زیرساخت‌های رشد اقتصادی پایدار ایران

مشاور اقتصادی رییس‌جمهور اعلام کرد

زیرساخت‌های رشد اقتصادی پایدار ایران

مشاور اقتصادی رییس‌جمهور با برشمردن نه زیرساخت لازم برای تحقق رشد اقتصادی پایدار، گفت: تورم ۲۰درصدی، بیکاری ۱۲درصدی، رشد ۳٫۸ درصدی و ضریب جینی ۴۲ درصدی شاخصه بلندمدت اقتصاد ایران هستند.

به گزارش مهر، مسعود نیلی در همایش اقتصاد ایران در خصوص دسترسی به رشد اقتصادی پایدار، اشتغال‌زا و فراگیر گفت: برای رشد اقتصادی با مؤلفه‌های پایدار، به ۳ عامل نیاز داریم، به این معنا که برای ایجاد اشتغال در مقیاس بالا، برطرف کردن فقر و نیز برطرف کردن چالش‌ها نیاز داریم؛ در عین حال برای عملکرد بلندمدت رشد اقتصادی باید به این نکته توجه داشت که تورم بالا، نرخ بیکاری ۱۲ درصدی، رشد اقتصادی سرانه ۳٫۸ درصدی و ضریب جینی تا ۴۲ درصدی داریم که متوسط عملکرد اقتصاد ایران را نشان می‌دهد.

مشاور اقتصادی رییس‌جمهور افزود: در این میان نه عامل زیرساخت‌های رشد را در برمی‌گیرند که شامل حکمرانی توانمند، محیط با ثبات اقتصادی، تعامل پایدار و متوازن، تأمین مالی پایدار، تجهیز و تخصیص سرمایه انسانی و به‌کارگیری دانش، نظام مؤثر مقابل با فقر، محیط‌زیست متوازن، بخش خصوصی توانمند و در نهایت نحوه تجهیز زیرساخت‌ها با درآمدهای نفتی است. این در حالی است که عملکرد بلندمدت اقتصاد ایران نشانگر آن است که علی‌رغم این‌که تمایل سیاسی برای رشد وجود داشته، هیچ یک از این نه ویژگی در اقتصاد به صورت بلندمدت ایران وجود نداشته است.

وی تصریح‌کرد: برآیند عملکرد ما در سال‌های اخیر رشد اقتصادی ۲٫۵ تا ۳ درصدی را نشان می‌دهد که اگر متناسب با آن عملکرد بلندمدت حرکت کنیم، مشکلاتی را هم خواهیم داشت. اما سؤال این است که اگر این مشکلات را به عنوان ابرچالش‌‌ها تکرار کنیم، راه‌حلی وجود دارد که این مسایل را حل کرد، باید پاسخ داد که راه‌حل وجود دارد که البته شرط و شروطی دارد که باید به آن پایبند باشیم.

به گفته نیلی، ممکن است ابرچالش‌های کشور اگر به نحو درستی حل نشوند، وارد سایر حوزه‌ها خواهد شد و این مشکلات را دوچندان می‌شود.

وی با تفکیک عواملی که رشد را تخریب و عواملی که رشد را تضعیف می‌کنند، گفت: آن دسته از عواملی که رشد اقتصادی را تخریب می‌کنند، سازوکارهایی همچون بودجه و تمایل سیاستمداران به خرج کردن بیش‌تر است، این مورد در اقتصاد ایران، تنها محور وفاق همه گروه‌های سیاسی کشور است و هر سیاستمداری که روی کار می‌آید، آن چه که با اشتهای زیاد به آن پرداخته می‌شود، همین مورد است؛ این درحالی است که درآمدهای نفتی و مالیاتی سبب می‌شود که این اشتها بیش‌تر شود، به این معنا که تمایل به خرج کردن در زمان بالا رفتن درآمد نفتی بیش‌تر می‌شود.

نیلی گفت: در این صورت، به تعهدات بلندمدت دولت اضافه می‌شود و اگر یک تعهد اجتماعی نیز پذیرفته شده و کارمند بیش‌تری جذب می‌کند، خود را تا ده‌ها سال متعهد می‌کند، ضمن این‌که این امر منجر به افزایش جزیی از پایه پولی می‌شود، این در حالی است که قیمت نفت با نوسانات مواجه است و وقتی که قیمت کاهش می‌یابد، کسری بودجه بیش‌تر و بدهی دولت به بانک مرکزی یا بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز ارتقا می‌یابد، پس برآیندآن‌ها تورم‌زا خواهد بود.

