مالیات بر سود سپرده‌های بانکی راه برون رفت از رکود

 

 

در مقطع کنونی که از طرفی نیازمند افزایش درآمد مالیاتی و حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد و ایجاد رونق اقتصادی هستیم، افزودن سود سپرده‌های بانکی به دیگر پایه‌های مالیات بر درآمد امری ضروری است.

یکی از ارکان رشد و توسعه کشور جایگاه و کارآمدی نظام مالیاتی کشور است. در شرایط فعلی از طرفی لزوم کاهش وابستگی به درآمد نفتی و از طرف دیگر هم کاهش قیمت نفت و افزایش فشار به درآمدهای دولت، توجه بیش از پیش به مالیات و درآمد مالیاتی را ایجاب می‌کند.

یکی از راه‌های افزایش درآمد مالیاتی افزایش پایه‌های مالیاتی است، البته مالیات و سازوکارهای مالیات‌ستانی علاوه بر جنبه درآمدی، از لحاظ تنظیم گری نیز حایز اهمیت هستند و دولت‌‌‌ها از آن برای رسیدن به اهداف سیاستی خود بهره می‌جویند.

وزیر محترم اقتصاد در هفته گذشته در حاشیه یک افتتاح از ضرورت اخذ مالیات بر سود سپرده‌های بانکی صحبت کرد و اذعان داشت که اگرچه قبلاً با این امر مخالف بوده‌ام ولی در حال حاضر با توجه به بدون ریسک بودن این درآمد و بازدهی بالای آن با این امر موافقم.

پس از آن، اساتید و کارشناسان متعددی در موافقت و مخالفت با این موضوع صحبت کردند. سؤال این‌جاست که چرا باید از سود سپرده‌های بانکی مالیات گرفت؟ این مالیات از چه کسانی باید گرفته شود؟ و سازوکار دریافت این مالیات چگونه است؟

مردم و فعالان اقتصادی در تصمیم‌های سرمایه‌گذاری خود، سود سپرده‌گذاری در بانک‌ها و مؤسسات اعتباری را به عنوان بازدهی بدون ریسک در نظر می‌گیرند و هرگونه گزینه سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد را با آن مقایسه می‌کنند.

لذا با توجه به این‌که فعالیت‌های اقتصادی علاوه بر همه ریسک‌ها و زحماتی که به همراه دارند، مشمول مالیات بر سود نیز می‌شوند پس باید اختلاف سود متنابهی با سود بانکی داشته باشند تا توسط سرمایه‌گذاران انتخاب شوند. به همین دلیل افزایش نرخ سود بانکی موجب سنگین شدن کفه سپرده‌گذاری در بانک در مقابل کفه سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد و دامن زدن به رکود اقتصادی می‌شود، مضاف بر این‌که هزینه تأمین مالی فعالیت‌های اقتصادی را نیز افزایش می‌دهد.

وضع مالیات بر سپرده‌های بانکی راه‌حلی است که در اکثریت قریب به اتفاق کشورهای دنیا با دو هدف افزایش درآمد مالیاتی دولت و همچنین حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد رخ داده است.

در بین کشورهای عضو گروه ۲۰ تنها در عربستان سود سپرده‌های بانکی معاف از مالیات هستند و در سایر کشورهای عضو این درآمد مشمول مالیات است.

در ادامه به تجربه چند کشور اشاره می‌شود:

تجربه آلمان

در آلمان، سود سپرده‌های بانکی جزو «مالیات بر عایدی سرمایه» محاسبه می‌شود که تحت عنوان Abgeltungssteuer شناخته می‌شود و نرخ آن ۲۵ درصد است.

این مالیات هم بر افراد و هم بر شرکت‌ها تعلق می‌گیرد. همچنین ۵٫۵ درصد از ۲۵ درصد عوارض تحت عنوان solidarity surcharge به مالیات فوق افزوده می‌شود. این عوارض برای بازسازی آلمان شرقی و مواردی از این قبیل است. درنهایت نرخ نهایی مالیات ۲۶٫۳۷۵ درصد خواهد بود.

اگر سود سرمایه‌گذاری افراد حقیقی کم‌تر از ۸۰۱ یورو (برای متأهلان دو برابر) باشد، این سود معاف از مالیات خواهد بود.

