مدارس طبیعت، راهی برای پرورش نسلی برتر

مدارس طبیعت، راهی برای پرورش نسلی برتر

تعداد مدارس طبیعت در ایران از ۶۰ گذشت. استقبال از طرح مدارس طبیعت در شرایطی که شهرنشینی وجه غالب زندگی انسان امروزی است، جای بسی خشنودی دارد.

به گزارش سیناپرس، انسان قبل از ورود به دنیای متمدن برای میلیون‌‌‌ها سال در طبیعت زیسته است. اما از زمان ترک شیوه زندگی و ورود به تمدن بیش از ۱۵هزار سال نمی‌گذرد. نکته درخور توجه آن است که انسان هنوز آن زیستگاه را به قوت در خود دارد و روحیه، رفتار و زیباشناسی‌اش به شدت تحت‌تأثیر آن است. تا جایی که پارک‌ها، قصر‌‌ها و معابدش را در چنین چشم‌اندازهایی برپا می‌کند.

اما چنین حافظه‌ای از زیستگاه از کجا می‌آید؟ این بحثی مفصل است، اما همین‌قدر اشاره می‌شود که اگرچه در ما و بسیاری از جانوران حک شدن خصوصیات زیستگاهی محدود به دوران کودکی است اما تأثیر آن برای همه‌ عمر ماندگار است. کودک انسان تا سنین ١١- ١٢ سالگی به خصوصیات معینی از طبیعت پیرامون که رگه‌هایی از شباهت به زیستگاه اجدادی‌اش داشته باشد گرایش‌های مثبت و منفی نشان می‌دهد، مثلاً به حرکت آب، باد، ابر، موج، درختان و حیوانات توجه ذاتی دارد، از ارتفاع، تاریکی، موجودات مارمانند و عنکبوت می‌ترسد، از مردار و چیزهای متعفن پرهیز می‌کند و چشم‌اندازهای پرگل با درختان فاصله‌دار، یعنی چیزی شبیه به همان سرزمین اجدادی‌اش را دوست دارد.

اما این گرایش‌های ذاتی در کودکی هنوز گنگ و نادقیق هستند و شکل نهایی خود را در ترکیب با تجربیات بزرگسالان همراه، یعنی والدین یا مربیان، پیدا می‌کنند. نتیجه‌ این ترکیب آن می‌شود که کودک، بسته به واکنش همراهان بزرگسالش نسبت به این عناصر طبیعت، در آینده فردی علاقه‌مند به محیط‌های بیرون، دوستدار گیاهان و حیوانات، خلاق، ریسک‌پذیر و آماده برای تجارب مختلف باشد و از چیزی ترس یا پرهیز غیرمتعارف نداشته باشد و یا این‌که گریزان از طبیعت، محافظه‌کار و ریسک‌گریز و بیش از حد محتاط باشد و از هر جنبنده‌ای پرهیز کند. باید در نظر داشت که کودکی یک دوره حساس و گذرا با تأثیر ماندگار است. یکی از شروط آن‌که نسل آینده نسلی خلاق، فعال، شاد و علاقه‌مند به طبیعت باشد آن است که کودکان در بازه‌ زمانی پیش گفته(تا ۱۱- ۱۲ سالگی) طبیعت را تجربه کنند. مفهوم مدرسه طبیعت می‌تواند راهی برای رسیدن به این دستاورد باشد.

مبنای شکل‌گیری مدارس طبیعت چیست؟

مدارس طبیعت بر مبنای دو ایده کلی شکل گرفته‌اند، یکی شیوه آموزش و تربیت نوع نگاه کودکان است و دیگری نحوه تعامل کودکان با طبیعت. در خصوص ایده اول باید گفت که در سیستم آموزشی رایج و مدارس عادی معمولاً راه‌حل‌‌‌ها به کودک آموزش داده می‌شود، به این معنی که مسأله برای کودک طرح می‌شود و راه‌حل آن مسأله نیز به او یاد داده می‌شود. اما در مدارس طبیعت این اتفاق نمی‌افتد و به کودک اجازه و فرصت داده‌ می‌شود تا راه‌حل‌‌‌ها را «کشف کند». درحقیقت کودک می‌آموزد که چگونه از روش‌های نظام‌مند برای کشف راه‌حل‌‌‌ها استفاده کند.

نکته بعدی در مورد ایده دوم شکل‌گیری مدارس طبیعت است. این ایده بر مبنای پیوند دیرینه بین انسان و طبیعت استوار است. درواقع از پاسخی که انسان به محرک‌های طبیعی می‌دهد برای تحریک کنجکاوی کودک استفاده می‌شود و او را وادار می‌کند که برای ارضاء حس کنجکاوی خود در پی راه‌حل‌‌‌ها بگردد.

تفاوت مدرسه طبیعت با مدرسه عادی در این است که در مدرسه عادی دانش‌آموزان سر کلاس درس می‌نشینند و آموزش می‌بینند اما مدرسه طبیعت یعنی فراهم کردن امکانی برای بودنِ در طبیعت برای کودکان تا ۱۲ سال. مدرسه طبیعت می‌تواند هر جایی باشد که این نیاز را برآورده کند.

آنچه مدرسه طبیعت می‌خواهد آن است که:

*امکان بازی، تخیل و کاوش شادمانه و ر‌‌ها برای کودکان در محیطی امن و سالم فراهم شود.

*به تحقق استعدادهای حسی، حرکتی، عاطفی و شناختی کودکان از طریق فراهم آوردن امکانات لازم کمک شود.

*مهارت‌ها و سازگاری‌های اجتماعی کودکان از طریق بازی‌‌‌ها و فعالیت‌های جمعی در طبیعت تقویت شود.

*عشق به طبیعت در نهاد کودکان پرورده شود.

 

و از این طریق به تربیت نسلی از شهروندان خلاق، سرزنده و شایسته‌ زمین کمک رساند.