افزایش زمین لرزه در پی تغییر اقلیم

افزایش زمین لرزه در پی تغییر اقلیم

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله معتقد است، تغییرات اقلیم بر احتمال افزایش رویداد زمین لرزه اثر داشته و تأیید این فرضیه به مطالعات، داده‌ها و بررسی‌های بیش‌تر نیاز دارد.

به گزارش ایرنا، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به این‌که ارتباط زلزله‌های تکتونیکی (زلزله‌های مرتبط با حرکات صفحه‌های پوسته زمین) را با تغییر اقلیم بررسی می‌کند اظهار کرد: تغییرات اقلیم به دلیل گستردگی امروزه متخصصان بسیاری را به خودش مشغول کرده و این مسأله در ۶۰‌ سال گذشته بسیار جدی بوده است.

مهدی زارع ادامه داد: مدلسازی دیرینه اقلیم‌شناسان، نشان می‌دهد هزار سال قبل هم گرم شدن زمین را به این شکل داشته‌ایم و به عنوان یک پیش فرض می‌توان بررسی کرد زلزله‌های همان زمان، در محدوده ری، تبریز، زاگرس و… با دوره‌های گرم‌تر شدن زمین مرتبط بوده است یا خیر.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به آخرین دوره یخبندان حدود ۱۱۰هزار تا ۱۲هزار سال قبل تأکید کرد: بعد از این عصر بسیاری یخچال‌های ایران از بین رفته‌اند و عملاً در ایران دیگر یخچال نداریم.

وی در ادامه به بیان زلزله‌هایی در شرق و غرب آمریکا پرداخت و اضافه کرد: این فرضیه وجود دارد که زلزله‌های سال‌های ۱۸۸۶، ۱۹۶۴ و ۱۹۷۹ به ترتیب در چارلستون و آلاسکای آمریکا و زلزله ۲۰۰۵ نپال در نتیجه عقب‌نشینی یخچال و برداشته شدن بار از روی گسل روی داده‌اند که گسل تحریک و منجر به حرکت آن شده است.

زارع به خشکسالی در کالیفرنیا به دلیل تخلیه ذخایر آب‌های زیرزمینی نزدیک گسل سانآندریاس اشاره کرد و گفت: دانشمندان با مطالعه داده‌های زلزله‌های کوچک در این منطقه معتقدند تغییر شکل زمین به وضوح با ریتم خشکسالی مرتبط است؛ پوسته زمین در بعضی مناطق کالیفرنیا هر سال ۳ سانتی‌متر بالا‌ می‌آید و پمپاژ آب سرعت بالا آمدن را بیش‌تر می‌کند.

وی ابراز کرد: مطالعه‌ای روی زلزله‌های کلاسیک منطقه پارکفیلد کالیفرنیا هم نشان داده خشکسالی مکرر و تغییرات تنش زمین به دلیل پمپاژ آب‌های زیرزمینی افزایش یافته و موجب افزایش احتمال رخداد زمین لرزه می‌شود.

***وضعیت تهران از نظر خشکسالی و فرونشست زمین

عضو وابسته فرهنگستان علوم با کمک گرفتن از این مثال‌‌ها به بیان احتمالاتی در مورد تهران پرداخت و گفت: وضعیت خشکسالی تا پایان سال ۹۶ نشان می‌دهد بخش‌های زیادی از غرب تا شرق تهران در پهنه خشکسالی شدید قرار دارند.

زارع ادامه داد: همچنین در جنوب غرب استان تهران با فرونشست روبه‌رو هستیم؛ در این مناطق روزی یک میلی‌متر و سالی ۳۶ سانتی‌متر فرونشست داریم.

مدیر گروه زلزله‌شناسی مهندسی با اشاره به این‌که این مناطق شامل مناطق ۱۷ تا ۲۰ تهران است به تراکم جمعیتی بالای این مناطق اشاره و اضافه کرد: این مناطق به دلیل قرار گرفتن در دشت و آبرفت‌های جوان، رشد جمعیت و برداشت از آب‌های زیرزمینی آسیب‌پذیرتر شده‌اند و عامل اصلی فرونشست برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است.

وی به سابقه زلزله‌ها در تهران پرداخت و گفت: در زلزله‌های دستگاهی گسل شمال تهران از ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۷ شاهد فاصله زمانی لرزه‌ای هستیم و از نظر تاریخی هم آخرین اتفاق ۳۲۰۰ سال قبل روی داده و موجب از بین رفتن تمدن قیطریه شده است.

نویسنده کتاب زلزله با اشاره به زلزله ۲۹ آذر ملارد تصریح کرد: قبل از وقوع این زلزله هم خوشه زمین لرزه‌ای شکل گرفته بود و بعد از آن هم ۳۱ پس‌لرزه آمد.

وی گفت: اگر تغییرات تنش‌‌ها را بررسی کنیم در دو سوی گسل ماهدشت جنوب کرج که مسبب زلزله ۲۹ آذر بود، بیش‌ترین اثر فرونشست در انتهای گسل یعنی در آستانه گسل شمال تهران به چشم می‌خورد.

وی گفت: فرونشست زمین تعادل تنش را بهم زده است و با وجود رویداد زلزله ملارد احتمال رویداد زلزله روی گسل شمال تهران افزایش یافته است.

وی نتیجه گرفت: براساس یک تحلیل آماری قبل از زلزله ملارد احتمال رویداد زلزله ۷ ریشتری برای گسل شمال تهران طی یک سال آینده یک‌دهم درصد و بعد از آن این احتمال ۹ درصد و در بازه زمانی ۱۰ سال آینده از یک درصد به دو درصد افزایش یافته است.

 

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تأکید کرد: برای اطمینان بیش‌تر از درست بودن این مدل‌‌ها باید داده‌های بیش‌تری داشته باشیم و بررسی وضعیت مناطق را به دلیل ارتباط فرونشست زمین با احتمال افزایش وقوع زلزله دقیق تر و با داده‌های بیش‌تر بررسی کنیم.