ارزیابی بورس ابزارهای مشتقه ترکیه

  نویسنده: آن برِگ در مقاله زیر، آن برِگ که از مشاوران صنعتی با تجربه است، به بررسی پیشرفت بورس ابزارهای مشتقه ترکیه در مرحله نخست توسعه این بورس می‌پردازد. قرارداد طلا که به تازگی روانه بازار شده موفقیت‌آمیز بوده است، قراردادهای گندم و پنبه رونق چندانی ندارند. بازار پنبه ترکیه به خوبی توسعه‌یافته و […]

 

نویسنده: آن برِگ

در مقاله زیر، آن برِگ که از مشاوران صنعتی با تجربه است، به بررسی پیشرفت بورس ابزارهای مشتقه ترکیه در مرحله نخست توسعه این بورس می‌پردازد.

قرارداد طلا که به تازگی روانه بازار شده موفقیت‌آمیز بوده است، قراردادهای گندم و پنبه رونق چندانی ندارند.

بازار پنبه ترکیه به خوبی توسعه‌یافته و با افزایش میزان زمینه‌ای قابل آبیاری برای تولید پنبه به دنبال اجرای پروژه

سد آناتولی، امکان رشد بیش تر را دارد. درجه‌بندی پنبه دقیق و مدرن است و دارایی فیزیکی قابل اتکایی را برای معاملات آتی ایجاد می‌کند. میزان معاملات گزارش شده در بورس تجاری ازمیر برای ایجاد اطمینان به فرایند کشف قیمت در اکثر اوقات سال کفایت می‌کند. ولی بازار فوروارد توسعه چندانی نیافته و اکثر معاملات آن به صورت نقدی یا به ندرت پیمان آتی ۱۰ روزه هستند. یکی از مشکلات عمده این بازار تسلط تاریس (شرکت تعاون ترک) است. ممکن است فقدان شریک تجاری، تمایل بالقوه شرکت واسطه‌گری بزرگ تاریس به پوشش ریسک را کاهش دهد. عرصه ناهموار فعالیت از دیگر موانع حضور قوی سرمایه‌گذاران برای کسب سود از این بازار است و این مشکلی است که بورس می‌تواند با برنامه بازارسازی حل نماید.

قرارداد گندم با موانعی روبه‌روست، بازار نقدی این بخش از سیستم قدرتمند تأمین اعتبار مورد نیاز مزارع و سیستم منسجم رسید انبار بی‌بهره است، و این مسأله مانع از انبارسازی بلندمدت و قراردادهای پیمان آتی است. قیمت‌گذاری نامتقارن بازار گندم ترکیه (این بازار در بورس‌های کالای مختلف، بازار خریدار است) و فرهنگ معاملات نقدی به جای فوروارد، مشکلات این بازار را افزایش می‌دهد. سنت دیرپای دخالت دولت نیز از دیگر مشکلات این بازار است.

قرارداد معاملات آتی بسیار پیچیده است. در تسویه این قرارداد‌ها از مؤلفه‌های قیمت گذاری بسیار زیادی استفاده می‌شود که بسیاری از آن‌ها از نقدشوندگی کافی برخوردار نیستند یا پرسنل بورس نسبت به گزارش‌دهی معاملات بسیار بی‌تفاوتند. همچنین این قرارداد از نظر کیفیت گندمی که قیمت‌گذاری می‌کند نیز مبهم است. در نهایت، تعدد راهکارهای تعیین قیمت تسویه نهایی (نظری، تسویه‌های سابق، میانگین ریاضی) گیج‌کننده و در نتیجه مانع رونق معاملات است.

صندوق ضمانت

صندوق ضمانتی که تاکاس بانک اداره می‌کند شامل سپرده‌های ۵۹ عضو و موجودی آن بالغ بر ۲۰ میلیون لیر ترکیه (معادل ۱۳ میلیون دلار آمریکا) است. هر عضو باید در ابتدا ۲۰۰ هزار لیر ترکیه به‌عنوان آورده به این صندوق بسپارد. سپرده‌های اضافی بر مبنای فرمولی تعیین می‌شوند که به ارزش اسمی موقعیت‌های باز هر یک از اعضا بستگی دارد. این بورس همچنین سپرده‌گذاری استاندارد در برابر موقعیت‌های باز را نیز اجرا می‌کند. در مورد ساختار و میزان موجودی صندوق‌های ضمانت، استانداردی جهانی وجود ندارد.

به‌طور کلی می‌توان گفت که بورس‌های جدید و تثبیت نشده به نسبت قراردادهای فعال خود، در مقایسه با بورس‌های سابقه دار، نیازمند مبلغ سپرده بیش‌تری هستند و این مسأله نمایانگر میزان اعتماد به فعالان بالقوه است. بورسی همچون بورس تجاری شیکاگو که بزرگ‌ترین بورس معاملات مشتقه جهان است در مقایسه با قراردادهای اسمی فعال (بیش از ۲۰ تریلیون دلار) دارای مبلغ سپرده نسبتاً اندکی است (حدود ۱,۶ میلیارد دلار، علاوه بر قدرت ارزیابی ۲٫۴میلیارد دلاری) و در اصل برای حفاظت در برابر نکول اعضا در اجرای تعهدات خود به سپرده‌های دریافتی متکی است. در مقایسه با سایر بورس‌ها، صندوق ضمانت بورس مشتقه ترکیه صندوق بزرگی محسوب می‌شود.

چشم‌انداز

بورس معاملات مشتقه ترکیه پیش از آغاز به‌کار بنیان‌های مستحکمی را ایجاد کرد و بنابراین به عنوان مرکز مدیریت ریسک ترکیه از اقبال و پذیرش روزافزونی برخوردار شده است و در مسیر رشد مستمر قرار دارد. این بورس که در هدف اولیه جذب مشتریان خرده پا موفق بوده، از توان بالقوه دستیابی به بازار بین‌المللی با توسعه قراردادهای مالی تجاری (بر مبنای مبالغ اسمی ۱۰۰٫۰۰۰ یا ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ دلار آمریکا) برخوردار است. ولی با توجه به موانع ساختاری در بازارهای پنبه و گندم، بعید است که در آینده نزدیک شاهد گشایشی در معاملات محصولات کشاورزی باشیم. از آن‌جا که ترکیه اخیراً حمل نفت خام از طریق خط لوله باکو- تفلیس- جیحان را آغاز کرده است (خط لوله‌ای که به بندری در دریای مدیترانه ختم می‌شود)، از توان بالقوه توسعه محصولات انرژی برخوردار است. جایگاه جغرافیایی- سیاسی ترکیه به عنوان پلی بین شرق و غرب، موقعیت این بورس را به عنوان مرکز مدیریت ریسک ارتقا می‌بخشد.