آلودگی و ناپایداری زمین، معضل آینده پایتخت ایران اگرچه گودبرداری‌های عظیم و غیراصولی انجام شده در تهران و کلان‌شهر‌ها می‌تواند یکی از عوامل فرونشست و آسیب‌زا به زمین باشد، اما یک استاد دانشگاه معتقد است افزایش ارزش‌افزوده زمین، بی‌توجهی به اصول ساخت‌وساز، سلیقه‌ای رفتار کردن در ساخت‌وساز و… می‌تواند تهران را در آینده‌ای نه چندان […]
آلودگی و ناپایداری زمین، معضل آینده پایتخت ایران
اگرچه گودبرداری‌های عظیم و غیراصولی انجام شده در تهران و کلان‌شهر‌ها می‌تواند یکی از عوامل فرونشست و آسیب‌زا به زمین باشد، اما یک استاد دانشگاه معتقد است افزایش ارزش‌افزوده زمین، بی‌توجهی به اصول ساخت‌وساز، سلیقه‌ای رفتار کردن در ساخت‌وساز و… می‌تواند تهران را در آینده‌ای نه چندان دور به متروکه تبدیل کند.
ابراهیم مقیمی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که بایستی سیاست‌های توسعه مسکن در راستای استفاده بهتر از زمین مشخص شود، زیرا می‌توان برخی کالا‌ها را از جایی به جای دیگر منتقل کرد اما ماهیت زمین ثابت و غیرقابل انتقال است، گفت: در خصوص استفاده کالاهایی که ثابت و غیرمنقولند با محدودیت روبه رو هستیم بنابراین دقت زیادی در این زمینه لازم است که چگونه و چه سازه‌ایی بر روی زمین بنا کنیم تا آسیب نبیند.
وی ادامه داد: در تهران به دلیل ساخت‌وسازهای غیرسیاست‌گذاری شده و غیرهدفمند آسیب‌های ناشی از اقدامات انجام شده به زمین کم نیست و شاید بتوان گفت که هوا به دلیل ماهیت سیالیتی که دارد می‌تواند آلودگی‌‌ها را جابه‌جا یا از بین ببرد اما در خصوص زمین این‌گونه نیست. زمین نقطه پایدار هر اقدامی است و اگر به این مهم پی ببریم از هر اقدام نسنجیده یعنی از هرگونه باربرداری و بارگذاری غیراصولی دوری خواهیم کرد.
رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران با اشاره به این‌که ابزار و تکنولوژی باربرداری از زمین و بارگذاری بر آن بسیار پیشرفت کرده است به‌طوری که در چند دهه گذشته در تهران این اقدامات با ابزارهای ساده‌تر انجام می‌شد، اظهار کرد: در تهران و در چند دهه گذشته بیل‌های مکانیکی با بازوان ۳ متری برای خاکبرداری وجود داشت و امروزه با پیشرفت تکنولوژی این بیل‌های مکانیکی دارای بازوی بیش از بیست متری، مشغول حفر زمین هستند از طرفی امروزه ابزارآلات و ماشین‌های بسیار پیچیده‌ای نیز وجود دارند که بارگذاری را به سرعت و در زمان کمی انجام می‌دهند که در نهایت می‌توانیم شاهد حضور بلندمرتبه‌ها در تمام شهرهای ایران باشیم.
به چه میزان توانمندی‌های نقطه‌ای و پیرامونی زمین را به منظور باربرداری و بارگذاری بررسی کرده ایم؟
این استاد دانشگاه با بیان این‌که رشد ساختمان‌سازی و استفاده از زمین بایستی متناسب با توانمندی آن نقطه و محیط پیرامون زمین باشد، افزود: سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چقدر توانمندهای نقطه‌ای زمین را بررسی کرده‌ایم. همچنین موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد ارزش‌افزوده زمین است. در حقیقت ارزش‌افزوده زمین ما را به سمت بلندمرتبه‌سازی و تعمیق سازه‌ها یا بارگذاری سازه‌ها در عمق هدایت می‌کند.
وی افزود: سطوح ارتفاعی و عمقی هدف اصلی استفاده از زمین شده است. در حقیقت در گذشته در تهران بیش‌تر نگرش‌‌ها بر ساختمان‌هایی با دو طبقه ارتفاع بود اما اکنون این نگاه‌ها عوض شده است و ارزش‌افزوده زمین مسبب اصلی همین تغییر نگرش‌‌ها است. به عبارت دیگر با بررسی ارزش‌افزوده متوجه می‌شویم که در سال ۱۳۴۰ شمسی در تهران اگر قیمت زمین به‌طور میانگین متری ۵ ریال بود امروزه به‌طور میانگین به متری ۱۰ میلیون تومان تبدیل شده است (یعنی ۲۰ میلیون برابر).این در حالی است که هیچ کالایی چنین تغییر و ارزش‌افزوده‌ای را نداشته است. درحقیقت ارزش‌افزوده زمین قابل مقایسه با هیچ کالایی نیست. یعنی زمین را نمی‌توان با چیزی حتی با ارزش دلار و طلا مقایسه کرد.
مقیمی ارزش‌افزوده زمین و سیاست‌های نادرست استفاده از فضای شهری را مسبب حرکت ارتفاعی و عمقی دانست و گفت: سؤال مطرح شده در اینجا این است که حرکت در عمق چه مقدار به پایداری سطح زمین منجر خواهد شد؟ چه مقدار به ما کمک می‌کند که زمین را پایدار نگاه داریم. در حقیقت سازه‌ای که در عمق ۳۰ متری قرار می‌گیرد با سازه‌ای که در عمق یک متری، متفاوت است. به هر میزان که به عمق زمین نزدیک شویم به همان میزان نیز بر روی فرایندهای درون زمین تأثیرگذار خواهیم بود.
رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران ضمن پیچیده دانستن فرایندهای درون زمین، بیان کرد: به عنوان یک استاد دانشگاه و رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، در صورت تمایل شهرداری و شورای شهر توانایی انجام پژوهش‌های لازم در این حوزه را داریم.
به گفته وی، طی میلیون‌‌ها سال فرایندهای عمق زمین سازمان یافته است و این فرایند‌ها با رفتارهای نادرست، ناهنجار می‌شوند که این امر می‌تواند در نهایت منجر به فرونشینی زمین و درآینده نیز منجر به کاهش پایداری سازه‌های مجاور شود. در حقیقت ممکن است نقطه‌ای از زمین از لحاظ مکانیک خاک بررسی شده باشد اما این بررسی به تنهایی کفایت نمی‌کند. در حقیقت حضور یک سازه دو متری در کنار یک سازه ده متری ناهنجاری‌هایی را در پی دارد خصوصاً زمانی که زلزله یا تکان‌های به وجود آید. در حقیقت جریان‌های هیدرولوژیکی زیر سطحی می‌توانند مشکلاتی را به وجود آورند.
مقیمی ادامه داد: سؤال اینجاست که چه نقشه‌هایی از جریان‌های هیدرولوژیکی زیر زمین داریم؟ چه بررسی‌هایی صورت گرفته است؟ و چه کسانی این بررسی را انجام داده‌اند؟ در حقیقت بسیاری از گودبرداری‌ها سلیقه‌ای و غیراستاندارد است و در آینده در تهران علاوه بر آلودگی هوا با آلودگی و ناپایداری زمین نیز مواجه خواهیم بود و مردم در حرکت از سطح زمین، دلهره و استرس خواهند داشت. آیا معنای پیشرفت این است ؟
رییس دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران با بیان این‌که فرونشست در تهران عوامل متعددی دارد، گفت: به‌طور کلی سه نوع فرونشست پیوسته، منطقه‌ای و نقطه‌ای در تهران وجود دارد. در خصوص فرونشست پیوسته می‌توان گفت: تهران سالی چند میلی‌متر فرونشست پیوسته دارد. علاوه بر این نشست پیوسته، نشست منطقه‌ای نیز وجود دارد؛ به‌طوری که یک منطقه نسبت به سایر مناطق دیگر نشست بیش‌تری می‌کند. همچنین در تهران نیز گاهی شاهد نشست‌های نقطه‌ای هستیم که گاهی به علت کور یا مسدود شدن قنات و یا ترکیدگی لوله که منجر به تجمع آب یا وارفتگی خاک می‌شود و چون روی آن آسفالت قرار دارد، دیده نمی‌شود و زمین به‌طور ناگهانی فرو می‌ریزد.
وی در ادامه افزود: بیان این مسایل منحصراً مربوط به مراکز آکادمیک نیست. قوای مجریه، قضاییه و مقننه بایستی به این موضوعات ورود پیدا کنند و شهرهای ایران را نجات دهند. در حقیقت بسیاری از پرونده‌هایی که در مراکز قضایی مطرح است به دلیل دعواهای ناشی از همین ارزش‌افزوده ایجاد شده است و با تغییر کاربری زمین و تجاری کردن و بلندمرتبه‌سازی و…ارزش‌افزوده ایجاد کرده‌ایم. اگر درآمد اخذ شده از تراکم‌فروشی را صرف هزینه پایداری زمین کنیم و آن زمان نیز زمین حرکت‌های خود را آغاز کند، این درآمد‌ها کافی نخواهد بود .آن وقت باید بخش زیادی از درآمد حاصل از نفت را صرف پایدار‌سازی تصنعی زمین کنیم و این یعنی بخش کثیری از بودجه کل کشور. به عبارت دیگر اگر ارزش‌افزوده مهار نشود و مراقبت محیطی و نوآوری در باز توسعه مناطق شهری بزرگ اتفاق نیفتد، پیامدهای ناگواری خواهیم داشت.
مقیمی یادآور شد: همان اندازه که بی‌توجهی به هوا خطرناک است بی‌توجه بودن به زمین نیز مخاطره دارد. بنابراین این سؤال در اینجا مطرح می‌شود که چرا در آینده نه چندان دور زمین شهری را تبدیل به یک متروکه و زمین‌های قهوه‌ای یا زمین‌های مسأله‌دار کنیم؟
وی با بیان این‌که بارگذاری و باربرداری‌های انجام شده در کشور نقطه‌ای ناپایدار و غیراصولی است، اظهار کرد: این‌که یک مگامال در کنار بخش شهری باکاربری مسکونی قرار می‌گیرد خطرناک است. در حقیقت نباید این رویه ساخت و ساز را پیش بگیریم، زیرا متراکم‌سازی مخاطرات را افزایش می‌دهد. در حقیقت می‌توانیم از فضاهای باز استفاده کنیم و مگامال‌‌ها را درآن فضا‌ها گسترش دهیم. به عبارت دیگر بایستی سازوکار ساخت و ساز و صدور پروانه به این شکل برای مگامال‌‌ها و تجاری‌ها متوقف شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.