تقلید کورکورانه؛ «جمعه سیاه» یا «روز بنجل‌فروشی»!

تقلید کورکورانه؛ «جمعه سیاه» یا «روز بنجل‌فروشی»! Black Friday or Junk Day؟! از ۱۰ روز پیش بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و فروشگاه‌های مشهور اعلام کردند که درروزهای پایانی هفته یک حراج استثنایی به نام «جمعه سیاه» خواهند داشت. اما در این جمعه سیاه چه گذشت؟ بعد از ورود مراسم هالووین به مدارس و مهدکودک‌‌ها حالا […]

تقلید کورکورانه؛ «جمعه سیاه» یا «روز بنجل‌فروشی»!

Black Friday or Junk Day؟!

از ۱۰ روز پیش بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و فروشگاه‌های مشهور اعلام کردند که درروزهای پایانی هفته یک حراج استثنایی به نام «جمعه سیاه» خواهند داشت. اما در این جمعه سیاه چه گذشت؟

بعد از ورود مراسم هالووین به مدارس و مهدکودک‌‌ها حالا «بلک‌فرایدی» دیگر مراسم تازه وارد شده به کشور است. روزی که هنوز اسمش برای بسیاری از مردم غریبه است و تنها از روی خواندن در دیوار مغازه‌ها و پاساژهای پر زرق و برق این کلمه عجیب و تازه را با خودشان تکرار می‌کنند: جمعه‌سیاه؟! و قرار است در این جمعه چه اتفاقاتی بیفتد که فروشگاه‌ها همه اینطور برایش تبلیغ می‌کنند. تبلیغاتی که با پیامک‌هایشان به سمت تلفن همراه‌ها هم هجوم آورد تا این واژه غریب در همه خانه‌ها شنیده شود.

تخفیفات «جمعه سیاه» یا همان «بلک‌فرایدی» امسال پرسروصداتر از سال‌های قبل در کشور برگزار شد و تقریباً در پایان روز شنبه به‌کار خود پایان داد. چند فروشگاه اینترنتی برای این روز حسابی سروصدا کردند و با تبلیغات بسیار نوید یک روز خوب برای خرید را به مخاطبان خود دادند اما در این جمعه پرسروصدا چه گذشت؟

بلک‌فرایدی در ایران

پیش از همه باید یک واقعیت را تصریح کنیم؛ در فرهنگ ما چیزی تحت عنوان بلک‌فرایدی معنی ندارد! یعنی نمی‌توانید در آخرین جمعه ماه نوامبر توقع داشته باشید فروشگاه‌ها، محصولاتشان را با قیمت‌هایی پایین‌تر به شما بفروشند. پس در صورت تمایل برای بهره بردن از این فروش ویژه، باید از فروشگاه‌های اینترنتی که برای بلک‌فرایدی طرح‌های خاصی دارند، خرید کنید.

کاربران طی سال‌های گذشته رضایت چندانی از این طرح‌ها نداشته‌اند و اغلب برای دسترسی به وب‌سایت دچار مشکل شده‌اند. یکی از اصلی‌‌ترین مشکلات بلک‌فرایدی و حراج جمعه سیاه در فروشگاه‌های آنلاین ایران، عدم امکان دسترسی به وب‌سایت درست از همان ساعات شروع است. این مشکل سال گذشته کاربران زیادی را ناامید کرد و سبب شد بعد از مدتی طولانی رفرش کردن صفحه و عدم توانایی برای مشاهده لیست محصولات، سرانجام از خرید منصرف شوند.

از نظر فنی هیچ محدودیتی وجود ندارد و می‌توان با مدیریت، هر تعدادی از مراجعه‌کنندگان به وب‌سایت را پوشش داد. سؤال اینجاست که چرا یک فروشگاه همچون دیجی‌کالا که از یک هفته قبل برای فروش ویژه خود در جمعه سیاه تبلیغ می‌کند، باید در همان روز از دسترس خارج شود! آیا نباید طی این هفته به جای تمرکز محض بر روی تبلیغات، بخشی از تمرکز خود را بر روی برطرف کردن محدودیت‌ها و مشکلات فنی قرارداد؟ این موضوعی غیرقابل پیش‌بینی نیست! Doorbuster بخشی جدایی‌ناپذیر از بلک‌فرایدی بوده و هر فروشگاهی اعم از فیزیکی یا مجازی می‌داند در جمعه سیاه، با حجم انبوهی از مراجعه‌کنندگان مواجه خواهد شد.

