در ششمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران بررسی شد چالش‌های توسعه صنایع صادراتی در ایران اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران در ششمین نشست خود به بررسی نتایج مطالعات پشتیبان برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی و رقابتی که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی صورت گرفته است، پرداختند. در ششمین نشست کمیسیون […]
در ششمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران بررسی شد
چالش‌های توسعه صنایع صادراتی در ایران
اعضای کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران در ششمین نشست خود به بررسی نتایج مطالعات پشتیبان برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی و رقابتی که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی صورت گرفته است، پرداختند.
در ششمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران صرفاً بخشی از این مطالعه که به «چالش‌های کلیدی صنعت» اختصاص داشت، تبیین و مقرر شد در نشست‌های آتی کمیسیون، راهکارهای توسعه صنایع صادراتی و رقابتی که حاصل این پژوهش خواهد بود، به بحث و بررسی گذاشته شود.
سیر تکوینی توسعه صنعت در ایران
در آغاز این نشست، افسانه‌شفیعی، عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی به تبیین چالش‌های توسعه صنایع صادراتی و رقابتی پرداخت.
وی در ابتدا با تشریح سیر تکوینی تولید صنعتی در ایران از سال ۱۲۸۹تا سال ۱۳۹۶ گفت: سیر تکوینی تولید صنعتی در ایران از توسعه صنایع واسطه‌ای و صنایع مصرفی کم‌دوام آغاز شده و پس از عبور از مرحله ایجاد صنایع واسطه‌ای، مصرفی بادوام و سرمایه‌ای، اکنون به مرحله صنایع واسطه‌ای و با فناوری بالا رسیده است.
عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در ادامه از عدم تناسب هزینه و منفعت ترکیب فعلی تولید صنعتی در ایران سخن گفت و ادامه‌داد: سهم صنعت از کل مصرف گاز و برق در اقتصاد به ترتیب ۳۴٫۷ و ۳۴٫۱ درصد در سال ۱۳۹۳ بوده است. در حالی که سهم بخش صنعت از درآمد صادراتی در همین سال، معادل ۲۴ درصد بوده که این سهم در سال ۱۳۹۵ تا سطح ۱۸٫۹ درصد نیز کاهش یافته است.
شفیعی در ادامه، به ویژگی‌های تولید صنعتی از ۴ زاویه ارزش صادرات، ترکیب محصولات، تمرکز صادراتی و توان حفظ بازارهای موجود پرداخت و گفت: سهم تولیدات صنعتی در صادرات غیرنفتی ۵۶٫۳ درصد برآورده شده است که این محصولات صنعتی دچار تنوع پایین هستند. ضمن آن‌که ۵۵ درصد این محصولات به ۵ مقصد عمده صادر می‌شود. ماندگاری پایین در بازار‌هایی که در آنها نفوذ صورت گرفته نیز از دیگر ویژگی‌های این تولیدات است.
وی با بیان این‌که نقش صنعت به عنوان پیشران در اقتصاد و تأمین اهداف توسعه اقتصادی طی ۹۳-۱۳۸۳ تضعیف شده است، گفت: کاهش توان اشتغالزایی صنعتی، کاهش توان تحریک تقاضا برای بخش خدمات، نقش محدود صنعت در تحریک تقاضا برای موادمعدنی و افزایش اتکای تولیدات صنعتی به تحرکات بخش ساختمان از نشانه‌های این ضعف است.
این پژوهشگر اقتصادی با طرح این پرسش که «چالش‌های کلیدی تولید و صادرات صنعتی در ایران چیست؟» محیط سیاستی حاکم بر تولید و صادرات صنعتی را به ۳ دوره پیش از تولید، حین تولید و پس از تولید تفکیک کرد و گفت: افزایش وابستگی وارداتی تولیدات صنعتی به عنوان یکی از چالش‌های عمده در این بخش تقسیم می‌شود. در حالی که در صنایع مهم صادراتی (مسؤول ۸۰ درصد درآمد صادراتی) تنها ۲۳ درصد مواداولیه خارجی مصرف می‌شود. ضمن آن‌که، حدود ۶۵ درصد مواداولیه خارجی توسط بنگاه‌هایی مصرف می‌شوند که در مجموع ۹ درصد صادرات کشور را در اختیار دارند.
وی با بیان این‌که الگوی رشد تولید محصولات نهایی و وابستگی وارداتی، طی سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۹۳ رشد بالای تولید در صنایع رادیو و تلویزیون و ماشین‌آلات اداری و حسابگر را نشان می‌دهد گفت: که در عین حال افزایش شدید وابستگی وارداتی در صنایع مذکور قابل ملاحظه است.
شفیعی سپس به دلایل افزایش وابستگی صنایع به واردات اشاره کرد و کمبودهای مقداری شبکه تأمین، کیفیت پایین برخی مواد واسطه‌ای تولید داخل و هزینه بالای تأمین از بازار داخل را از جمله این دلایل دانست.
وی کاهش مزیت‌های حاصل از انرژی و منابع طبیعی در رقابت‌پذیری صادراتی، کاهش مزیت‌های نیروی انسانی در رقابت‌پذیری صادراتی، جایگاه ضعیف تحقیق و توسعه در ارزش افزوده صنعتی، جایگاه ضعیف رقابت در برنامه‌ریزی‌های تولید صنعتی، کاهش اندازه تقاضا برای تولیدات صنعتی و مشکلات سیاستی و محیطی مقابل تولید و صادرات صنعتی را از جمله چالش‌های کلیدی تولید و صادرات صنعتی برشمرد.
