصرف بهینه آب و جلوگیری از هدررفت‌ها و خالی شدن سفره‌های زیر زمینی، مهم‌ترین راه پیشگیری از این پدیده به شمار می‌رود.

از سوی دیگر، مسؤولان مسکن و شهرسازی نیز باید نسبت به مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و تأسیسات شهری اهتمام ورزند، ضمن این‌که آگاهی بخشی به مردم و فرهنگ‌سازی برای مقابله و پیگیری از بحران نیز ضرورت دارد.

بهسازی و مقاوم‌سازی تأسیسات و منازل نیز راهکاری دیگر برای کاهش اثرات مخرب پدیده فرونشست زمین محسوب می‌شود.

طبق آمار و ارقام، تاکنون ۵۰ هزار واحد مسکونی در روستا‌ها و شهرهای استان اصفهان با دریافت تسهیلات از بنیاد مسکن منازل خود را مقاوم‌سازی کرده‌اند.

استان اصفهان با دارا بودن ۱۰درصد از بافت فرسوده کشور، ۴۰ درصد جمعیت را در این بافت جای داده است و همین آمار خود یک هشدار محسوب می‌شود که باید برای بهسازی و مقاوم‌سازی خانه‌ها با سرعت و جدیت بیش‌تری عمل کنیم.

 

مضاف بر این ذکر این نکته نیز الزامی است که بررسی پدیده فرونشست زمین و از همه مهم‌تر آمادگی برای مقابله با خطرات پنهان این پدیده طبیعی نیازمند ورود جدی و همه جانبه مسؤولان است.