تجربه ترکیه

با تصویب فرمان شماره ۲۰۱۲/۴۱۱۶ هیأت‌وزیران ترکیه قانون مالیاتی ترکیه اصلاح شد؛ طبق این مصوبه، سود سپرده‌های بانکی با توجه به نوع حساب (ارزی و یا لیره) و مدت‌زمان سپرده مشمول نرخ مالیات تکلیف متفاوتی خواهند بود. این نرخ‌‌‌ها در جدول ذیل آمده است:

 تجربه استرالیا

در این کشور سود سپرده‌های بانکی هم برای شرکت‌ها و هم برای اشخاص به‌عنوان درآمد قابل قبول مالیاتی شناخته می‌شود. در استرالیا همه افراد و شرکت‌ها دارای شماره پرونده مالیاتی‌اند (Tax File Number (TFN)) برای افتتاح حساب این شماره باید به بانک ارایه شود.

از طریق این شماره، درآمدهای حاصله به آژانس مالیات استرالیا اعلام می‌شود. درصورتی‌که اشخاص این کد را ارایه نکنند، سود سپرده‌ها مشمول مالیات تکلیفی با بالا‌‌ترین نرخ مالیاتی موجود خواهد شد که هم‌اکنون این نرخ ۴۷ درصد است.

تجربه آمریکا

بر طبق سند ۵۵۰ با عنوان درآمد و هزینه‌های سرمایه‌گذاری که توسط اداره درآمد داخلی منتشر شده است، سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها از جمله سود سپرده‌های بانکی، سود حاصل از اعطای وام به غیرو یا هرگونه پرداخت سود به‌عنوان درآمد قابل قبول مالیاتی شناخته می‌شود.

تجربه کره جنوبی

در کره جنوبی جدای از حقیقی و یا حقوقی بودن دارنده حساب، ۱۴ درصد مالیات تکلیفی از سود سپرده‌ها اخذ خواهد شد. اما درصورتی‌که سود حاصله برای افراد حقیقی بیش از ۲۰ میلیون ون کره (۱۸۰۰۰ دلار) باشد، کل سود به‌عنوان درآمد مالیاتی محاسبه خواهد شد که نهایتاً با توجه به بازه درآمدهای مالیاتی اعمال خواهد شد. اما درصورتی‌که سود کم‌تر از این مقدار باشد، مالیات دیگری اخذ نخواهد شد.

برخی از سودهای سپرده بانکی معاف از مالیات هستند که عبارت‌اند از:

سود سپرده‌های پس‌انداز بلندمدت (بیش‌تر از ۷ سال) برای خرید خانه (در صورتی که میزان سود این سپرده کم‌تر از ۳ میلیون ون (۲۷۰۰ دلار) در هر فصل باشد)

سود کم‌تر از ۳۰ میلیون ون (۲۷ هزار دلار) سپرده‌های پس‌انداز افتتاح شده در مؤسسات مالی متقابل انجمن‌های کشاورزی و ماهیگیری درصورتی‌که دارنده حساب بیش از ۲۰ سال داشته باشد.

سود کم‌تر از ۳۰ میلیون ون (۲۷ هزار دلار) حساب پس‌انداز متعلق به افراد بالاتر از ۶۰ سال و معلول.

ضرورت اصلاح قوانین در مقطع کنونی

در مقطع کنونی که از طرفی نیازمند افزایش درآمد مالیاتی و حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد و ایجاد رونق اقتصادی هستیم، افزودن سود سپرده‌های بانکی به دیگر پایه‌های مالیات بر درآمد امری ضروری است. همچنین وضع این مالیات می‌تواند موجب ایجاد شفافیت در سپرده‌های بانکی شود که از لوازم اصلی توسعه اقتصادی و کاهش فساد است.

وضع این مالیات در شرایط فعلی که برخلاف روند بلند مدت اقتصاد کشور سود حقیقی سپرده‌ها بسیار قابل توجه است، احتمالاً ساده‌تر و با مقاومت اجتماعی کم‌تری روبه‌رو است.

البته این به این معنی نیست که مثبت بودن سود حقیقی لازمه پرداخت مالیات بر سود سپرده باشد، چراکه این شرط برای سایر مالیات‌ها نیز برقرار نیست و اگر شرکتی حتی کم‌تر از تورم نیز سود کسب کند، موظف است مالیات بر سود خود را بپردازد.

 

همچنین با توجه به این‌که در شرایط فعلی شاهد کنترل اکثر مؤسسات غیرمجاز پولی توسط بانک مرکزی و ثبات نسبی در سایر بازار‌‌ها اعم از مسکن، ارز و… هستیم به نظر می‌رسد وضع مالیات بر سود سپرده نمی‌تواند موجب تغییرات زیادی در منابع بانکی شود.