ریسک مخرب با چراغ سبز محیط‌زیست به پرورش تیلاپیا؟! سابقه ورود ماهی تیلاپیا به ایران به ۸۷سال باز می‌گردد و از همان روز‌‌ها تا امروز نیز موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. در این میان فعالان و کارشناسان محیط‌زیست همواره نسبت به تبعات و خسارات پرورش این‌گونه دریایی ابراز نگرانی کرده‌اند. حالا در دولت دوازدهم […]
ریسک مخرب با چراغ سبز محیط‌زیست به پرورش تیلاپیا؟!
سابقه ورود ماهی تیلاپیا به ایران به ۸۷سال باز می‌گردد و از همان روز‌‌ها تا امروز نیز موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. در این میان فعالان و کارشناسان محیط‌زیست همواره نسبت به تبعات و خسارات پرورش این‌گونه دریایی ابراز نگرانی کرده‌اند. حالا در دولت دوازدهم پرونده تیلاپیا روی میز سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفته است و در جلسه اخیر دو سازمان حفاظت محیط‌زیست و شیلات به این موضوع پرداخته شد.
به گزارش ایسنا، به گفته حمیدظهرابی، سرپرست معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، براساس تفاهمنامه‌ای که سال ۱۳۹۴ بین این سازمان و سازمان شیلات ایران منعقد شد، مقرر شد پرورش ماهی تیلاپیا به صورت پایلوت در محدوده مرکز تحقیقات بافق یزد آغاز و پس از مشخص شدن نتایج در خصوص پرورش آن در کل کشور تصمیم‌گیری شود.
چراغ سبز محیط‌زیست به کشت پایلوت تیلاپیا با واکنش مجدد فعالان محیط‌زیست مواجه شده است.
حسین ولی‌خانی، کارشناس و محقق گونه‌های غیربومی آبزی، گفت: معرفی گونه غیربومی «تیلاپیای نیل» ریسک بالایی دارد و بدون توجه به ارزیابی ریسک زیست‌محیطی و اکولوژیک قابل‌قبول، قطعاً کشور را با تجربه تلخ دیگری در توسعه مخرب و ناپایدار مواجه خواهد کرد.
وی افزود: توسعه پرورش ماهی تیلاپیای نیل با تغییر مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست دوباره پررنگ شده است و خبرهای ضد و نقیضی از این سازمان درباره صدور مجوز پرورش این ماهی به گوش می‌رسد، در برخورد با توسعه پرورش این ماهی در کشور باید ابتدا تمامی ذی‌نفعان و گروه‌های مرتبط شامل مجموعه شیلات، سازمان‌ها و نهادهای نظارتی مانند محیط‌زیست، وزارت نیرو، دامپزشکی و پدافند غیرعامل، جامعه علمی و دانشگاهی، پرورش‌دهندگان ماهی و در نهایت مصرف‌کنندگان در نظر گرفته شود. هر یک از این بخش‌ها وظایفی را در مورد بررسی و اظهار نظر درمورد جنبه‌های مختلف معرفی این گونه غیربومی به صنعت آبزی‌پروری بر عهده دارند.
وی ادامه داد: به‌عنوان مثال متولی مسایل فنی پرورش و مدیریت بازار، مجموعه شیلات است و نظارت بر سلامت گوشت ماهی به عهده سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت و وظیفه تأمین امنیت منابع آبی و تأمین آب مورد نیاز با وزارت نیرو است. از طرف دیگر، سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز وظیفه اظهار نظر درمورد مسایل زیست‌محیطی و اکولوژیک را دارد بنابراین هر بخش باید در چارچوب شرح وظایف قانونی خود در این مورد اظهار نظر کند و نظرات هر بخش مورد احترام و پذیرش سایر بخش‌ها قرار بگیرد.
