راهکارهای اجرای ایده شهرسازی ریل پایه در کلان‌شهرها

راهکارهای اجرای ایده شهرسازی ریل پایه در کلان‌شهرها

 

آمار‌ها نشان می‌دهد، روزانه حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر وارد شهر تهران و به همین میزان نیز از شهر خارج می‌شوند، به گفته مسؤولان راهکار این مورد در شهرسازی مبتنی بر ریل پایه است.

به گزارش صما دو هفته پیش عباس‌آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، با حضور در صحن علنی مجلس، پل عبور از بن‌بست حرکتی سکونتی شهر تهران را استفاده از روش جهانی شهرسازی ریل پایه عنوان‌کرد. آخوندی پیش ‌از این هم در ۴ سال گذشته، از مفهوم شهرسازی ریل پایه ‌بار‌ها و بار‌ها استفاده و با صراحت همیشگی خود تأکید کرده است که وقت آن است که به سمت شهرسازی ریل پایه حرکت کنیم.

او پذیرش جایگزینی ریل به‌جای خودروی شخصی را از این منظر مهم تلقی می‌کند که در حال حاضر اصلی‌‌ترین بحث برای تهران حمل‌ونقل عمومی است. آمار‌ها نشان می‌دهد، روزانه حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر وارد شهر تهران و به همین میزان نیز از شهر خارج می‌شوند. نکته مهم آن است که ۹۸ درصد از این حجم تردد با خودرو و عمده آنها نیز با خودروی شخصی است.

شهرسازی ریل پایه در دو سطح قابل ‌بررسی است

در این خصوص سخنگوی مجلس‌شورای‌اسلامی با بیان این‌که مبحث حمل‌ونقل در کلان‌شهرهای ما به یک چالش بزرگ مبدل شده است گفت: در حال حاضر بخشی از عمر ما در پشت ترافیک‌های طولانی صرف شده و حاصلی جز آشفتگی، استرس و اضطراب‌‌های روزانه برای ما ندارد.

صدیف بدری گفت: براساس تحقیقات انجام‌شده حمل‌ونقل ریلی می‌تواند درمان چالش‌هایی مانند آلودگی، صرفه‌جویی سوخت و انرژی، ارزشمند حقوق شهروندی و غیره لحاظ شود.

وی با بیان این‌که موضوع شهرسازی ریل پایه در دو سطح قابل ‌بررسی است، گفت: شهرسازی ریلی ترکیب بسیار قابل ‌تأملی از دو وجه حمل‌ونقل و شهرسازی است و این دو می‌تواند به‌صورت بسیار مکمل در کنار هم قرار بگیرد. از ظرفیت حمل‌ونقل ریلی هم برای سیاست‌گذاری در زمینه نظام سکونتگاهی کشور و هم برای ساماندهی حمل‌ونقل هر یک از شهرهای کشور متناسب با اندازه شهر و کارایی نظام حمل‌ونقل ریلی بهره ببریم.

بدری گفت: در این میان شهرهای جدید می‌تواند در اولویت قرار بگیرد زیرا این مناطق نیازمند طراحی بازآفرینی نیستند.

وی با اشاره به این‌که مطالب ارایه‌شده وزیر راه و شهرسازی در خصوص شهرسازی ریل پایه مطلوب اما غیرکارشناسی است، گفت: هیچ‌کس منکر شهرسازی ریل پایه نبوده و نیست اما این موضوع نیازمند جلسات کارشناسی متعددی است.

بدری گفت: اگرچه در حال حاضر اولویت دولت ارتقای وضعیت حمل‌ونقل ریلی در بین شهر‌ها و مسأله ترانزیت است؛ اما باید در شهرسازی ریل پایه نیز اقدامات اساسی صورت بگیرد.

وی گفت: قطعاً در کشور ما نیز، توجه به حمل‌ونقل ریل پایه می‌تواند برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن برای داشتن شهرهایی سالم و زندگی راحت و همین‌طور نظام سکونتگاهی مطلوب در مقیاس سرزمینی لحاظ شود.

نماینده مردم استان اردبیل مجلس‌شورای‌اسلامی با اشاره به این‌که حمل و نقل ریلی در هر وسعت و اندازه‌ای می‌تواند کارکرد مطلوب در جامعه داشته باشد، گفت: امروزه توسعه بر مبنای شهرسازی ریل پایه یا توسعه حمل‌ونقل عمومی (TOD) برای کشور ما یک ضرورت محسوب می‌شود.

وی در نهایت گفت: به‌ هر حال موضوع شهرسازی ریل پایه می‌تواند عملکرد مطلوبی در شهرهای جدید مانند پرند، هشتگرد یا پردیس داشته باشد اما این موضوع بسیار خام بوده و نیازمند بررسی‌های متعدد از سوی وزارت راه و شهرسازی و اعلام آن به صحن مجلس است.

مبحث شهرسازی ریل پایه به پختگی نرسیده است

در همین زمینه عضو دیگر کمیسیون عمران مجلس با بیان این‌که زیرساخت‌های لازم برای ورود به مرحله شهرسازی ریل پایه در نظام شهرسازی ایران، بیش از زیرساخت‌های فیزیکی، نیازمند عزم جدی است، گفت: با این ‌حال به نظر می‌رسد، ایده عباس‌آخوندی، وزیر راه و شهرسازی با پیچیدگی‌هایی همراه است که قرار گرفتن آن در ذهن مردم نیازمند فرهنگ‌سازی باشد.

شهرام‌کوسه‌غراوی با بیان مطلب فوق به «صما» گفت: مبحث شهرسازی ریل پایه به پختگی خوبی نرسیده و به ‌مانند برخی از طرح‌ها مانند مسکن اجتماعی ابتر و فاقد بررسی‌های کارشناسی برای دفاع است.