یکی دیگر از اصلی‌‌ترین گله‌های آنها، تمام شدن بسیار سریع موجودی کالاهای محبوب دارای تخفیف خوب است. امروز کالاهای دیجیتال نسبت به بقیه محصولات طرفدار بیش‌تری دارند. با این حال کم‌تر فردی مشاهده شده که بتواند گوشی موبایل، دوربین عکاسی و یا کنسول بازی مورد علاقه‌اش را در جمعه سیاه از فروشگاه‌های آنلاین ایران خریداری کند. به عقیده کاربران، موجودی این محصولات احتمالاً عددی دو رقمی است!

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، اعمال تخفیف به کالاهای دیجیتال فکری اقتصادی نیست، چون فروش این دسته از محصولات همیشه خوب است. اما آیا فروشگاهی که مدعی است هدفش از راه‌اندازی بلک‌فرایدی، پاسخ دادن به نیاز مشتریان و احترام نهادن به خواسته‌های آنها است، نباید موجودی کالاهای دیجیتال دارای تخفیف خوب را بیش‌تر کند؟ در اینجا مشخص می‌شود هدف از راه‌اندازی بلک‌فرایدی، بیش از راضی نگه داشتن کاربران، افزایش سودآوری با فروش کالاهای دارای متقاضی کم‌تر است.

در بلک‌فرایدی فروشگاه‌های آنلاین ایران، تنها محصولاتی دارای تخفیف‌های باورنکردنی هستند که احتمالاً آنها را به صورت رایگان نیز خریداری نخواهید کرد! فلسفه حراج جمعه، برآورده کردن نیازهای اساسی به خاطر نزدیک شدن به پایان سال است. حال آن‌که بیش‌تر محصولات دارای تخفیف خوب و مخصوصاً موجودی کافی، جزو کالاهای اساسی نیستند. در جمله پیشین، یکی دیگر از مشکلات بلک‌فرایدی در ایران خودش را نشان داد؛ آیا خرید در اوایل ماه آذر می‌تواند ارتباطی با خرید سال نو داشته باشد؟

در اروپا و آمریکا، آخرین جمعه ماه نوامبر چیزی حدود یک ماه مانده به تعطیلات کریسمس و شروع سال جدید است، در حالی که بلک‌فرایدی با تعطیلات نوروز ایرانی‌‌ها ۴ ماه فاصله دارد. خرید در ابتدای ماه آذر را نمی‌توان به خرید نوروزی ارتباط داد. پس جمعه سیاه اساساً با فرهنگ و تقویم ایرانی ارتباطی ندارد.

فلسفه بلک‌فرایدی، کاهش باورنکردنی قیمت برای ترغیب کردن مشتریان است، حال آن‌که برخی کاربران عقیده دارند قیمت‌های تخفیف خورده، تفاوتی با قیمت همان محصول در بازار بیرون ندارد. به عبارت دیگر آنها معتقدند قیمت‌های اصلی حین بلک‌فرایدی افزایش پیدا کرده و با اعمال تخفیف، به همان قیمت همیشگی برمی‌گردد. این موضوع بیش‌تر درباره کالاهای دیجیتال یا همان محصولات دارای متقاضی زیاد صدق می‌کند. به ظاهر به قیمت نهایی، تخفیف زیادی اعمال شده است، اما در نهایت محصول را با قیمتی همانند گذشته خریداری خواهید کرد.

بلک‌فرایدی یا بنجل‌دی؟

مشترک موردنظر در دسترس نیست!

ثانیه شمار فروشگاه‌های آنلاین و اینترنتی قرار است در رأس ساعت ۰۰: ۰۰ جمعه صفر شوند تا بلک‌فرایدی رسماً کار خود را آغاز کند و مشتریان بتوانند با استفاده از تخفیفات ارایه شده خرید خوبی انجام دهند. اما تنها چند دقیقه از شروع با ارورسایت‌ها روبه‌رو شدند.

اروری که نشان می‌داد سایت فروشگاه موردنظر به علت مراجعات بالا و ضعیف بودن سرور پایین آمده و از دسترس کاربرانش خارج شده است. اپلیکیشن‌های هرکدام نیز همگی با عذرخواهی از مخاطب دلیل ناکارآمدی شان در اولین دقایق بلک‌فرایدی را حجم بالای مخاطبان عنوان کردند. تا این مناسبت همان اول ناامیدکننده آغاز شود.

