نصاب معاملات به چه معنی است؟

    به کسر نون و بدون تشدید صاد (نِصَاب)، در فرهنگ لاروس عربی به فارسی به معنی ‌«اصل، نژاد، آغاز هر چیزی، بازگشت، جای غروب آفتاب و…» آمده است، در فرهنگ فارسی عمید به معنی «حد معین از چیزی» نیز تعبیر شده است. اما در تبادر ذهنی چند مفهوم ذیل قابل دریافت و فهم است:

۱- دامنه بودن که شامل تمامی مقادیر میان دو مرز است

۲-مرز بودن که می‌تواند: الف- مرز بالایی یا بیشینه دامنه و ب- مرز پایینی یا کمینه دامنه باشد.

لذا باید با اماراتی به غرض قانون‌گذار در این قانون و توابع آن دست یابیم تا در اجرا به آن استناد نماییم.

در بند «هـ » و «و» ماده ۲۷ همین قانون از ۵۰ برابر و ۲۰۰ نصاب معاملات کوچک بحث به میان آمده است.

لذا اگر فهم اول بر این بندهای ماده قانون جاری کنیم دامنه بسیار بزرگی به سلایق مجریان به‌وجود خواهد آمد که نمی‌تواند موافق اصول نظم و قانون‌گذاری باشد.

از سویی اگر فهم ب بخش دوم را بر این بند‌‌های ماده قانون جاری بدانیم، چون معاملات کوچک از یک ریال تا عدد مشخصی که هر سال تعیین می‌گردد، می‌باشند؛ عددی بسیار کوچکی خواهد بود که کارکردی در معاملات عمومی ندارد و مهمل خواهد شد.

اما با جاری کردن فهم الف بخش دوم حد معینی برای مبالغ مندرج در این بند‌‌ها می‌توان یافت که در معاملات عمومی کاربرد داشته و در راستای ایجاد نظم می‌باشد. لذا منظور از نصاب مرز بالایی دامنه‌ای است که در قوانین به آن اشاره شده است البته به شرطی که دارای سقف باشد لذا اگر اشاره به نصاب معاملات بزرگ شد باید مفهوم مرز پایینی که دارای عددی است، باشیم. شاهد این مدعا در ماده ۸۰ قانون محاسبات مصوب سال ۶۶ است آنجا که در تبصره ۱ و ۲ صحبت از مبنای نصاب می‌کند. زیرا در خریدهای کوچک و متوسط تا عدد خرید مشخص نشود نصاب آن هم مشخص نخواهد شد ولی در خریدهای بزرگ و عمده لازم است به عددی ثابت که همان عدد برآورد است، بسنده شود.

بنابراین در موادی از آیین‌نامه‌های قانون مانند مواد ۱۱، ‌۱۴، ‌۱۶و‌۲۴ آیین‌نامه ارزیابی کیفی که بحث از ۲۰ برابر نصاب معاملات متوسط شده است مفهوم آن ۲۰ برابر مرز بالایی نصاب معاملات متوسط خواهد بود.

 

(۲۴ آذر ۹۶)