وی اظهارداشت: ایران به عنوان دارنده مزمن‌‌ترین تورم دنیا به ثبت رسیده است؛ بنابراین باید به این امر توجه داشت؛ در حالی‌که کم‌تر پیش آمده که قیمت نفت در دامنه میانگین خود قرار گرفته باشد، بلکه معمولاً در دو طیف کم و زیاد قرار می‌گیرد و این تورم مزمن ۲۰ درصد را برای اقتصاد ایران رقم می‌زند، از اینجا دولت وقتی نگاه می‌کند که با خرج کردن بیش‌تر، خدمات بیش‌تری ارایه می‌دهد، پس چالش تورم را هم پیش روی خود می‌بیند، یعنی نرخ ارز، قیمت انرژی و سایر موارد، باید متناسب با تورم بیش‌تر شود؛ اینجا است که دولت با سؤال مردم در خصوص بالا بودن تورم مواجه می‌شود؛ پس دولت‌ها با افزایش قیمت‌ها نیز مبارزه می‌کنند و بنابراین به کنترل قیمت دامن می‌زنند و به جای این‌که افزایش قیمت با منشأ تورم را مورد توجه قرار دهند، افزایش قیمت با منشأ بنگاه را مورد توجه قرار می‌دهند.

نیلی گفت: هر چه کالایی مهم‌تر باشد، شدت مداخله دولت در بنگاه اقتصادی نیز بیش‌تر می‌شود، طبیعی است که بنگاه اقتصادی که هزینه آن متناسب با تورم افزایش می‌یابد ولی قیمت محصولش با تورم کنترل می‌شود، در معرض چالش قرار می‌گیرد و زیانده می‌شود. پس اینجا دولت یارانه‌هایی از جمله انرژی به بنگاه می‌دهد و عواقب دیگری را در اقتصاد می‌آفریند.

وی افزود: اینجا است که دولت وارد فاز تأمین مالی می‌شود، در حالی‌که این امر فشار را بر بانک‌ها برای ارایه وام ارزان بیش‌تر می‌کند؛ ضمن این‌که نرخ ارز نیز از تورم جدا می‌شود، بنابراین همیشه نظام چند نرخی ارز را حاکم می‌کنیم؛ چراکه دولت بر روی نرخ ارز پایین تمرکز کرده و این امر رانت‌جویی و افزایش واردات را رقم می‌زند.

مشاور اقتصادی رییس‌جمهور با بیان این‌که پایین نگاه داشتن نرخ ارز به جهت تأمین مواداولیه خوب است، ولی دولت به لحاظ رقابت‌پذیر نبودن محصول تولیدی با نمونه خارجی، تعرفه‌ها را بالا می‌برد که نتیجه آن، قاچاق است، گفت: این امر تولید متکی به حمایت را رقم می‌زند، این درحالی است که دولت در خصوص بازار کار نیز سیاست دستمزد و مزایای بازنشستگی از این موضوع جدا می‌شود؛ پس تولید با یک فعالیت با انگیزه سودآوری نیست، بلکه همه بنگاه‌ها به جای این‌که با تکنولوژی سر و کار داشته باشند، پشت در مسؤولان برای گرفتن امتیازات معطل می‌مانند و بنابراین بنیان رشد در اقتصاد که همان بنگاه‌های اقتصادی هستند، ضعیف می‌شوند و در نتیجه این عوامل، ابرچالش‌ها را به وجود می‌آورند.

 

نیلی ادامه‌داد: صندوق بازنشستگی، نظام بانکی، قیمت‌گذاری و در نهایت بودجه، ابرچالش‌های اقتصاد ایران هستند که برآیند آن، رشد اقتصادی پایین و ابرچالش بیکاری است که اقتصاد ایران را درگیر خود می‌کند؛ در کنار سازوکارهای مخرب رشد نیز سازوکار تضعیف‌کننده رشد از جمله نبود بنگاهداری خصوصی و ضعیف بودن تعامل با دنیا نیز وجود دارد. بر این اساس نرخ بالای بیکاری و فقر نیز گریبانگیر کشور می‌شود.