وی با بیان این‌که دو محور اساسی اجتماعی و اقتصادی در این میان مطرح است،گفت: در بحث اجتماعی شامل مباحث حاشیه‌نشینی و حقوق شهروندی می‌شود که باید برجسته شود. همچنین در مسأله اقتصادی کشور‌ها به خاطر مسأله خودرو محوری و حمل‌ونقل گران با تهدید مواجه است.

غراوی ارایه ایده را راحت‌تر از بررسی‌های کارشناسی دانست و در این خصوص گفت: بخش کلانی از بودجه کشور در حالی به سمت مسکن مهر واریز شد که این مورد تحلیل و بررسی‌های کارشناسی درستی انجام نگرفته بود. این در حالی است که برخی از واحدهای مسکن مهر ساخته‌شده در سال ۹۱ در سال ۹۵ تخریب و معدوم شد.

نماینده مردم استان گلستان در مجلس با بیان این‌که نفس کار خوب است، افزود: این نفس خوب نیازمند برنامه عملیاتی خوب است. در حال حاضر ما از نظر توان مهندسی، مدیریت و طراحی شهرسازی ریل پایه مشکل خاصی نداریم اما این مورد نیازمند اعتباراتی است که دولت فاقد توانایی ارایه این میزان هزینه است.

غراوی گفت: قطعاً در این خصوص نیازمند اعتبارات غیردولتی هستیم و قطعاً برای دستیابی به این اعتبارات باید تمام جوانب این ایده سنجیده شود.

این نماینده مجلس گفت: وجود سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی کارا و منظم در هر جامعه می‌توانند به ایجاد موقعیت‌ها و منافع اقتصادی و اجتماعی بیش‌تر کمک نموده و از این طریق بر کل اقتصاد جوامع اثرگذار باشند. در مقابل ناکارایی و کمبود چنین دستگاه‌هایی علاوه بر تحمیل هزینه‌های قابل‌ توجه بر اقتصاد جامعه، باعث از دست رفتن موقعیت‌های ممتاز سودآوری و توسعه اقتصادی می‌شوند.

غراوی در نهایت با بیان این‌که حمل‌ونقل پایدار یک هدف ملی است، گفت: حوزه ریلی با این هدف همخوانی خوبی داشته و ارتقای این حوزه جزو اولویت‌های استراتژیک کشور است.

در سال به ‌جای هزار و ۵۰۰ کیلومتر ریل ۲۰۰ کیلومتر ساخته شد

در همین زمینه عضو دیگر کمیسیون عمران مجلس با بیان این‌که باید در بخش ریل محوری گام‌های قوی‌تری برداشته شود، تأکیدکرد: در پیگیری طرح‌ها و تعریف پروژه‌های جدید، معایب و محاسن حمل‌ونقل ریلی توأمان با یکدیگر در نظر گرفته شود.

احسن علوی با بیان مطلب فوق گفت: در دهه‌های گذشته، برخی کشورها، تمرکز بسیاری را به پروژه‌های ریل محوری لحاظ کردند، در سفری که با جناب عباس‌آخوندی وزیر راه و شهرسازی به مسکو داشته‌ایم به‌ وضوح مشاهده کرده‌ایم که ۸۸ درصد مسافرت‌ها از طریق ریل انجام می‌گیرد. به‌هرحال مردم بیش‌تر کشورهای توسعه‌یافته به این اصل رسیده‌اند که ریل، محور مسأله حیاتی برای زندگی آسان‌تر، ایمن‌تر و پاک‌تر است.

وی با بیان این‌که باید به دنبال قطارهای سریع و ارزان‌قیمت باشیم، گفت: در بیش‌تر سفرهای خارجی با قطارهایی روبه‌رو شده‌ایم با انرژی برقی و با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت مسافران را به مقصد می‌رسانند.

علوی با بیان این‌که مقرر شده بود در هر سال هزار و ۵۰۰ کیلومتر ریل جدید در کشور ساخته شود، گفت: متأسفانه در حال حاضر این مقدار ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر است که با هیچ منطقی قابل ‌قبول نیست.

وی دلیل این کم‌کاری را در نبود اعتبارات دانست و در این خصوص متذکر شد: باید برای جذب سرمایه کوشاتر باشیم. کشوری که شهرسازی ریل پایه دارد، سریع‌تر رشد کرده و اقتصاد پایاتری دارد.

علوی گفت: توسعه ناوگان حمل‌ونقل ریلی، به‌خصوص برای انتقال و جابه‌جایی مسافران در بسیاری از کشورهای جهان در اولویت جدی قرارگرفته که در نتیجه تحقق این رویکرد و تقویت هر چه بیش‌تر آن در ایران نیز ضروری به نظر می‌رسد.

وی گفت: مزایا و محاسن حمل‌ونقل ریلی در شهری همچون تهران، (با وجود صرف هزینه‌های سنگین) در قالب مترو بر هیچ‌کس پوشیده نیست و تردیدی وجود ندارد که در صورت عدم برخورداری از خطوط ریلی موجود در این عرصه (مترو) امروز تهران نه با یک بحران، بلکه با فاجعه‌ای عمیق و جدی مواجه بود.

این نماینده سنندج همچنین گفت: تمام مسؤولان ازجمله شخص وزیر تأکید و علاقه زیادی بر توسعه ریل‌محوری دارد و در این خصوص به دنبال تحقق پیشنهاد‌‌های خود از جمله شهرسازی ریل محوری است.

وی در نهایت گفت: در حال حاضر مشکل ما تخصص و نبود امکانات نیست ما در این حیطه با کمبود اعتبارات روبه‌رو هستیم و این مورد باید با تلاش همگانی رفع ‌و رجوع شود.