نقش تجارت الکترونیک در زنجیره تأمین

نقش تجارت الکترونیک در زنجیره تأمین

داوود بابایی

منبع: http: //www.ilscs.ir

مدیریت زنجیره تأمین، به کمک دو عامل تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات توانسته است تأثیر بسیاری بر روی صنایع کشورهای صنعتی بگذارد و افزایش سوددهی و رضایتمندی مشتری را موجب گردد .مدیریت زنجیره تأمین تحولات زیادی را در زمینه‌های مختلف اقتصادی، تجاری و تولیدی و… موجب شده است. اهمیت مدیریت زنجیره تأمین وقتی این‌که روشن می‌شود که به تصمیم‌گیری و حساسیت آن اشاره شود. هر تصمیم در این مدیریت دارای آثار و عواقب مثبت و منفی‌ای می‌تواند باشد، که متعادل‌سازی آن در هر مقطع از زمان یکی از پیچیده‌‌ترین امور این نوع مدیریت می‌باشد .

امروزه مدیریت زنجیره تأمین به‌عنوان یکی از مبانی زیر‌ساختی پیاده‌سازی کسب و کار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابت‌های جهانی موجود در عصر حاضر، باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری، در دسترس وی قرارداد. خواست مشتری بر کیفیت بالا و خدمت‌رسانی سریع، موجب افزایش فشارهایی شده که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکت‌ها بیش از این نمی‌توانند به تنهایی از عهده تمامی کار‌ها برآیند. در بازار رقابتی موجود، بنگاه‌های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته‌اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهم این‌کهی از بازار است. بر این اساس، فعالیت‌هایی نظیر برنامه‌ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه‌ریزی محصول، خدمت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع‌، تحویل و خدمت به مشتری که قبلا همگی در سطح شرکت انجام می‌شده اینک به سطح زنجیره عرضه انتقال پیدا کرده است. مسأله کلیدی در یک زنجیره تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامی این فعالیت‌هاست. مدیریت زنجیره تأمین (‌SCM) پدیده‌ای است که این کار را به طریقی انجام می‌دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت با حداقل هزینه دریافت کنند.

در حالت کلی، زنجیره تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل می‌شود که رسما از یکدیگر جدا هستند و به‌‌وسیله جریان‌های مواد، اطلاعات و جریان‌های مالی به یکدیگر مربوط می‌شوند. این سازمان‌ها می‌توانند بنگاه‌هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی یا خدماتی چون توزیع، عمده فروشی و خرده فروشی را تولید می‌کنند. حتی خود مصرف‌کننده نهایی را نیز می‌توان یکی از این سازمان‌ها در نظر گرفت.

امروزه نقش‌، اهمیت و جایگاه اطلاعات برای همگان بدیهی است‌. گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث می‌شود تا فرایند‌ها مؤثرتر و کاراتر شده و مدیریت آنها آسان‌تر شود. در بحث زنجیره تأمین‌، اهمیت موضوع هماهنگی در فعالیت‌ها، بسیار حایز اهمیت است‌. این نکته در بحث مدیریت اطلاعات در زنجیره‌، مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی و انتقال اطلاعات نیز صحت دارد. مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث خواهد شد تا تأثیرات فزاینده‌ای در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌های دیگر وجود داشته باشد. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگی این‌که در زنجیره خواهد شد.

مدیریت اطلاعات و مجموعه سیستم‌های اطلاعاتی زنجیره تأمین می‌تواند روی بسیاری از تصمیم‌گیری‌های داخلی بخش‌های مختلف زنجیره تأمین مؤثر باشد که این موضوع حاکی از اهمیت بالای این مولفه در مدیریت زنجیره تأمین است‌.

به‌طور کلی مدیریت زنجیره تأمین یکی از زیرساخت‌های پیاده‌سازی تجارت الکترونیک است. از دید صنعتی تجارت الکترونیکی بین بنگاه‌ها عمدتاً در صنایعی رخ می‌دهد که زنجیره تأمین در آن جا شکل گرفته باشد. یک تولیدکننده همواره عاملی است که در وسط فرایند فعالیت اقتصادی قرار دارد. با مدیریت درست زنجیره تأمین همه عناصر موجود در زنجیره منتفع شده و ضمنا با ارائه کالای مرغوب و ارزان جامعه را نیز منتفع می‌کند. یکی از عناصر مهم مدیریت زنجیره خودکارسازی امر خریدوفروش بین اعضای زنجیره است. این امر آن قدر مهم و حیاتی است که حتی قبل از ظهور اینترنت صنایع خودروسازی و هوافضایی که بزرگ‌‌ترین و پیچیده‌‌ترین زنجیره‌های تأمین را دارند، خود با صرف هزینه گزاف اقدام به ایجاد شبکه کرده بودند.

برای مدیریت زنجیره تأمین پایداری زنجیره یک عامل مهم و حیاتی است و معمولاً اشکال پیچیده، کارآمد و پایدار مدیریت زنجیره تأمین تنها در بنگاه‌های بزرگ اقتصادی دیده می‌شود.

کاربرد فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در زمینه تدارکات و اجرا می‌تواند منافع عظیمی را با کاهش همزمان هزینه‌ها و افزایش رضایت مشتریان، به همراه داشته باشد. معمولاً سرمایه‌گذاری تنها بر روی فناوری اطلاعات، کفایت نمی‌کند، بلکه ممکن است تغییرات اساسی در جنبه‌های فیزیکی زنجیره تأمین، ضروری باشد، تا منافع بالقوه لجستیک الکترونیک به‌طور کامل حاصل‌اید. از این رو بهبودهای رقابتی حاصل از لجستیک الکترونیک، می‌تواند برای سایر رقبا که مایل و یا قادر نیستند که به چنین بهبودهایی دست یابند، تهدیداتی را ایجاد کند، لذا تغییرات زنجیره تأمین (که به وسیله لجستیک الکترونیک تسهیل یافته است) می‌تواند در نتیجه در بعضی شرکت‌ها موردتوجه قرار نگیرد و یا این‌که برعکس، در بعضی دیگر از شرکت‌ها، موجبات تغییرات اساسی و پرهزینه در شیوه تولید گردد.

به خاطر علل ذکر شده در بالا، لجستیک و زنجیره تأمین دیگر نمی‌تواند یک کارکرد و موضوع بخشی باشد، بلکه نیازمند آن است که به عنوان عاملی محوری برای رسیدن به موفقیت کل شرکت محسوب شده و مدیریت گردد و به این ترتیب تغییرات داخلی و خارجی در فعالیت‌های زنجیره تأمین، ممکن است دلیل کافی جهت تجدیدنظر اساسی بعضی شرکت‌ها، در استراتژی کلی شرکت محسوب گردد.