معرفی گونه‌های غیربومی باید با توجه شرایط خاص هر کشور مورد بررسی قرار گیرد
این کارشناس محیط‌زیست درباره پرورش گونه‌های غیربومی در کشور توضیح داد: معرفی گونه‌های غیربومی باید با شرایط خاص هر کشور مورد بررسی قرار گیرد، چرا که هر کشوری ویژگی‌های محیطی، ظرفیت‌ها و مشکلات خاص خود را دارد بنابراین نمی‌توانیم استدلال کنیم که چون تعداد زیادی از کشور‌‌ها ماهی تیلاپیای نیل را پرورش می‌دهند، بنابراین ورود و پرورش آن در کشور مجاز است. از طرف دیگر گرچه تاکنون چندین کشور تأثیرات منفی اکولوژیک گونه تیلاپیای نیل را گزارش کرده‌اند، اما این به آن معنی نیست که اگر این گونه وارد اکوسیستم‌های طبیعی کشور ما شود، حتماً تأثیرات مخربی خواهد داشت بلکه احتمال آن وجود دارد که تأثیرات منفی به جا آورد چراکه هر اکوسیستمی شرایط خاص خود را دارد.
احتمال تأثیرات منفی زیست‌محیطی تیلاپیای نیل بالا است
ولی‌خانی درباره مضرات ماهی تیلاپیای نیل تصریح کرد: اطلاعات موجود از ویژگی‌های ماهی تیلاپیای نیل و تجربیات بدست آمده از مناطقی که این ماهی به آنها معرفی شده، نشان می‌دهد که این‌گونه احتمالاً تأثیرات منفی قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. از سوی دیگر پیش از این گونه تیلاپیای آبی به آب‌های داخلی استان خوزستان وارد شده و تأثیرات مخربی از خود بر جای گذاشته است. از آنجایی که این گونه هم‌‌‌‌جنس گونه تیلاپیای نیل است و در بسیاری از ویژگی‌های زیستی مشابه هستند این نگرانی وجود دارد که در صورت ورود آن به اکوسیستم‌های طبیعی کشور احتمال تأثیرات منفی زیست‌محیطی آن بالا باشد و برنامه‌ریزی برای معرفی آن به صنعت آبزی‌پروری دارای ریسک بالایی است.
حساسیت سازمان محیط‌زیست درمورد معرفی ماهی تیلاپیای نیل طبیعی است
این محقق گونه‌های غیربومی آبزی با اشاره به این‌که گاهی بیان می‌شود سازمان حفاظت محیط‌زیست مانع پیشرفت در زمینه پرورش ماهی تیلاپیای نیل است و در رابطه با اقدامات توسعه‌ای موانع و مشکلاتی را ایجاد می‌کند، اظهار کرد: با توجه به وظایف ذاتی این سازمان در حفظ و حراست از اکوسیستم‌های طبیعی کشور، شدت حساسیت این سازمان در مورد معرفی ماهی تیلاپیای نیل طبیعی است چرا که این گونه دارای ریسک بالایی است و پرورش آن در کشور می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد.
ارزیابی میزان ریسک معرفی گونه‌های غیربومی قبل از ورود آنها باید بررسی شود
این کارشناس محیط‌زیست با بیان این‌که ارزیابی میزان ریسک معرفی گونه‌های غیربومی یکی از اقداماتی که قبل از ورود هر گونه باید انجام شود، تصریح کرد: علاوه بر آن، تأثیرات منفی احتمالی ورود گونه غیربومی با توجه به ویژگی‌های گونه، شرایط محیط‌بومی آن و شرایط محیطی کشور پذیرنده نیز قبل از ورود گونه غیربومی باید بررسی شود. پس از انجام این مرحله مقدماتی اگر ریسک معرفی گونه به کشور مقصد پایین تشخیص داده شود در مرحله بعد باید ارزیابی ریسک زیست‌محیطی و اکولوژیکی جامع، ارزیابی فنی و ارزیابی اقتصادی-اجتماعی آن صورت گیرد.
ولی‌خانی با تأکید بر این‌که انجام ارزیابی زیست‌محیطی و اکولوژیکی برای پاسخ دادن به این پرسش که آیا باید برای پرورش یک گونه غیربومی مجوز داده شود یا خیر، ضرورت دارد، اظهار کرد: برای این منظور باید انواع تأثیرات مختلف مانند تأثیر بر روی گونه‌های بومی، شرایط زیستگاهی و در یک نگاه جامع تأثیر بر اکوسیستم‌های طبیعی لحاظ شود.