همین موضوع باعث شد کاربران در شبکه‌های مجازی از این موضوع حسابی گله کنند و نظراتشان را در اولین بلک‌فرایدی پرسروصدای ایرانی طعنه‌آمیز بنویسند.

بنجل‌فروشی آنلاین!

بعد از صبر و انتظار کاربران برای باز شدن سایت فروشگاه‌ها حالا نوبت به این رسیده است که در بخش حراج‌های پیشنهادی و جدی کالا‌ها را مشاهده کنند تا شاید جنس دلخواهشان را پیدا کنند. اما برعکس تمام تبلیغات کالاهای پیشنهادی اصلاً آن چیزهایی نبودند که مخاطب انتظارش را داشت و شاید عجیب به نظر برسد که به جز چند حراج ۲۰۰-۳۰۰ هزارتومانی تلفن همراه و وسیله برقی شاهد حراج کالاهایی نظیر خمیر دندان، جوراب پارازین، زیرپوش و لباس زیر، شوینده‌های معمولی، قهوه‌های فوری، پوشک بچه، چای سیاه خشک، زعفران و کالاهایی از این دست باشند که با وجود تخفیف هم قیمتشان هنوز با بازار تفاوت چندانی ندارد و بیش‌تر شبیه یک انبار گردانی و خالی کردن آنچه روی دست مانده بود تا یک تخفیف درست و حسابی! وضع فروشگاه‌ها و پاساژ‌ها هم بهتر از این نبود. جمعیت زیادی که به خاطر تبلیغات بسیار خودش را از صبح اول وقت به مراکز خرید مشهور رسانده بود. بعد از طی کردن شلوغی شاهد اجناسی بود که چندان چنگی به دل نمی‌زد و در بسیاری موارد او را دست از پا درازتر به خانه برمی‌گرداند.

برچسب تخفیف برای قیمت‌های غیرواقعی

یکی از گله‌های بزرگ مخاطبان بلک‌فرایدی به خصوص در کالاهای تخصصی مثل دوربین عکاسی این بود که قیمت‌های اولیه بسیار غیرواقعی است و حتی با وجود تخفیف چند درصدی نیز این قیمت باز هم منطقی به نظر نمی‌رسد چون می‌توان در بازار و فروشگاه‌های تخصصی قیمتی به مراتب پایین‌تر از آن را پیدا کرد. عده‌ای هم معتقدند که فروشگاه‌ها پیش از حراج قیمت‌هایشان را بالا برده‌اند تا بعد از حراج و خوردن برچسب تخفیف، درصد تخفیف بیش‌تر به نظر برسد. اما قیمت نهایی ارایه شده قیمت واقعی محصول است و می‌توان دریافت تقریباً تخفیفی وجود ندارد.

تاریخ بلک‌فرایدی به درد ایرانی‌ها نمی‌خورد

بلک‌فرایدی اروپایی و آمریکایی در روزهای پایانی ماه نوامبر و در نزدیکی سال جدید برگزار می‌شود. یعنی درست روزهایی که اهالی اروپا و آمریکا و همه کشورهایی که سال تقویمشان میلادی است، خودشان را آماده سال جدید می‌کنند و به همین منظور مطابق آداب و رسوم همه مردم جهان در ادیان مختلف به خرید برای سال جدید می‌پردازند. اما این تاریخ برای ایرانی‌ها معنی و مفهومی ندارد. برای همین بسیاری از مخاطبان پیشنهاد می‌دهند اگر فروشگاه‌ها به فکر یک بلک‌فرایدی واقعی هستند، بهتر است در نزدیکی عید نوروز یک جشنواره تخفیف این شکلی ارایه بدهند.

با این حال اولین سال‌های تجربه بلک‌فرایدی در کشور نشان می‌دهد مثل باقی آداب و رسوم‌های وارداتی بلک‌فرایدی نیز تغییر ماهیت داده است و نه تنها شکل و شمایل غربی خودش را ندارد، بلکه تبدیل به یک چیز من‌درآوردی شده تا فروشگاه‌ها بهانه‌ای پیدا کنند تا از طریق آن یک انبارگردانی درست و حسابی داشته باشند و به مخاطب خود القا کنند که اگر پول‌هایش را در این حراج غیرواقعی خرج نکند باخته است.

منابع: گجت نیوز؛ مهر؛ ویکیپدیا