شفیعی در ادامه از نفس‌افتادگی راهبرد جایگزینی واردات غیرهدفمند، عدم یکپارچگی سیاستی، ضعف دیپلماسی تجاری و محیط سرمایه‌گذاری نامناسب و فشار تحریم‌های اقتصادی را به عنوان مشکلات سیاستی و محیطی صنعت مورد اشاره قرارداد و گفت: مجموعه مشکلات برشمرده در مواجهه با چالش‌های ساختاری قبل، حین و پس از تولید صنعتی، زمینه‌ساز افزایش هزینه‌های تولید و صادرات صنعتی و کاهش رقابت‌پذیری صنعتی است و به منظور تخفیف اثر عوامل برشمرده ضروری است ابتدا نسبت به رفع مشکلات ساختاری حاکم بر بدنه صنعت اقدام شود.
در ادامه، محمدرضا‌رضوی، رییس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی نیز با اشاره به این‌که اجرای پژوهش پشتیبان برنامه راهبردی توسعه صنایع صادراتی و رقابتی از اوایل تابستان آغاز شده است، گفت: قرار است پس از آسیب‌شناسی وضعیت تولید صادراتی در ایران و تعیین راهبردهای برون‌رفت از این وضعیت، بسته‌ای پیشنهادی تهیه شده و به دولت و بخش خصوصی ارایه شود.
نقطه نظرات را شفاف اعلام کنید
پس از ارایه این گزارش، نوبت به اعضای کمیسیون رسید تا دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. ابتدا منصورمعظمی با اشاره به آنچه در این گزارش مورد اشاره قرار گرفته است، نسبت به تقویت تعاملات بین‌المللی به دلیل نقش آن در توسعه صادرات صنعتی تأکید کرد و گفت: وزارت امور خارجه به تنهایی نمی‌تواند در این زمینه اقدام مؤثری صورت دهد و لازم است در این زمینه تشکل‌ها نیز همکاری داشته باشند.
مدیرعامل ایدرو همچنین خطاب به رییس مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی گفت که این مؤسسه به عنوان یک مؤسسه مطالعاتی، نقطه نظرات خود را به صورت شفاف، بدون سانسور و قابل فهم به نهادهای سیاست‌گذار اعلام کند. در این میان تعدادی از اعضای کمیسیون پیشنهاد کردند که این گزارش به دلیل اهمیتی که دارد در جلسه هیأت نمایندگان ارایه شود.
سیدحسین‌سلیمی، عضو کمیسیون صنعت‌و معدن اتاق تهران نیز که در غیاب مهدی‌پورقاضی ریاست این جلسه را بر عهده داشت نیز به ضرورت ورود سرمایه‌گذاران خارجی به اقتصاد ایران برای دستیابی به رشد ۷ الی ۸ درصدی تأکید کرد.
ابراهیم‌بهادرانی، مشاور عالی رییس اتاق تهران، نیز پیشنهاد کرد که این مطالعه به عنوان پایه‌ای برای تدوین استراتژی توسعه صنعتی قرار گیرد. او در عین حال گفت: نگاه محققان نباید مبتنی بر جلوگیری از واردات باشد تا مواداولیه بدون اعمال محدودیت وارد کشور شده و به تولید ارزش افزوده بینجامد.
محمداتابک دیگر عضو این کمیسیون با اشاره به کاهش درآمد خانوار شهری و روستایی گفت که کاهش تقاضا رونق صنایع را با چالش مواجه کرده است.
همچنین رضا‌رحمانی، معاون طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت این پیشنهاد را مطرح کرد که این مطالعه به یک طرح کاربردی تبدیل شود و در عین حال اعلام آمادگی کرد ادامه جلسات بررسی این پژوهش را در وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار کند.
محسن‌اتابکی، مدیرکل دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت، با اشاره به این‌که سیاست‌های پیش برنده صنایع با یکدیگر متفاوت است، گفت: با یک سیاست واحد نمی‌توان در صنایع پیشرفت حاصل کرد. ضمن آن‌که باید توجه داشت با صدور پروانه بهره‌برداری برای ایجاد واحدهای صنعتی مشکلی حل نخواهد شد. ضمن این که جای خالی توجه به روند جهانی تولیدات صنعتی در زنجیره ارزش در این گزارش احساس می‌شود.
رضوی در پاسخ به این پرسش گفت که وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت، توجه ویژه‌ای به خروجی‌های این مؤسسه داشتند و وزیر کنونی نیز تأکید دارد که نتایج مطالعات، در بخش‌های مختلف وزارتخانه جاری شود.
بهادر‌احرامیان، دیگر عضو این کمیسیون با اشاره به این‌که ایران در شمار کشورهای معدنی و نفتی قرار دارد، تیپ صادراتی در این گونه کشور‌ها را متفاوت توصیف کرد و خواستار توجه به این تفاوت‌‌ها در تحقیقات شد.
محمدرضا‌بهرامن نیز گفت: اکنون لایحه بودجه در مراحل نهایی بررسی قرار دارد و به نظر می‌رسد ضرورت دارد نتایج مطالعات صورت گرفته در سیاست‌گذاری‌ها لحاظ شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.