ارزیابی میزان ریسک پرورش تیلاپیا در کشور نباید توسط بدنه شیلات انجام شود
این محقق گونه‌های غیربومی آبزی در ادامه اظهار کرد: موسسه تحقیقات علوم شیلاتی مدعی است که تحقیقات کافی در مورد گونه تیلاپیای نیل در کشور انجام شده و ارزیابی ریسک آن نیز تهیه و در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفته و مشکلی در زمینه معرفی آن به برخی از مناطق کشور وجود ندارد اما باید یادآور شد که تحقیقات انجام شده بیش‌تر از نظر ارزیابی فنی پرورش این گونه بوده و در واقع تاکنون ارزیابی زیست‌محیطی و اکولوژیک واقعی و اصولی انجام نشده است. از طرف دیگر باید تأکید کرد که ریسک زیست‌محیطی باید توسط مراکز و نهادهای مستقل ارزیابی شود و انجام این ارزیابی توسط بدنه شیلات که خواستار معرفی و پرورش این ماهی است قابل‌قبول نیست.
استدلال گمراه‌کننده‌ای که اجازه پرورش قانونی تیلاپیا را می‌دهد
وی افزود: استدلال گمراه‌کننده‌ای اخیراً مطرح می‌شود که می‌گویند چون گزارش‌هایی از پرورش غیرقانونی گونه تیلاپیا در برخی از مناطق کشور وجود دارد، بنابراین اجازه پرورش قانونی آن نیز اجتناب‌ناپذیر شده است. در پاسخ به این استدلال گمراه‌کننده باید گفت که به‌طور کلی اقدامات غیرقانونی دلیل بر موجه شدن امری نیست. در این رابطه سازمان حفاظت محیط‌زیست و مجموعه شیلات کشور موظف هستند ضمن برخورد جدی با این موارد برای تهیه گزارش ارزیابی ریسک زیست‌محیطی و اکولوژیک قابل‌قبول ماهی تیلاپیا و پایش چند ساله آن، با یکدیگر تعامل کنند چرا که دادن مجوز پرورش بدون تهیه چنین گزارشی تأثیرات مخرب بسیار گسترده‌تر و در فاصله زمانی کوتاه‌تری را در پی دارد.
گونه‌های غیربومی مهاجم یکی از عوامل تخریب اکوسیستم‌های آب‌شیرین هستند
این کارشناس محیط‌زیست افزود: پاسخ به مسایل محیط‌زیستی و اکولوژیک پیچیده، زمانبر و پرهزینه است. گونه‌های غیربومی مهاجم یکی از عوامل بسیار مهم در تخریب اکوسیستم‌های آب‌شیرین بوده و اگر به محیطی‌های طبیعی وارد شوند تقریباً امکان حذف کامل آنها وجود ندارد و روش‌های کنترل جمعیت آنها نیز بسیار پرهزینه است بنابراین در شیوه برخورد با گونه‌های مهاجم باید بسیار محتاط بود و اصول و چارچوب‌های مربوط به ارزیابی زیست‌محیطی و اکولوژیک قبل از توسعه و پایش چند ساله آن رعایت شود.
پرورش تیلاپیا بدون ارزیابی زیست‌محیطی تجربه تلخ دیگری خواهد بود
ولی‌خانی در پایان اظهار کرد: در شرایطی که دانش اکولوژیک ما در زمینه اکوسیستم آب‌های داخلی و گونه‌های بومی اندک است و نظارت اصولی بر فعالیت‌های مرتبط با تکثیر و پرورش و انتقال گونه‌های غیربومی توسط سازمان‌های نظارتی مانند سازمان محیط‌زیست صورت نمی‌گیرد و شناخت و حساسیت کمی در مورد تأثیرات گونه‌های غیربومی در مجموعه شیلات و پرورش‌دهندگان وجود دارد پرورش تیلاپیا می‌تواند تجربه تلخ دیگری در توسعه مخرب و ناپایدار برای کشور به بار آورد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.